LITMIR.BIZ

Скачать книгу

toe oop het en groen water oor die boeg voel slaan, dan word die onrus minder en aanvaar jy watter troos daar is.

      Maar Babilon? Te ver. Te ver, te ver van die see.

      Kuros se skepe lê teenoor sy blou tent aan boeie. Die soldate bly onrustig, hulle offisiere bly onrustig, want die opmars word ’n vreemde, duur onderneming, en toenemend gevaarlik omdat hul bevelhebber nie sy planne met hulle bespreek nie. Jy kry niks uit die prins nie. Die skeepskapteins besoek hom ook, of hy vaar aan boord om met hulle te praat, maar niemand hoor waarom die vloot hier is nie.

      ’n Spartaanse generaal met sewehonderd hoplitai het met die skepe gekom om by Kuros aan te sluit. Sy naam is Keirisofos. Hy is lank, dun en droog soos ’n verweerde paal, met ervaring van kampanjes teen Athene, rooi hare, en ’n krom neus waarlangs hy neerkyk op almal wat nie Sparta se skarlaken dra nie. Klearkos verwelkom hom in die generaals se tent en dit lyk of hy ’n gunsteling by die prins en by Klearkos gaan word. Proxenos se agterhoede noem hom Kalbaskuite oor sy duur skeenskutte van blinkgevryfde leer.

      By Issos gaan die Griekse regimente aan boord en word ’n dag lank kuslangs geroei. Die kreunende roeiers, geketting aan hulle spane, word gedryf deur die slae van ’n dreunende tamboer en ’n reuse-sweetblink Ethiopiër se sambok. Die see is kalm, die skepe hou goed bymekaar en hulle kom teen skemer regoor die Siriese Poort.

      Dié sogenaamde poort word bewaak deur twee lae, grou klipforte, seshonderd tree vanmekaar, met tussen hulle die rotsige monding van die Karsos-rivier in ’n harde kloof. Die breë, vlak stroom oor sy bedding van donkergroen wier is die grens tussen Kilikië en Sirië. Sinesus se soldate beman die Kilikiese fort en ’n garnisoen van satrap Abrokomas beman die Siriese een. Kuros verwag sy eerste teenstand hier: Abrokomas sal hierdie goeie stelling verdedig. Die strategie is dat die skepe die Grieke verby die Siriese fort dra en daar aan wal sit. Generaal Arras se inlanders sal te voet volg.

      Terwyl die roeiers die skepe met die spane agter die lae branding hou, word die nodige offers aan Poseidon gebring. ’n Priester met ’n krans van seewier strek sy arms oor die water en sing ’n lang gebed. Die skippers breek kruike wyn teen die skip se boegpaal. Prins Kuros gooi eers ’n robyn en ’n diamant en saai daarna hande vol goue en silwer munte in die see.

      Die soldate sak oorboord met toue af en met skilde op die rug die borsdiep water in en sukkel strand toe teen die trek van die skrotum-verskrompelende see. Teen skemeraand is almal op die strand. Die Griekse regimente sing hulle paean aan Zeus en bestorm die donker Siriese fort met ’n groot geskreeu, maar daar kom geen uitdagings en geen wolk van pyle op hulle aangevlieg nie, net ’n swerm vlermuise vlug uit die koue kantele op en verdwyn tussen die sterre. ’n Visser wat sy vuurtjie in die verlate fort gemaak het, sê Abrokomas is al ’n paar dae gelede weg hoofstad toe. Die Griekse soldate wag daar, koud en miserabel van die honger, tot die volgende dag op generaal Arras se inlandse regiment, die trekvee en bagasie, wat padlangs van Issos aankom.

      Xenophon voel dat Abrokomas die nie-geveg by die Siriese Poort gewen het, dat hulle nou in ’n lokval afdaal. Hy skryf dit so in sy joernaal: Hy verwag dat die geveg om die Goue Troon maande van nou af en baie verder suid sal plaasvind, wanneer die leër, uitgeput en hulle voorrade op, in die middel van die woestyn is, presies waar koning ArtaXerxes hulle wil hê. Dit is waarom die satraps gedurig voor hulle wyk en die hele land ontruim. Hy sê aan Proxenos hy hoop die generaals besef dat hulle daagliks dieper in ’n val afsak, soos Peleseus in donker Hades na kennis van die dood gaan soek het, maar dit nie kon kry nie, tensy hy self sterf.

      Na een dagmars teen die kus af lê die leër sewe dae in die Fenisiese dorp Miriandos. Hier is ’n hawe met ’n breekwater soos ’n krom arm van rotsblokke wat die skepe teen die see en westewind bewaar. In en om die stad groei duisende dadelpalms. Die mark is groot en bedrywig, en matrose en handelaars met vreemde tale uit Egipte en die noorde van Afrika en die ver weste van Europa werk in die hawe en op die skepe. Kuros koop sakke vol pers wyn, graan, honderde kamele om pitvoer en hooi vir die ruitery se perde te dra, en huur as hulle drywers luidrugtige, skraal donker mans in bruin wolrokke wat hulle oë blou verf en aan iets swarts kou terwyl hulle werk. Xenophon laat sy perde beslaan, koop twee paar goeie stewels wat die enkels bedek, pluime, potlood, inkpoeier (swart, rooi en selfs blou kan jy hier kry), en nog ’n rol ongebleikte katoen teen die noodlot en die nalatigheid van sy draer.

      Die woestyn

      Van Miriandos trek hulle weg van die see. In een dagskof verdor en verdof die landskap tot sandveld en duine met lae, sonverbrande struike, geel graspolle, bruin kliprante. Die lug verander van blou na wit, die horison bly dynserig. By die drif waar die koninklike hoofweg deur die Kalos-rivier gaan, rus die leër by ’n dorpie van Assuriese slawe wat al meer as twee eeue onder Persiese juk is. Die rivier het helder kuile vol groot rooibont visse wat, net soos die rooibont duiwe wat in die dorp se stofstraatjies loop, as gode aanbid word. Xenophon teken dit as moontlike bronne van proviand aan. Die dorpshoof verwelkom die prins met sout en brood en ’n geskenk van twee meisies en twee seuns. Kuros raak die sout en brood aan, stuur die volgende dag as ’n gebaar van vriendskap albei dogters terug (hy het ’n week gelede in Miriandos nog ’n jong meisie gekry) en gee die seuns vir sy dokter om te kastreer as ’n geskenk aan sy nuwe vriendin. Maar die eerste aand al gooi die inwoners die soldate met klippe en vervloek ’n Griek wat vier duiwe onder ’n wip gevang het. Hulle priesters kom by Kuros kla, dit is nie hulle skuld nie, maar hierdie sonde gaan afskuwelike ongeluk oor die leër bring.

      Weens die hitte lê hulle die grootste deel van elke dagmars vóór sonop af, en marsjeer in vyf dae tot by die sterk fonteine van die Dardes-rivier. Belesis, satrap van Assurië, se koel paleis, twee verdiepings hoog en helder geel geverf, staan in ’n groen park met spuitfonteine, dammetjies met rooi visse, houtbruggies en watervalle deurskynend soos stortende glas. Hy is ook weg, hoofstad toe. Sy takbokkies wei onder die bome en wit poue sleep lang, lang sterte oor grasperke. Kuros laat die tuiniers en oppassers soek en doodslaan, hy laat sy soldate die waterleidings van die spuitfonteine uitgrawe om dit te breek, hy laat die wit poue en die takbokkies doodmaak, die bome en die donkergroen struike oortrek van wit, geel en rooi rose, laat hy uitkap. “Nou kan sy sonbesies vir hom van die grond af sing,” sê hy.

      Van dié soort oorlog maak het die Grieke al gehoor, en dit veroorsaak ’n suur minagting en ’n vae onrus soos die eerste gerug van ’n komende pes. Van die toringhoë, swart rooksuil van die brandende paleis marsjeer hulle voort na Tapsakos om die Eufraat oor te steek. Dit is ’n magtige rivier, agthonderd tree breed, en ’n verfrissende gesig met wye, varsgroen graanlande, natgelei deur kanale. Teen die wal lê ronde bote soos rietmandjies vasgemaak. Daar vind hulle die verkoolde oorblyfsel van die koninklike pont, ooglopend satrap Abrokomas se werk. Kuros bly vyf dae by Tapsakos om groenvoer te laat sny; laat sy vee in die jong graan los en die ronde rietbote uitsleep en verbrand.

      Hier vind Kuros dit goed om aan sy Griekse generaals te sê dat hy Babilon toe gaan om sy broer dood te maak; hulle moet die soldate inlig en beveel om saam te trek. Die soldate voel die groeiende afstand van die see agter hulle as ’n fisieke bedreiging, elke tree, elke dag verder verwar en bekommer hulle nou. Hulle skreeu dat die generaals die hele tyd daarvan geweet en stilgebly het tot hier in die middel van die godlose, dor woestyn. Hulle is bedrieg en mislei, en weier om verder te gaan.

      Klearkos vloek en dreig om hulle leierloos daar te laat lê vir die Perse en die aasvoëls, dan paai hy en herinner hulle aan die eersteklas-soldy wat die prins hulle gaan betaal. Maar die soldate wil niks met die prins en sy familie te doen hê nie, hulle gaan nie hierdie Eufraat oorsteek nie.

      ’n Groot goue maan skuif die lug in terwyl die generaals die leër se besluit aan Kuros oordra. Die morrende, dreigende regimente bly sit op die paradegrond met klippe in hul vuiste. Die prins laat vir die generaals die soet geel wyn skink, glimlag en beloof dat elke man met hul aankoms in Babilon vyf silwer minae in kontant sal kry, benewens volle soldy wanneer hulle in Asië terug is. Dit is baie goeie geld. Maar die generaals voel onseker oor die troepe. Daar was te veel beloftes en die soldate moet eers sê wat hulle van dié voorstel, die soveelste, dink.

      Menon praat in die maanskadu onder palmbome met sy regiment. Hy herhaal wat Kuros hom voorgesê het: “Kom, laat ons hulle almal voorspring. Kuros gaan bly wees as ons oorsteek terwyl die ander nog sit

Скачать книгу