LITMIR.BIZ

Скачать книгу

waterpyp gelê en suig, aan die rook van perskeblare en appelskille, en daardie meisietjies kaal gekyk. Ek het aan jou ook gedink, Xenophon. Toe vra Kuros wat ek dink van ’n nuwe koning op die Persiese troon, een wat nooit weer my vaderland sal pla nie. Nog wyn?”

      Xenophon leun dadelik vorentoe, hy gebruik die kans om onder die lastige hand uit te kom. “Met water, asseblief.”

      “Ek vra hom toe wat die nuwe koning daarvoor sal verwag, want Grieke is nou mos maar arm. ‘Niks meer as die vriendskap van Proxenos nie,’ sê hy. As dit soveel werd is, drink ons daarop, sê ek, en hy sê: ‘Versamel soveel hoplitai as jy kan en trek saam op teen die skuim wat moeilikheid maak in Pisidië.’ Geen bedrag is daar genoem nie, geen woord is geskryf nie, geen handdruk is gegee nie. Prinse praat nie oor soldy nie, maar hulle beloon lojaliteit en vriendskap rojaal. Prinslik.”

      Met sy oë op die vroegste sterre en ’n koue glimlag wat hy vir donker oomblikke hou, sug Xenophon. “En hier sit ou Xenophon en ou Proxenos vanaand en drink die donker wyn,” sê hy.

      “Prinse maak so,” sê Proxenos. “Donker wyn. Luister, waarom skryf Homeros van ‘wyndonker see’? Wat het hy bedoel?”

      Omdat albei eindeloos is. Albei het verskeie gesigte met die potensiaal vir verdriet of geluk. Albei sing van skrik én van plesier. Albei se diepte is onbekend, maar die wyn is altyd dieper as die beker. Xenophon spreek nie dié gedagtes uit nie. “Die digter laat dit aan jou verbeelding oor, Neef,” sê hy. “Miskien bedoel hy net die kort, duister lewe self.”

      Dit was heel aan die begin, in die tyd van onskuld. Nagri glimlag terwyl hy dié woorde skryf in die xenon wat skerp na vet en uie ruik, en dink hoe die slang in die paradys gekom en onskuld daar verander het, en ’n engel met ’n vlammende swaard gestuur is om ’n nuwe orde te vestig. Ek is die profeet Nagri, die swaard van God.

      Hy onderdruk met moeite die haat wat dié gedagte veroorsaak en skryf niks hiervan neer nie. Wat die twee Griekse soldate daar by Sardis betref, by fakkellig, met wynbekers by ’n vuurtjie voor hulle tent, hulle is soos twee toeskouers agter skaakspelers se stoele. Die wedstryd het pas begin en hulle is nie deel daarvan nie, maar hulle bespreek fluisterend oorsaak en gevolg, hulle dink hulle weet wat gebeur. Ook daaroor glimlag Nagri: Proxenos het na iets mensliks verlang, want soldate praat graag oor perde, wapens of die vriende wat hulle vroeër geken het. Maar ek ken jou nou effens, Xenophon my weldoener, dink Nagri, jy meng jou woorde en gedagtes soos wyn en seewater, totdat dit rooi en onsmaaklik soos bloed word, eie aan die lewe.

      Nagri sny ’n skerp nuwe punt aan die grys pluim wat vir hom uit die hemel gestuur is en roer sy dik, donker ink deeglik.

      “Jy sien,” sê Proxenos, “dit is waarom ek na jou verlang het. Hoe klink ‘seedonker hemel’? Is ek nou dronk? Seedonker hemel. Wat is tog vanaand so aan die kolk en dein daarbo in die Melkweg, Neef ? Ek het my woord aan die prins gegee, maar het van hom heeltemal niks gekry om op te vertrou nie. Hy gee voor dat sy doel net is om die Pisidiërs stil te maak, maar as hy sou reken dit is tyd om sy broer die koning in die hoofstad aan te val, lê hier dié groot mag, baie nuttig, heeltemal gereed. Waarheen wil hy, met al die mense? Xenias het al aangekom, Sokrotos is hier, Pasion is hier, Sophanetos is hier, ek is hier. Dit is seweduisend. Hy het vir Aristipos laat weet om te kom, en Klearkos en Menon is op pad. Dit maak dan tienduisend. Daardie twee, Klearkos en Menon, almal weet hulle was nog nooit vriende nie.”

      Hy skud die donker, bitter moer uit sy beker en staan op. “Ek moet kooi toe. Let bietjie vir my op, Neef, waar die tenttoue is.”

      Xenophon bly by die kole sit tot hulle uitgebrand is, en luister na die aandwind in die bome en die donker geroep van uile en patrollerende wagte. Proxenos se bediende bring ’n fakkel, en saam lig hulle die generaal van die grond af op sy matras, maar hy steier weer orent om in die houtemmer in die hoek water af te slaan.

      Die dag begin wanneer die herout sing, “Staan op, staan op! Dit is die rooidag.”

      Die Griekse huurtroepe word vóór vroeëkos aangetree om ’n teregstelling te aanskou. Dertien inlanders het met donkermaan uit die kamp probeer dros. Die buitewag het hulle omkoopgeld van die hand gewys en hulle aan die prins se wagoffisier oorhandig. Nou staan hulle met hulle hande agter die rug gebind, hulle jurke afgeskeur en hulle rûe bloedig geslaan. Hulle pleidooi is hulle is die koning se onderdane en wou na satrap Tisafernes oorloop om aan hulle eed getrou te bly. Tisafernes, vertel Proxenos, is satrap van die aangrensende satrapi, oudste van al die koning se satraps, sy voorste generaal en een van sy Goue Raad.

      Stof dryf reeds in die lou lug tussen die bome waarin ook die vroeë kookvure se rook gevange hang. Die prins spreek die versamelde soldate toe. Hy skreeu met ’n hoë stem en maak driftige handgebare. Sy tolk boots dit alles na. Hy vind hierdie dertien honde aan drostery skuldig. Wat sal koning ArtaXerxes doen aan sulkes wat sý leër verlaat? Hy sal hulle nie ophang nie, want die lug is heilig. Hy sal hulle nie begrawe nie, want die aarde is heilig. Hy sal hulle nie onthoof nie, want die swaard is heilig. Kuros laat aan elkeen ’n graaf gee om ’n skouerdiep gat te spit voor die verhogie op die rand van die paradegrond waar hy soggens die saluut neem. Hy laat hulle voete en hande vasbind en staande begrawe. Dae lank sterwe hulle weeklaend onder die lenteson, terwyl voorbereidings vir die opmars om hulle voortgaan.

      “Kyk, Neef,” sê Xenophon. “Jou nuwe koning, ons verlosser.”

      Dit was agttien maande gelede, onthou Nagri in die herberg in Bisantion, toe satrap Tisafernes gehoor het van die geweldige monstering by Sardis. Hy, Nagri die Jood, eunug uit die kinders van Israel wat gevange is in Babilon, was toe dienaar van die koning en het al Tisafernes se rapporte gelees en afskrifte gemaak vir koning ArtaXerxes, vir die tweede Kamer, vir die geheime biblioteek en die alsiende Oog, en elke kopie met die satrap se naam en met sy eie onderteken: Satrap Tisafernes se spioene laat weet dat in Sardis tot sewe, agt keer meer soldate onder prins Kuros lê as wat nodig is om ’n rebellie in Pisidië te bedwing. Die satrap vertrek dadelik op die koninklike hoofweg met seshonderd gekeurde ruiters om koning ArtaXerxes se mag te versterk en weiding en voorraad te verwoes so ver as hy ry. Mag die Groot Koning, Koning van Konings, Seun van Ahura-Mazda, leef en sy slaaf Tisafernes se dankbare dienste onthou.

      Reeds voordat prins Kuros uit Sardis vertrek het, het sy broer die koning die verdediging van sy hoofstad begin voorberei.

      Die inval

      Die prins kies die datum van vertrek in oorleg met sy sterre wiggelaar en kondig hulle marsorde af. Die leërs verlaat die stad en neem hulle plekke buite die mure langs die grootpad in. Uiteindelik. Jy hoor nou ’n opgewondenheid in die stemme en sien haas in wat gedoen word.

      Xenophon is ’n amptenaar in die regiment van Proxenos wat deur die prins as agterhoede gebruik sal word. Een van sy pligte is om rekord te hou van wat in die regiment gebeur; rolle papirus en ink word daarvoor voorsien. Hy hou ook sy persoonlike joernaal oor plekke en afstande in verkorte skrif op ongebleikte katoen. Hy behoort ook ’n afskrif daarvan te maak, dit is altyd goed om ’n afskrif te hê. Hy ry op die merrie wat hy gekies het, met papirus en potlood in sy rugsak, om te gaan kyk na die optog wat ’n paar myl ver langs die pad soos ’n dodelike slang uitgestrek lê. Hy wil weet waaruit hierdie leër bestaan, uit watter mense en van watter streke, wat die slang se kop en geraamte en spiere en hart sal vorm. Hy wil presies weet wie aan die optog gaan deelneem en waar hulle te vind sal wees. ’n Hamer in Zeus se hand is hulle, maar mense, almal mense.

      Vóór sal die lyfwag ry, met hul bruin borsharnas soos verroeste skubbe, dan die prins met sy rooi-en-wit vegkar en sy nuwe woonwa vir die gesluierde vrouens wat hy saam op die reis wil hê, dan sy twintig vars geverfde swart strydkarre met sekels aan die wiele; dan sal sy bruingeklede voetvolk onder generaal Arras marsjeer, dan sy ruitery in hulle grys en goud, daarna sy huishouding met vrouens, vriende, amptenare, babbelende bediendes en stugge slawe.

      Xenophon lei sy wit perd verder langs die pad terug, verby die koninklike groep aan die voorpunt, dáár lê die lang, bont en onwelriekende konvooi van ossewaens met kos, water en bagasie, ’n wa met ’n smidswinkel daarop en muile en kamele gelaai met dierevoer vir ’n reis deur ’n woestyn. Hy sien hoe langs die pad teer gebrand word, ’n swetende Assuriese reus lig ’n wa met

Скачать книгу