LITMIR.BIZ

Скачать книгу

staan nader aan sy swanger vrou. Hy plaas sy hande op haar heupe. “Watse gedagtes?” Sy stem is warmer, intiem.

      “Hans gedagtes,” mompel Magriet, dadelik jammer dat sy hierdie dinge aangeroer het.

      “Jy’s pragtig as jy so vies raak.”

      Hulle is al ’n jaar bymekaar, en daagliks is daar nuwe dinge wat hulle van mekaar ontdek, en wanneer Pieter dit teenoor haar noem, besef sy elke keer dat die band wat tussen hulle groei, onvernietigbaar is. Só groei haar selfvertroue ook. Sy gee hom ’n speelse hou teen die skouer en loop na die ketel om koffie te skink.

      Pieter tel die verdorde skerppuntstok op. Hy betrag dit behoorlik. Hy wil dit graag bewaar, ’n aandenking van die eerste dag op Donkerland. Hy sien die kaal muur bokant die vuurherd raak. Hier, dink hy. Hy vryf sy hand oor die muur. Hier sal ons dit bewaar vir ons kinders.

      Pieter sit voor sy opstal met die verdorde stok tussen sy bene vasgeknyp. Hy berei die stok met olie voor sodat dit nie verder sal verdor wanneer hy dit bo sy vuurherd hang nie. Wanneer sy kinders groot is …

      Hy dink met ’n breë glimlag aan Magriet se skugterheid. Hy is seker dat sy ’n seuntjie in die lewe gaan bring. Die tweede geslag De Witts van Donkerland!

      Hy hoor die reëlmaat van perdehoewe. ’n Ruiter is in aantog oor die groot stuk veld wat hy voor die opstal skoongemaak het. Weiding, sê hy altyd aan Magriet wanneer sy wil weet hoekom hy met soveel vlyt dáár uitkap.

      Onrustig lê Pieter die stok neer, reik na sy roer.

      Dis Jan Serfontein, roer agter die rug, met daardie kenmerkende hoedjie van hom wat hy gemaak het van springbokvel wat hy self gebrei het.

      “Oom Jan!” groet Pieter. Hy het baie agting vir Jan Serfontein. Die man staan al vyftig se kant toe, maar sy hart sit reg.

      Serfontein groet nadat hy hom versigtig van die perd neergelaat het. Hy maak die perd se leisels naby Pieter se krip en mied vas, knik, wys dat hulle ’n draai oor die oopte moet stap.

      Jan se klere getuig van meer welvaart as wat Pieter nog gesmaak het. Hy het gewis met meer aardse goed uit die Oos-Kaap hier aangeland, maar hy is ook ’n boer wat al die ander boere in die omgewing inspireer met die manier waarop hy die gawes wat God hom gegee het vermeerder het.

      Pieter weet dadelik uit Jan se manier van stap dat daar iets aan die broei is. Hy voel hoe sy maag opeen trek. Weer Dingaan se moordenaars?

      Jan stel hom gerus, maar hy is hier oor ernstige sake. Hy aarsel ook nie. “Ek sê jou nou, Pieter, die winde waai al weer oor die land.”

      “Watse winde dié keer?”

      “Daar’s net twee soorte wind wat in hierdie land waai, neef: Engelse wind of Zoeloewind.”

      Dis nie wat Pieter wil hoor nie. Vandat hy uit die Oos-Kaap weg is, het hy hom voorgeneem om sy eie pad te loop. Nie betrokke te raak by ander se ellende nie. Vandat sy ouers vermoor is, is sy ellende syne en syne alleen. Ander moenie hulle s’n kom byvoeg nie. “Ek stel net belang in winde wat reën bring,” sê hy.

      Jan bekyk die jong boer sonder om sy gevoelens te wys. “Dis ernstige sake, Pieter. Ons soek lywe vir ’n kommando.”

      “Ek is hier om te boer. As ek op kommando wou gaan, het ek in Grahamstad gebly.”

      Die ouer man gee nie bes nie. “Weet jy van ’n Zoeloe met die naam Mpande?”

      “Net van hom gehoor.”

      “Dingaan se halfbroer. En die twee sit nie langs dieselfde vuur nie. Mpande het oor die Tugela gevlug. Sy hand van vriendskap na die boere uitgesteek. Tot in die Volksraad in Pietermaritzburg gepraat.”

      Pieter kan sy ore nie glo nie. “’n Zoeloe in die Volksraad!”

      “Tye verander, neef. Tye verander.”

      Dis nie altemit nie. Pieter probeer hom indink hoe dit moes gelyk het, maar moet dan wrang by homself glimlag. Hy weet nie eens hoe lyk dit wanneer die Volksraad onder gewone omstandighede byeenkom nie. “Om wat te sê?” vra hy.

      “Nie te sê nie.” Oom Jan Serfontein laat die opmerking ’n bietjie in die lug hang. “Te vra. Ons hulp om Dingaan vas te vat.”

      Voordat Pieter hom kan beteuel, borrel die woorde uit: “En daarvoor soek julle nou ’n kommando.” Hy kan sien waarheen dinge beweeg, en hy is nie lus om ander mense se vuil werk vir hulle te gaan doen nie, die minste van alles Dingaan se halfbroer s’n.

      Maar Jan bly die geduldigheid vanself. Hy besef hy moet die jonge­ling genoeg inligting gee sodat hy self kan besluit wat die beste vir hom sal wees. Hy hou van Pieter, en weet hoe die ander trekboere sal reageer as Pieter nie sy gewig by hulle ingooi nie. En buitendien, almal weet dat die mannetjie ’n baie goeie skut is. “Onder Andries Pretorius, hy wat die Wenkommando gelei het,” sê Jan.

      “Ek’s bevrees Oom is nou by die verkeerde deur,” sê Pieter ferm, maar darem ook baie beleef.

      “Hoe dan so?”

      “’n Verdomde Engelsman het my perd langs die Umzimkulu gesteel. Ek het die hele pad van daar af na die Tugela toe gestap om hierdie plaas te vestig.”

      Oom Jan is verbaas dat die man só ’n verskoning sal aanbied. “So’t jy al gesê, ja.”

      “Nou ja, ek het dit wragtig nie gedoen om by die swartes se bakleiery ingesleep te word nie. As hulle mekaar wil uitmoor, sê ek: Los hulle, laat hulle aangaan. Dit spaar ons die moeite.”

      Rustig haal die ouer man tien maal diep asem en begin dan uit ’n ander hoek. Soms help dit om ’n beroep op iemand se nasietrots te doen. “Ons republiek hier in Natal staan soos ’n pasgebore kalf op bewerige pote. Onder Engelse bewind kon ons nie veel doen nie. Maar hulle’t onttrek. En die Zoeloes is verdeeld. As ons wil toeslaan en wys wie’s baas, moet ons dit nóú doen.”

      Pieter is egter nie ’n bok vir nasietrots nie, merk oom Jan aan sy gesigsuitdrukking.

      Hul wandeling bring hulle uiteindelik terug na die opstal, waar Magriet nader staan met twee bekers koffie vir die mans. Sy gaan sit eenkant op ’n stoeltjie, gaan aan met haar handewerk.

      Jan sit die gesprek voort asof sy nie daar is nie. Hy het net ’n vermoede dat sy dalk ook gevoelens oor die saak sal hê. Sy wat al deur soveel is …

      “Jou plaas is skaars ’n jaar oud,” sê Jan. “Hoe lank gaan dit jou neem om ’n behoorlike trop beeste op te bou – soos dit ’n pragstuk soos Donkerland betaam? Hm?”

      Pieter is stil. Laat oom Jan maar praat. Hy weet wat hy weet.

      Jan kyk van Pieter na Magriet. “Die impi’s het Magriet se hele familie uitgemoor,” sê hy.

      Magriet kyk op. Sy sit met gespitste ore en luister, maar gedweë laat sak sy haar blik weer na haar handewerk.

      “Hoeveel beeste het jou pa gehad, Magriet?” Dis ’n teer saak, maar oom Jan weet dit is nou sy enigste uitweg, om die teer sake op te rakel.

      “Tweehonderd-en-vyftig.”

      “Tweehonderd-en-vyftig! Wat regtens hare is, as enigste erfgenaam.” Jan kyk Pieter vas in die oë. “Julle s’n is.” Hy laat die woorde insink. “In Dingaan se krale. Dit kan mos nie.”

      Pieter kyk weg. Dit het vir hom alles sin, oom Jan se woorde, maar hy steek vas. Hy is maar vlak in sy twintigs, die opvattings wat uit sy nood gebore is, wil nie sommer opsy geskuif word nie.

      “Die Volksraad het vir Dingaan ’n ultimatum gestuur: Gee terug ons beeste.” Oom Jan praat nou driftiger. “Die derduisende wat gesteel is. En wat doen hy? Hy stuur tweehonderd osse met twee manne wat Piet Retief help vermoor het. Ons sê dis nou genoeg. Tot hier toe en nie verder nie.”

      Magriet begin huil. Haar wonde is rou. Sy staan op en gaan die huis binne.

      Oom Jan voel skuldig. Hy wil Magriet ondersteun, maar weet nie hoe nie. Hy beduie vir Pieter

Скачать книгу