LITMIR.BIZ

Скачать книгу

en Serfontein staar hulle ’n oomblik agterna; die onheil wil maar net nie ophou om aan hulle te knaag nie.

      “Ek vertrou nie ’n man wat sy broer wil vermoor nie,” sê Pretorius.

      “Vra maar vir Piet Retief,” antwoord Serfontein.

      Ja, wil ’n mens sê, vra maar vir die ou tannie ook. Daardie wysheid sou soveel wyser gewees het as hulle met Piet Retief se weduwee gaan gesels het. Laat ek dit dan nou in hierdie stadium van die verhaal maar sê: Die Voortrekkers kon fluks met die vinger wys – maar nooit na die weduweemakers in eie geledere nie.

      ’n Jaar gelede het Magriet gekyk hoe Pieter de Witt ’n merkpaal uit die takke van ’n boom kap en die stok met ’n groot klip die grond in hamer. Plegtig het hy die plaas sy naam gegee, Donkerland, sodat hulle nie kon vergeet waar hulle is nie.

      Nou lê die uitgedroogde paal eenkant, heeltemal verweer sedert Pieter dit ingeslaan het. Daarnaas staan Pieter, met sweet wat sy hemp donker vlek, besig om die laaste klippe van ’n groot stapel te pak. Die merker vir sy stukkie aarde.

      Om ’n plaas uit te tree … om te sê: “Hierdie stukkie grond is myne,” is een ding. Maar om daardie stuk aarde te bewerk, te bebou tot dit ’n land van melk en heuning is – lande wat so groen lê dit maak die oog seer; beeste vet en gesond; en ’n stewige opstal vir jou vrou en kinders, iets om na te laat aan die geslagte wat kom – dis iets heeltemal anders. Dit het Pieter gou ontdek.

      Hy tel die stok op, kyk daarna, vryf met sy hand daaroor. Hy bekyk sy plaas. Iets vang sy oog in die verte.

      Hy gooi die stok eenkant. Soos blits is sy geweer in sy hand. Hy korrel, beweeg die loop effens na links om sy teiken te volg en trek dan die sneller.

      Magriet hoor die skoot waar sy in hul nederige huisie werskaf. Dis nog net die begin van ’n opstal – Pieter bou aan soos hul behoeftes groei, met klei en klip en kalk wat hy by ’n smous uit die hawestad kry.

      Sy kyk deur die venster, sien in die verte ’n klomp tarentale wegvlieg.

      By sy klipstapel staan Pieter breed en glimlag. Iets vir die pot!

      Hy gaan haal die tarentaal, saam met twee ander wat hy vroeër geskiet het; stap aan na die huis wat, as hy heeltemal eerlik moet wees, nie oral honderd persent haaks is nie.

      Eerste sit ’n ent van die huis dierevelle en brei – daar is nog nie genoeg plek in die huis om sulke take te verrig nie. Sy vee met haar hand oor die sagte haartjies.

      “Grietjie!” roep Pieter van ’n afstand.

      Wanneer sy by die huis uitkom, bokspring sy hart van voor af. Elke keer dat hy haar op ’n afstand sien en merk hoe die kind wat sy dra haar sigbaar swanger laat lyk, swel sy hart van trots. Hy het uit behoefte ’n vrou geneem, maar daar het gou ’n band van liefde tussen hulle ontstaan. Pieter is ’n korrelkop, dít het Magriet gou agtergekom, maar in daardie gespierde borskas klop ’n hart van goud. Hy is ’n man van sy woord.

      En sy het hom nie in die steek gelaat nie. Daardie netjiese stuk lap waarmee sy die sitplek van sy fluweelbroek reggemaak het – dis haar handewerk. En sy hemde sit nou beter aan hom nadat sy ’n bietjie van die tierlantyntjies losgetorring het.

      En sy hare! Dit kos ’n vrou se hand om die woesteling minder na ’n takhaar te laat lyk. Wat Magriet nie met ’n skêr kan regkry nie – selfs Pieter se baard lyk al na dié van ’n hardebaard.

      Pieter sit die drie tarentale eenkant neer. Eerste kom nader met ’n groot kom om hul vere te pluk en hulle skoon te maak. Hoe meer hy nadink oor hul nederige begin hier op Donkerland, hoe meer is hy verheug oor die gemaklike manier waarop alles geskied. Magriet kom na hom aangestap, bly oor die tarentale wat hy gebring het. Sy wens hom geluk, en voor sy haar kom kry, het hy agter haar rug om geglip en staan nou met sy hande om haar gevou, rustig rustend op die uitstulping wat hul babatjie by haar buik maak.

      “Hoe gaan dit met my seun?” vra hy.

      Hy voel hoe sy effens terugleun teen hom. Dis ’n sensasie wat hom elke keer lam in die knieë maak: die wete dat hy die steunpilaar vir hierdie pragtige vrou is, dat hy haar en hul ongebore kind veilig maak deur dáár te wees vir hulle.

      “Sê nou dis ’n dogter?” skerts sy.

      Magriet het ná die doodslag van haar familie eers by Pieter weer leer glimlag, leer korswil en terg. Wanneer sy lag, is dit vir hom die mooiste geluide wat hy nog gehoor het.

      “Jy dra te laag,” sê hy. Hy het nie die vaagste benul waarvan hy praat nie, onthou net sy ma het altyd gesê ’n vrou dra laag aan ’n babaseuntjie. “Ek wil ’n fris boerseun hê. En ek kry altyd wat ek nodig het.” Hy stryk met die plat hand oor haar maag. “Jakob Pieter de Witt. My pa se naam.” Hy soen haar op haar wang.

      Magriet tree onverwags skaam weg, beduie met haar kop na Eerste – “Nie voor die volk nie …”

      Pieter lag.

      Eerste is maar altyd in en om die opstal. Wanneer sy die tarentale gereed het vir die pot, hervat sy haar werk aan die dierevelle wat sy besig is om te brei.

      “Vir die baba?” vra Pieter haar.

      Eerste knik net. Sy was tydens hul maande lange staptog nooit spraaksaam nie, en die ysige stilte tussen haar en Magriet is nog nooit heeltemal gebreek nie. Magriet se jaloesie is vir Eerste onverstaanbaar, maar daar is geen manier waarop sy behoorlik met haar kan gesels nie.

      “Kufuneka sikufunele indoda. Ndifuna abasebenza kweli plasi lam.” Pieter praat met haar Xhosa, tot Magriet se groot frustrasie. Maar soos gewoonlik vergeet hy om aan Magriet te verduidelik dat hy vir Eerste gesê het dis tyd dat hulle vir haar ’n man kry, want Pieter het werkers vir die plaas nodig.

      En soos gewoonlik ruk Magriet haar op wanneer sy uit die geselskap gesluit word. “Ek wens jy wil ophou om haar taal in die huis te praat.”

      “Ek sê maar net … dat ons vir haar …”

      “Ek wil nie weet nie,” val Magriet hom in die rede. “Sy moet ons taal leer.”

      Hy verstil, maar dan tref ’n blink ingewing hom. “Nou ja, leer haar dan.”

      Pieter tel ’n tarentaal op en hou dit voor Eerste. “Tarentaal,” sê hy.

      Eerste kyk hom onseker aan. Sy weet nie mooi wat aan die gang is nie.

      “Tarentaal.” Op Xhosa vra hy haar om sy Afrikaanse woord te herhaal.

      Eerste begin snap wat Pieter probeer doen. “Tarentaal,” sê sy, maar dit kom skeef uit.

      “Ta-ren-taal,” herhaal hy.

      “Ta-ren-taal.”

      Sy vorder.

      “Ja. Tarentaal.”

      “Tarentaal.”

      Hy tel ’n mes op, hou dit vir haar op. “Mes.”

      Eerste herhaal makliker.

      Pieter maak asof hy met die mes sny. “Sny,” sê hy.

      Eerste volg nou goed, herhaal alles wat hy sê.

      Pieter knik vir haar, bring die mes na die tarentaal. “Sny tarentaal,” sê hy. “Haal derms uit. Yitsho. Sê dit.”

      “Sny tarentaal,” herhaal Eerste. “Haal uit.”

      Pieter gee die tarentaal en mes vir Eerste. “Daar gaat jy,” sê hy.

      Sy knik en stap weg. Eerste dra ’n ou romp en bloes van Magriet – die tradisionele drag waarmee sy uit die Oos-Kaap gevlug het is iets van die verlede. Magriet kon die skamele kleredrag nie duld nie.

      Sy volg meer van ons taal as wat ons dink, kom dit by Pieter op. Hy’s verbaas om te sien dat Magriet van hom wegdraai.

      “Jy is heeltemal te vriendelik met haar,” sê sy vrou sag. “Netnou kry sy gedagtes.” Sy kyk af terwyl sy dit sê, skaam oor die woorde wat haar diepste

Скачать книгу