Надбярэзінцы - Фларыян Чарнышэвіч

Скачать книгу

засталіся толькі ногі ў ботах і лахманы ад вопраткі».

      «А якія боты, што за вопратка?» – пытаю.

      «Боты стараватыя, з падноскамі, порткі даматканыя, у клетку, а світка чорная, зверху касматая».

      – Гэта ён, Косцік! – закрычалі смалерчукі, а Ромка працягнуў:

      – «Калі не баішся, – кажа аб’ездчык, то ідзі да Юркі-лесніка, ён табе пакажа, што ёсць». Я спытаў дарогу і пайшоў. Ляснік гаворыць: усё, маўляў, так, боты стараватыя былі, порткі ў клетку, світка чорнай й касматая, але лахманы я спаліў, а адным з ботаў падшыў сабе лапці. «А ногі дзе?» – пытаю. «Ногі, – кажа, – я на могілках у Кунцэвічах пахаваў, засталіся толькі халява і рабрына, якую я пазней знайшоў. Магу аддаць».

      Смалерчукоў ахапіла прыгнечанасць. Ад думкі пра смерць на воўчых іклах у кожнага пайшлі па ўсім целе дрыжыкі, кожны бязмежна шкадаваў хлопца. Пачалі ўздыхаць, успамінаць, тужыць і нават плакаць.

      – Бедны Косцік, – казалі яны, – столькі страху, столькі болю нацярпеўся. Такім маладым загінуў. Такі ўжо лёс, такое прызначэнне ў хлопца было. Нават пахавання людскага не даў яму Бог і касцям спачыну. Тут рабрына, там ногі, а астатняе цела дзікія звяры разам са смярдзючай падлай ператравілі і разнеслі па лесе паскудным чынам. А які хлопец быў, колькі дабра зрабіў людзям! Не было яшчэ на свеце такога, як ён.

      Стах, Ганка Пятроўская і Быліна разрыдаліся ўголас.

      XXIII. Сустрэча

      Шмат дзён Косцік жыў у пушчы пустэльнікам, ніяк не могучы набрацца адвагі. Еў яблыкі-дзічкі, картоплю, скрадзеную ноччу на полі, спаў у дуплах дрэваў і бураломах. Ён адчуваў усё большы страх перад наступствамі і ўсё больш падаў духам. Схуднеў, счарнеў, абтрапаўся, здзічэў хлопец.

      Але аднойчы ўранку ён прачнуўся, высунуў галаву з зарасніку – а побач бацька сядзіць. Сядзіць, курыць люльку і глядзіць на яго, а ў вачах слёзы. Косцік вылез і моўчкі сеў насупраць, чакаючы, пакуль бацька загаворыць. Хвілінаў пяць яны глядзелі адзін на аднаго, не кажучы ні слова, а потым стары пачаў першы.

      – Вось я дзіўлюся, – прамовіў ён, – ты ўжо такі дужы хлопец, а курыць яшчэ не ўмееш, нібы і не Васілеўскі зусім. Бяры, – кінуў ён сыну некалькі лістоў тытуню, – скруці цыгарку і запалі. Убачыш, адразу весялей зробіцца.

      Косцік пачаў круціць, а стары, хвілю счакаўшы, працягнуў:

      – Хлопча, чаму ты такі? Чаму ты мяне айчымам лічыш?

      – Вы ж, мабыць, ужо ведаеце, што я… – асекся хлопец.

      – Усё ведаю. Я тут бадзяюся, шукаю цябе, бядую па табе, галаву ламаю, а ты вось так. Навошта?

      Косцік кінуўся цалаваць бацьку рукі.

      – Татка! Я ж яго ненаўмысна, я яго зусім слаба стукнуў, а ён і паваліўся.

      – Ды не пра тое я. Трэба табе было стукнуць – ты стукнуў, такое з кожным можа здарыцца, але чаго ты тут валэндаешся і мне не паказваешся?

      – Баяўся я, татка, што вы мяне за гэта…

      – Значыць, я для цябе не родны бацька, а нейкі суччын сын? Ты на сябе паглядзі, да каго ты падобны! Чорны, абтрапаны, босы.

      – Падэшвы ў ботах паадставалі, дык я іх схаваў.

      – Ды чорт з імі, з ботамі! Дзякуй Богу, сам жывы.

      – Мяне

Скачать книгу