LITMIR.BIZ

Скачать книгу

>

      

      Afstande

      Dan Sleigh

Vir Jean sleigh

      Skopos

      Nagri se verhaal lê in die stilte tussen die Ou en Nuwe Testamente, anderkant geheue, anderkant kennis. As bakens vir sy verhaal noem ek hier enkele fatale gebeure, maar daar was vele soortgelyk, of erger, ook in lande waar nie geskryf is nie, of op plekke waar niemand oorleef het nie.

      Koning Nebukadnesar van Assur verwoes Jerusalem in 586 v.C. en sleep die Jode as slawe na Babilon, wat hy tevore van die Chaldeërs verower het. Twee Ou-Testamentiese profete later word die stad van sy seun, Belshahar, afgeneem deur sjah Kuros se Perse, soos ’n engel vir hom, die voorkennis teen ’n muur geskryf het. Twintig jaar later regeer sjah Kuros oor vier-vyfdes van die bekende wêreld. Sy ryk (imperium, rijk, empire, Reich) strek oor Mesopotamië, Arabië, Assurië, Lidië en Egipte, van die Indus tot die Nyl. Egipte is hernoem tot satrapi Mudraja; elke naamsverandering moet opnuut sout in die wonde vryf. Ongeveer daar eindig die Ou Testament, met die Jode in ballingskap, ongeveer dáár pas die wraakgebed van Psalm 137 in, wat Nagri as “Die Wasvrou se Lied” geken het. Die Griekse woord psalmos beteken ’n pluk aan ’n harpsnaar óf ’n boogsnaar, uit heimwee of vir vryheid. Presies so het Nagri dit gesing.

      Nou kyk Persië noordwes, oor sy woestyne en oor daardie smal see heen na die land van die Hellene. Sy nuwe naam sal satrapi Eleni wees. Sjah Darius se aanval op die Hellene in 490 v.C. word by Marathon afgeweer, maar tien jaar later probeer sy seun Xerxes (Sjah-’ar-Sjah, sy titel is sy naam) dit weer, met ’n invalsmag van een en ’n half miljoen. Nege Weë sal vir altyd onthou word, en Termopulai, waar die rooiblom die geilste groei, in bloed en spier en brein en murg en been gewortel. Xerxes brand Athene af, maar word op see by Salamis en Mikale verslaan; dít was die muur van hout wat die orakel beloof het: Skepe, nie skilde nie.

      Die goue tydperk van Athene onder Perikles, eerste burger, dramaturg en soldaat, begin omtrent 460 v.C. met ’n besef van identiteit en ’n opbloei van die kunste en wetenskap. Omdat omstandighede ideaal daarvoor is, eksperimenteer hy ook met die demokrasie. Dan dink hy aan veiligheid sodat dié kosbare kind, die kiem van vrye denke en die saad van die latere Westerse beskawing, nie in die wieg vermoor word nie. Hy fortifiseer Athene en verbind stad en see deur middel van die Lang Mure. In die suidweste voel Sparta se bitter politici hoe die mag uit hulle hande gly.

      Die oorlog tussen die Spartaanse Bond en die Bond van Delos, gelei deur Athene, begin in 431 v.C. Onder die halfmiljoen plattelandse vlugtelinge wat tussen die Lang Mure skuil, breek pes (waarskynlik pokke) uit. Perikles sterf daaraan, en daardie selfde jaar word Xenophon in Athene gebore. Ná ’n dekade van oorlog sonder uitkoms onderneem Sparta, in ruil vir goud om ’n vloot te bou, om al Persië se aansprake op die Egeïese eilande en Asië (vandag Turkye) te erken. Nog één dekade van oorlog, en Sparta verower die landbougebied noord van Athene. Voedselproduksie verval. Van 404 v.C. beleër hulle Athene. Honger noodsaak totale oorgawe. ’n Skrikbewind van drie jaar volg.

      Siklusse begin, sommige eindig, ander gaan voort, alles amper onmerkbaar in tyd se groter wentelinge. Met tienduisend Helleense huursoldate lei prins Kuros in 401 v.C. ’n staatsgreep teen sy broer sjah ArtaXerxes van Persië. Die gewese Lughawe Saddam Hussein buite Bagdad is ongeveer waar die slag van Kunaxa geveg is. Xenophon van Athene, soldaat teen wil en dank, beskryf hulle opmars daarheen en aftog daarná. Nagri die Jood probeer die hele ekspedisie in ’n tydsiklus pas. Saam teken hulle die toekomskaart vir Aleksandros, die sogenaamde Grote.

      Athene verban Xenophon demokraties omdat hy teen Sparta se bondgenoot geveg het, en veroordeel Sokrates, wat teen die demokrasie gewaarsku het, demokraties tot die dood. Die wêreld kreun om verlossing.

      Die Tyd van die Ram was op hande. In 338 v.C. verenig Philipos II van Makedon (soos dit hóm pas: met staal, bloed en vuur) al die Helleense stadstate in een ryk. Twee jaar later volg sy twintigjarige seun hom op as Aleksandros III, wie se naam Helper van Mense beteken. Sy roeping is die uitwissing van die Persiese Ryk. In 333 v.C. kruisig hy tweeduisend verdedigers van Tirus rondom hulle stad, die jaar daarna word hy in die Tempel van die Ram in Egipte tot god verhef, die volgende jaar verslaan hy sjah Darius III en brand Babilon af. Só eindig die Persiese Ryk. Nagri se sending is voltooi, maar ook nie: Die profeet moet leef tot hy die Verlosser gesien het, moontlik dus vir ewig. Sy evangelie eindig met die woorde: Moenie wens om vir ewig te lewe nie, dié wens kom uit vrees. Leef vreesloos. Xenophon het sy gode oorleef, kan dit nie met julle ook gebeur nie?

      DAN SLEIGH

      Pinelands

      Die boodskapper

      Nagri huur ’n kamer in ’n herberg vir vreemdelinge in Bisantion. Die vrou van die plek, warm en swetend, vee met ’n grys, klam vadoek oor haar gesig, slaan dit oor haar skouer en stoot die bodeur vir hom oop om in te kyk. Die salpeterreuk van perdestal hang daar, vaag, skaars ’n herinnering, maar hy ruik oumens, bloed, gebrande teer, en asyn wat mildelik op die vloer gesprinkel is. Kort gelede is hier ’n amputasie uitgevoer, was hier ’n lyk. Watter siekte, vra hy? Nee, geen siekte nie, sê sy. ’n Ou soldaat met wit hare; ’n pylpunt in sy heupbeen het sy lewe lank bly sweer, ’n klont swart gif die grootte van haar vuis. ’n Kooi vir hom? Nee. Nooit weer ’n kooi nie.

      Die lae mure is rof gepleister en effens gewit, die ongelyke klipvloer waarskynlik nie sonder luise nie. Naby die deur is ’n gemesselde krip, en in die muur houtpenne vir tuie. Daaraan hang hy sy sak en bruin rok. Onder die krom daklatte, silwer van spinnerak, by die luggat in die sonkantse muur, sit ’n gebreekte swaelnes van geel klei, jy sien die wit misspatsels op die vloer. Sy sal iemand stuur om hier te vee. Hoeveel, per dag? En per maand?

      Nagri betaal vooruit, word skoon strooi op die vloer beloof, en begrawe dié aand sy weldoener se geskenk elmboogdiep onder sy slaapplek. Hier in die xenon is almal reisigers, uitlanders, enkelinge of twee en drie bymekaar, almal bondeldraers onderweg, een kyk nie om na ’n ander nie, jy is nie deel van hierdie of daardie lewe nie, almal lyk vreemd, maar niemand vra vrae nie en niemand soek geselskap nie. ’n Behoefte aan geld is al wat hulle gemeen het, daarom steek hy syne weg.

      By die lig van ’n kort kers krap hy van sy strooi opsy, grawe die rou klei om ’n plaveisteen uit met die punt van sy krom Koerdoesji-dolk, lig die plat klip uit sy plek en hol ’n ronde gat daaronder uit, so diep as hy met die dolk kan reik. Daarin plaas hy ’n velsakkie met goue Persiese munte, ’n maand gelede by Pergamos gebuit. Hy mag dit nie in die stad wys nie, niemand moet hom met daardie ekspedisie en met daardie soldate verbind nie. Hy bedek alles soos voorheen, dig en sorgvuldig. Van môre af moet hy werk vir sy daaglikse brood.

      Bedags hou hy die deur oop. Sy kamer kyk uit op ’n stowwerige binnehof met ’n droë put, ’n leë trog en twaalf kamers daarom, waaruit hy tale van die Kaspiese See, die Moorse kus en Swart Arabië hoor. Hy was hom met koue water wat ruik na wier. Dit hys hy met ’n leeremmer aan ’n riem uit ’n put in die skemer vertrek met die oop herd, waar die lang tafel en die banke, die kleivloer en mure ruik na rook en wyn en varkvet. Hy eet nie wat hulle daar onder wolke van stoom en houtrook opdis nie, maar koop spaarsaam op die mark: brood, wit kaas, olywe, en eet alleen. Die krummels gee hy aan mossies op die grond.

      Omdat sy kamer nie ’n venster het nie, gaan hy ligdag en sononder in die binneplaas waar ’n rooi haan en drie swart henne skrop, draai sy gesig suid, in Jerusalem se rigting, en bid stil met sy hand op sy jeukende agterkop.

      Voormiddae skryf en lees hy briewe vir ’n inkomste. Hy huur by die markmeester ’n slagtersblok en twee dennestompe, een vir hom, een vir sy kliënt, wat hy onder ’n digte groen boom met trosse pers blomme soos druiwetrosse neersit. Langs hom vreet vier esels aan ’n gerf hooi, op die voorste een se flank staan Te Koop met pik geverf.

      Op sy blok is ’n kissie met velle papirus, ink en grys poeier wat hy van droë seeskulpe gemaal het. ’n Bejaarde moeder leun bedroef vorentoe, haar tandelose gesig geploeg deur weemoed. Sy noem haar naam en die van haar oorlede man. Nagri moet asseblief skryf aan ’n varkboer anderkant die grens, die vriend van haar man se oorlede niggie se man, of enigeen daar wat van die meneer weet, om te verneem na haar seun. Hy is weer weg, nou ’n tyd al. Verneem net, en sê . . .

      Nagri vra uit tot hy omtrent al die moontlike

Скачать книгу