Zarządzanie różnorodnością pracowników - Отсутствует

Скачать книгу

ostatnich dziesięcioleciach widoczne były również postępy w technologiach telekomunikacyjnych, szczególnie w ostatniej dekadzie. Dostęp do telefonów komórkowych gwałtownie wzrósł, w roku 2016 było więcej umów abonamentowych niż ludzi na całym świecie. Rosną również wskaźniki korzystania z internetu – w 2016 r. dostęp do niego miało ponad 40% ludności świata. Trzeba jednak podkreślić, że zarówno korzystanie z telefonów komórkowych, jak i internetu jest nierównomiernie rozłożone. Globalne wskaźniki dotyczące liczby użytkowników nie pozwalają na ocenę różnic terytorialnych w absorpcji nowych technologii. Zauważalne są różnice w dostępie do nowych technologii ze względu na klasę, płeć i pochodzenie etniczne. Ponadto istnieje przepaść cyfrowa między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się. W krajach rozwiniętych 81% osób korzysta z internetu, w porównaniu do 40% w krajach rozwijających się i niecałych 16% w krajach najmniej rozwiniętych (World Migration… 2018, s. 153–154).

      Postęp technologiczny zmniejszający bariery odległości będzie prowadził nie tylko do nasilenia przepływów migracyjnych, lecz także powiększenia nierówności między państwami rozwiniętymi a rozwijającymi się oraz do rozpowszechniania bardziej elastycznych typów międzynarodowej mobilności, które niekoniecznie będą wiązały się osiedlaniem na stałe. „Świat będzie doświadczał zarówno migracji w tradycyjnym sensie, jak i nowych typów mobilności” (Castles, Miller 2013, s. 366).

      2.3. Wybrane teorie migracji

      Jak wskazuje większość badaczy zajmujących się migracjami na świecie, chociaż powstało wiele teorii migracji, to do chwili obecnej żadna z nich nie wyjaśnia całościowo tego zjawiska (Mourao i in. 2017, s. 7). V. Kumpikate i I. Zickute (2012, s. 391) w zintegrowanym modelu teorii migracji zidentyfikowali dwie główne makroteorie w literaturze ekonomicznej: neoklasyczne teorie migracji oraz nowe teorie migracji. W wyszczególnionych grupach wskazano na wzajemne powiązania i podsumowano w jednym zintegrowanym modelu push and pull. Autorzy ci stwierdzili, że większość teorii migracji można łączyć ze sobą, co powinno prowadzić do lepszego zrozumienia procesów migracyjnych i głównych motywów związanych z mobilnością międzynarodową na rynku pracy. W tabeli 2.4 przedstawiono główne ekonomiczne makroteorie migracji, uwzględnione w zintegrowanym modelu push and pull.

      Powszechnym podejściem do objaśnienia przyczyn migracji są ekonomiczne teorie neoklasyczne (Castles, Miller 2011, s. 41), wywodzące się od pierwszej usystematyzowanej teorii migracji E. Ravensteina, który w XIX wieku sformułował statystyczne prawa dotyczące tego zjawiska (Kryńska, Kwiatkowski, s. 184–185).

      1) Wielkość strumienia migracji jest odwrotną funkcją odległości – częstsze są migracje do krajów sąsiednich.

      2) Migracja przebiega etapami w kierunku miejsc o coraz wyższym poziomie rozwoju.

      3) Każdy przepływ migracyjny powoduje równoważny przepływ powrotny.

      4) Mieszkańcy miast przejawiają niższą skłonność do migracji niż mieszkańcy wsi.

      5) Migracjom sprzyjają negatywne zjawiska, takie jak złe prawo, wysokie podatki czy nieatrakcyjny klimat.

      Na tej podstawie powstało wiele teorii zakładających, że przyczyną migracji jest kombinacja czynników wypychających, które skłaniają ludzi do opuszczenia miejsca zamieszkania, i czynników przyciągających, które skłaniają do udania się do pewnych krajów przyjmujących. Czynnikami wypychającymi są m.in. wzrost liczby ludności, niski standard życia, brak możliwości ekonomicznych czy represje polityczne (Mourao i in. 2017, s. 8). Czynnikami przyciągającymi z kolei mogą być: popyt na pracę, dobre perspektywy ekonomiczne, swobody polityczne. Teorie neoklasyczne opierają się na założeniu, że decyzje o migracji podejmowane są indywidualnie przez racjonalne jednostki po porównaniu kosztów i korzyści związanych z ewentualnym pozostaniem na miejscu lub przemieszczeniem się gdzie indziej. W związku z tym podstawową przesłanką migracji jest korzyść ekonomiczna. Ponadto przyjmuje się, że ludzie dysponują pełną wiedzą o poziomie zarobków i szansach na zatrudnienie w regionach docelowych. Centralnym pojęciem w teoriach neoklasycznych jest koncepcja kapitału ludzkiego: ludzie decydują się zainwestować w migrację, jeśli oczekiwana stopa zwrotu z tych inwestycji przewyższy koszty. Uważa się, że czynniki ekonomiczne odgrywają kluczową rolę dla osób i gospodarstw domowych w określeniu możliwych korzyści, a migracja jest determinowana przez przestrzenną heterogeniczność płac, co może sprawić, że warto przenieść się do miejsc, w których istnieje odpowiednia szansa na uzyskanie wyższych dochodów (Mourao i in. 2017, s. 6–8).

      Tabela 2.4. Główne makroteorie migracji w zintegrowanym modelu push and pull

      Źródło: opracowanie własne na podstawie V. Kumpikate i I. Zickute 2012.

      Analiza konkretnych procesów migracyjnych pokazała jednak zawodność tych teorii, ponieważ nie wyjaśniały one ani aktualnych, ani przyszłych ruchów migracyjnych (Castles, Miller 2011, s. 43–44). W rzeczywistości ludzie mają jedynie wyrywkowe i często sprzeczne ze sobą informacje, podlegają też różnym ograniczeniom. Na zachowanie migrantów mają wpływ doświadczenie historyczne, sytuacja rodzinna i pozycja we wspólnocie lokalnej. Ponadto, jak wskazuje nowa ekonomika migracji (teoria z lat 70. XX wieku), decyzji migracyjnych nie podejmują jednostki, a grupy społeczne: rodzina, członkowie gospodarstwa domowego czy wspólnoty lokalne.

      Stroną popytową wyjaśniającą zjawiska migracyjne zajmuje się z kolei teoria segmentowego (dualnego) rynku pracy, która przyczyn międzynarodowej migracji upatruje w strukturalnym popycie rozwiniętych gospodarek zarówno na wysoko wykwalifikowanych pracowników (dominują pracownicy sektora finansów, nauki, informatyki), jak i robotników fizycznych zatrudnianych przy produkcji i niskopłatnych usługach dla ludności, takich jak gastronomia, handel detaliczny czy usługi dla gospodarstw domowych: sprzątanie, opieka. Pracownicy pierwszego segmentu podlegają pozytywnej selekcji według kryterium kapitału ludzkiego. Na wtórnym rynku pracy migranci znajdują się w niekorzystnej sytuacji z powodu braku wykształcenia, niskich umiejętności zawodowych, uprzedzeń rasowych i często nieuregulowanej sytuacji prawnej. Takich pracowników można łatwo kontrolować i wyzyskiwać (Castles, Miller 2011, s. 45).

      D.S. Massey (2015) wskazał pięć filarów, na których obecnie opiera się międzynarodowa migracja:

      1) siły strukturalne w krajach wysyłających, które tworzą mobilną populację podatną na migrację;

      2) siły strukturalne w krajach przyjmujących, które generują stałe zapotrzebowanie na pracowników migrujących;

      3) motywacje ludzi, którzy reagują na te siły strukturalne, przesuwając się ponad granicami;

      4) struktury społeczne i organizacje, które powstają w trakcie globalizacji w celu utrwalenia przepływów ludzi w czasie i przestrzeni;

      5) polityki, które rządy wprowadzają w odpowiedzi na te siły i to, jak funkcjonują w praktyce, aby kształtować liczbę i charakterystykę migrantów, którzy wjeżdżają do kraju i wyjeżdżają z niego.

      Głównym modelem opisującym tworzenie i opracowywanie struktur społecznych w trakcie międzynarodowej migracji jest teoria kapitału społecznego (Massey 2015). Pierwsi migranci, którzy wyjeżdżają za granicę, nie mają powiązań społecznych, z których mogliby skorzystać, i dla nich migracja jest kosztowna, ryzykowna i zniechęcająca, zwłaszcza jeśli wiąże się z wjazdem do innego kraju bez dokumentów. Z czasem przez powiązania przyjacielskie i rodzinne tworzy się kapitał społeczny, a sieci oparte na rodzinie

Скачать книгу