LITMIR.BIZ

Скачать книгу

sy stem dra. “Kry vanaand genoeg rus. Ons ontmoet die res van die kommando oormôre by die driffie. Van daar sal Andries Pretorius die bevel oorneem.”

      Die boere knik tevrede.

      “Verkenners is uitgestuur,” sê Jan. Hy vertel hulle van Johannes en Diederik se sending saam met die Zoeloekrygers. “Hulle behoort teen môre terug te wees. Dan sal ons ons aanval beplan.”

      Pieter spits sy ore, maar nêrens is daar enige ergerlike gebrom nie.

      “Ons ry op hierdie kommando omdat ons hier, in Natalia – ons eie republiek – in vrede, sonder voorskrif en sonder gevaar wil leef.” Oom Jan klink nou weer soos die man wat Pieter eergister aangespreek het. Pieter glimlag – dinge verander só gou! “Dingaan se impi’s het in die nag gekom en ons broers en susters en hulle kinders vermoor. ’n Man kan nie sy geliefdes uit die dood gaan haal nie, net ons Jesus Christus kan dit doen, maar die beeste wat Dingaan se impi’s by daardie arme siele gesteel het – hulle sal ons nou gaan haal.”

      Hy bly ’n oomblik stil sodat almal na hom kyk. “Ná hierdie kommando sal die Zoeloes eens en vir altyd leer dat as jy die wind met ’n Boer saai, sal jy die warrelwind maai.”

      “Hoor-hoor!” roep ’n paar om die vuur uit.

      Vir Magriet breek die oomblik aan waarop sy vir Eerste wys wie die eerste vrou in die huis is. Maande lank al worstel sy met ’n groeiende gevoel van afguns jeens die swart vrou. Sy het geen werklike rede nie – Pieter se versekering daar op die eerste dag van hul kennismaking was vir haar goed genoeg, en alles wat sedertdien gebeur het, het bevestig dat Pieter die swart vrou as kneg beskou. Iemand wie se lewe hy gered het. Iemand wat haar lewe uit dankbaarheid aan hom oorgegee het. Maar vrou was Eerste nooit vir Pieter nie.

      En tog.

      Eerste se slaafse gehoorsaamheid aan Pieter was vir Magriet meer soos dié van ’n vrou teenoor haar man. En omdat sy self uit ’n huis gekom het waar daar van haar ma verwag is om absoluut gedienstig aan haar man te wees, het sy parallelle begin sien.

      Pieter het haar afguns koddig gevind. Sy het dit nooit teenoor hom uitgespreek nie, maar kon aanvoel hy weet daarvan. Sy het haar voete mettertyd in hierdie huwelik gevind. Pieter leer liefkry soos hy vir haar. Haar swangerskap moes vir haar die teken gewees het dat sy Pieter se ewige trou het, maar swangerskap is nie iets wat in elke huwelik ewe maklik hanteer word nie. En met die verloop van die maande het hulle nog dieselfde bed gedeel, maar die vreugdes van man en vrou se samesyn moes vir eers wag, tot ná die bevalling. Met dié onthouding het die afguns teruggekeer. Het Eerste die oorbodige vrou in die huis geword.

      Magriet kyk nou met openlike afguns na Eerste. “Nou ja,” sê sy uiteindelik, “nou’s dit ek en jy.”

      Eerste het geen benul waarvan die vrou praat nie, maar sy kan Magriet se houding nie miskyk nie, en op haar beurt verval sy in ’n houding wat sy laas by haar pa ingeslaan het, tussen ander, jonger susters. Sy raak dikbek.

      “Kom ons kyk of ons jou ’n beskaafde taal kan leer,” sê Magriet. Sy wys na die tafel. “Tafel.”

      Eerste volg steeds nie wat sy moet doen nie.

      “Tafel.” Magriet frons vir Eerste. “Sê dit.”

      “Tafel.”

      Magriet wys na die water in die kom op die tafel. “Water.”

      “Water.” Die swart vrou vind haar ritme.

      Magriet tel ’n stukkie boerseep op. “Seep.”

      “Seep.”

      Magriet vryf haar hande teen mekaar. “Was hande.”

      “Was hande.”

      Nou, om alles bymekaar te bring, besluit Magriet. “Was hande met seep. Elke oggend.”

      Voor Eerste kan herhaal, voeg sy by: “Voor jy begin werk. Verstaan jy?”

      “Was hande,” antwoord Eerste.

      “Ja,” antwoord Magriet dadelik. “Jy moet. Hande was.” Sy tik haar eie kop met haar voorvinger. “Verstaan jy?”

      Eerste herhaal die getik van haar voorkop met haar voorvinger. “Verstaan,” antwoord sy.

      Magriet knik tevrede.

      Eerste beduie na die geweer in die hoek.

      Magriet volg Eerste se vinger na die geweer.

      “Dwa!” roep Eerste uit.

      Magriet wonder hoekom die geweer skielik belangrik is. “Jy raak nie aan daai ding nie. Hoor jy my? Nooit.”

      Eerste knik versigtig. Sy besef die geweer is haar verbode.

      Magriet voel dat Eerste die belangrikheid van die saak snap, en sy kyk met ’n ietwat sagter blik na die swart vrou. Terselfdertyd laat sak sy haar hand en vryf oor haar maag. “Baba,” sê Magriet.

      Eerste knik met die kop, instemmend. “Unyana.”

      Magriet is dadelik op haar perdjie. “Nie in jou taal nie. Baba.”

      “Baba,” sê Eerste agter Magriet aan.

      “Jakob de Witt.” Behalwe natuurlik as dit ’n dogtertjie is, dink Magriet.

      “Jakob,” sê Eerste.

      “Die volgende baas van hierdie plaas,” sê Magriet wat, sonder dat sy dit ooit sal weet, feitlik net so oud soos Eerste is maar voel dat sy danksy haar lees- en skryfkennis jare ouer as die ongekunstelde swart vrou is.

      Dan hoor albei die geluid van perdehoewe, en weldra sien hulle ’n perdekarretjie, deur ’n skimmelbruin perd getrek en met ’n swart plaaswerker en wit vrou langs mekaar op die bankie, aangery kom.

      Dis tant Lenie, sien Magriet, Jan Serfontein se vrou wat hier by haar gaan bly totdat die manne terug is. Sy verkyk haar altyd aan die tante. Nog goed behoue gebly deur die moeilike trekjare, maar daar is al effense tekens van molligheid. Sy dra ’n sisrok en ’n stola wat teen die koue oor die skouers gegooi is. Haar kappie is effens groter as Magriet s’n, wat Magriet heimlik laat giggel. Tant Lenie kom selde uit die huis uit, maar sy dra ’n kappie wat die maksimum skaduwee oor haar gesig werp.

      Magriet roep Eerste nader om tant Lenie se goed af te pak en binnetoe te dra, en sy nooi die tante in – die koffie staan al ’n rukkie en trek in die vuurherd.

      Die ouer vrou praat land en sand, en gou voel die klein woning baie huisliker en warm van die klank van vrolike mensestemme.

      Tant Lenie en Magriet sit by die tafel sodat Magriet kolhaas- en dassiepelsies naas mekaar kan uitlê. Tant Lenie help haar – sy is ’n veteraan van vele pelskombersies. Skuins agter hulle hang Pieter se stok aan penne teen die muur, maar hulle is nouliks bewus van die een enkele versiering in die huis.

      “Toe my eerste gebore is,” sê tant Lenie, “ons was toe nog in Graaff-Reinet, het my pa twee lammers laat slag. My ma het die wol gewas en gekam en vir my ’n babakombers gemaak. Ek het al my kinders met daai einste kombersie grootgekry. En Martie gebruik dit nou vir haar kleintjies.”

      “Hulle is seker al yslik groot,” sê Magriet.

      “Magdaleentjie is nou amper drie. En klein Jan vier maande. Martie’t mos enetjie tussenin verloor, Herklaas.” Die ouer vrou raak stil, kyk af na haar hande. “Haai siestog,” gaan sy dan voort. “Vreeslik gesukkel met sy bors. Baie swaar vir haar man gewees, hy was erg oor die kind.”

      Magriet luister maar, meet en pas die velletjies.

      Tant Lenie druk haar hande styf teenmekaar. “As jy vir my naald en gare gee, kan ek hulle solank begin vaswerk – of sê waar, dan kry ek dit. Ek sien jou voete is baie geswel.”

      Magriet wonder hoe op aarde die ou tante dit raakgesien het. Haar rok hang fatsoenlik tot amper onder haar enkels. “Bo in die kis,” sê sy, en wys na die kis in die hoek van die vertrek.

      Tant Lenie stap na die houtkis en maak die

Скачать книгу