LITMIR.BIZ

Скачать книгу

poeier. Hy vra haar ’n obolos, en sy betaal hom met elf groot ganseiers.

      Agter haar wag ’n ou man sonder ore, in die heupe geknak en met die dik, wit riwwe van kettingswere om sy nek en enkels. Sy yl hare is geel van see en son, sy seningrige arms en dun wange is die persbruin van gerookte vis. Hy haal ’n strook sweetgevlekte papirus met ligbruin sproete soos antieke bloedspatsels uit sy mus en rol dit met stram vingers voor Nagri oop.

      Die skrif is Egipties. Satrap Esedras se seël links onder lyk maklik om te vervals, maar die straf vir so ’n oortreding maak dit onwaarskynlik, amper onmoontlik. Die man druk op die papier met ’n krom, knopperige bruin wysvinger met teer onder die nael: Wat is dit, wat sê dit hier, Meneer?

      Dit is ’n ontslagbrief uit die galeie. En hulle wil hom nie glo nie, by die heilige Aphrodite. Hy probeer hier ’n lewe maak met ’n huurskuit, maar kaptein Etenikos van die stadswag, hy stuur elke oggend iemand: Hy moet geld gee anders vat hulle hom weer suid. Met sy polse teen mekaar beduie hy boeie en kettings.

      Nagri kyk rond. Twee soldate in die swart-en-geel van die stadswag loop hande agter die rug van kraam tot kraam, weg van hom af, hulle luister na pryse en kyk na die ware en die mense agter die tafels, hulle patrolleer hier vir orde en eerlikheid, maar loer vir ’n groet, ’n geskenk, of ’n knik met betekenis. Hulle beurt het pas begin, later sal hulle op die hoek gaan staan en die vrouens straataf dophou.

      Sal jy in gewone taal skryf wat dit hier sê, Meneer? Ja. Wees versigtig, Meneer, verwag moeilikheid hieroor.

      Nagri doop sy pen en skryf: Saolos van Skios, gevonnis tot vyf en veertig jaar op die koning se galeie oor verkragting, ontsnapping en diefstal, is na voltooiing van vonnis vrygestel. Met die seël van satrap Toth-Ammun-Esedras, in die vierde jaar van koning ArtaXerxes. Deur Xenos vertaal op die mark in Bisantion. Hy strooi poeier oor die ink en blaas dit van die papirus af, die stowwerige lug tussen hulle flikker ’n oomblik van perlemoen.

      Nagri wil goed doen aan die armes en verdruktes, en wil nie die soldate se aandag trek deur sy vreemde aksent nie. Hy fluister: “Wys dit aan goewerneur Aristarkos se klerk.”

      Die roeier luister met sy kop laag en ’n maer hand agter die harige gat van sy oor, sy tandelose mond hang oop. Hy fluister terug: “Nie aan die stadswag nie?”

      Pasop. Miskien is hy as spioen gestuur. Antwoord hom nie.

      “Ek was nie vanmôre see toe nie, Meneer. Hulle het my spane toegesluit daar in die vesting. Kan ek môre kom betaal met ’n bossie vis?”

      “Ja, vis is goed.”

      Nagri hoor die Joodse taal daar, in kramers se gesprekke agter die tafels, maar met ’n ander uitspraak as dié van die Joodse slawe in Babilon. Oor sy outydse uitspraak en die geheim van sy sending praat hy met hulle Grieks, en stel hom as Xenos, vreemdeling, voor. Hy vra of hulle Jerusalem toe gaan. Nee, volgende jaar, volgende jaar.

      Op die hitte van die dag vou hy sy bruin velkombers dubbeld op die dik strooi by die kamerdeur, stut sy rug teen die muur en werk met ’n plank op sy skoot aan die verhaal van hulle aftog. Hy sny die skag van die grys pluim wat hy by Trapezum aan die Swart Kus uit die hemel ontvang het tot ’n punt, doop dit in dik bruin ink en skryf die vertikale en horisontale wiggies van die Persiese taal: Sonder Xenophon was daar geen leër nie, sonder die leër geen Xenophon nie. Hy oordink elke sin tydsaam en besluit oor inhoud en woordorde voordat hy dit neerskryf. Hier in die roerlose warm lug droog die ink gou, in die berge was dit soms dae lank in die horing gevries.

      Saans skryf hy by die tafel in die groot kamer met die oop herd waarvan die boonste vetterige swart stene nog effens hitte het, tussen ’n rokende olielamp en ’n krom kers wat na bokvet ruik. Vir dié voorreg betaal hy uit sy inkomste. Hy stoot die herberg se swart kat vloer toe en rol die generaal se teks, met potlood dof op ongebleikte katoen geskryf, langs hom oop. Hy som dié teks op, hy laat dele weg, hy herskryf dit na eie behoefte, na die wens van die Vaders en vir die Verlosser se doel alleen.

      Nie alles wat met hulle op daardie verskriklike reis gebeur het, staan in die generaal se relaas nie. Hy sê byvoorbeeld nie hoe verkenners die jong prinses Eleuda-Marta se stoet in die woestyn teëgekom het, haar lyk met ’n onthoofde jaar oud kind in elke arm, in heuning gebalsem op ’n wa waaruit donker stroop drup, en omgewe deur wolke vlieë, elke malende naaf ’n deeg van sand en brommers, hul geluid soos dié van honger soldate wat die kospotte ruik. Daar was goud, perde en haar lyfwag se wapens om te buit toe hulle self nog nie eens boë gehad het nie, haar arms en hande was swaar van sierade, maar niemand wou gaan nie. Dit was vreemd. Maar dit maak nie meer saak nie, die aftog is verby. Xenophon se taak is klaar. Syne begin.

      Hy ken die generaal se kodes. 3.36. NNV. 2 beteken hulle het drie dae marsjeer, 36 myl gevorder en twee dae by Nineve oorgelê. Dié spookagtige stad, waar die profeet Jona ernstig met God verskil het, onthou hy as ’n groot verlate begraafplaas langs ’n droë rivierbedding, met woestynsand manhoog teen uitgewaaide mure. Hy was daar op die aftog, nie met die opmars nie – die stede van hulle opmars ken hy nie.

      Sy styl is soos smeewerk: woorde tot frases, frases tot sinne met spraakritmes; as jy dit stadig lees, moet jy ’n tempelpriester se inkantasie kan hoor: Ek is Nagri die Jood. Ek is die swaard, die pyl wat vlieg. Ek is die engel gestuur om julle kinders se skedels teen mure te verbrysel. Ek is die doodskadu. Waarheen vlug julle? Daar is geen skuiling nie.

      Hy luister. Sy sinne ontbreek aan nederigheid. Hy moet daarteen waak. Dit is die swart vrug van jare lange haat. Dit is gepas dat profete oortuig en vurig oor hulle taak voel, maar altyd met ’n onderdanige hart. Vir homself, totaal niks, sy beloning is om vir die Verlosser ’n fakkel te dra en in sy skadu te loop. En die Verlosser gaan ’n Griek wees, een vir eenvoud, matigheid, kalmte en orde. Maar die teenwoordigheid van haat in sy gemoed erken hy, net soos die aanwesigheid daar van die bose.

      Nagri maak met sy regterhand ’n afdak oor sy oë, hy wys met die pluim verby sy kers se flikkerende blou pit na die sluipende skaduwees wat lyk of hulle saamsweer in die verste hoek van die kamer. Hy fluister om die klanke van sy eie taal te hoor: “Wagte, watter strydkar is dit? Wie kom daar aan? Dit sal kaptein Jehu wees, my heer. Hy jaag altyd soos ’n besetene.” Boek van die Konings, tweede deel, negende hoofstuk, vers agttien tot twintig. Dit is die taal. Maak ’n Joodse geskiedenis, ’n nuwe boek. Vir ’n koning in ’n koets en ’n dame in haar reiswa sal sy manuskrip ’n stamperige rit wees op ’n ongebaande pad, langs afgronde, langs die rokende puin van verbrande stede waar die verlate strate met ontlasting en bloed geplavei is en die nagwind ruik na dood en perdesweet. Hulle sal verneem hoe soldate perde bergop sleep, van soldate en hoere in die hete bed, van matrose geketting aan spane en banke, van gekruisigde kinders.

      Hy begin weer: Ek is Nagri die boodskapper, getuie van wonderwerke. Hy haal die Farao se Boekrol van die Dooies uit sy geheue en vervang by elke geleentheid Amon-Ra se naam met sy eie: Ek was die eerste bries wat oor die donker oseaan van ewigheid waai, ek was die eerste lig, die eerste sonop, ek was in die begin van dinge. Enige Jood sal dit herken, die profeet Moses het dit as openingstrofes van sy Genesis gebruik.

      So bly Nagri van die môre tot die aand besig. Langs die paragrawe waarin gevegte beskryf word, het die generaal ’n swart ster geteken om name te merk van dooies én van oorlewendes wat hul op die aftog onderskei het. Nagri doop sy pen in swart ink en maak elke puntige ster rond, doop ’n ander in rooi en teken vier kelkblare om die donker hart, ’n papawer op ’n skraal stengel, elke blom so groot soos sy duimnael. Soos ’n rooi-en-swart ketting strek dit teen die kant van sy boekrol af. Mensbloed. Dit was ’n moeilike reis, elke myl daarvan betwis, en hulle het ’n wye, rooi spoor gelaat vir gelukkige kraaie om oor te dans en tevrede vlieë om oor hande te vryf.

      Soms gaan hy laatnag buitetoe om in agterstrate te wag met munte in sy hand. Hy wag op hoeke, hy wag onder die lanterns buite taphuise en bordele dat vrouens met die maskers van koorlede na buite kom, dan bied hy hulle van die geld aan wat sy weldoener hom geskenk het. Hulle runnik van skrik vir die groot baardlose man met woeste hare; hulle vloek, spot hom, klap die geld uit sy hand, gil vir ander om te kom kyk. Elke keer laat hy die geld op die plaveisel, hulle mag weer daarna kom soek.

      Soms gaan hy uit om na die sterre te kyk, hoe hulle in hulle wit en blou en geel miljoene

Скачать книгу