ТОП просматриваемых книг сайта:
Лаьмнаша ца дицдо. Магомет Абуевич Сулаев
Читать онлайн.Название Лаьмнаша ца дицдо
Год выпуска 2023
isbn
Автор произведения Магомет Абуевич Сулаев
Издательство Автор
– Суьде ала хIума дуй хьан? – йуха а хаттар дира суьдхочо, и кхузахь ала оьшуш а доццушехь, дуьххьалдIа чохь ладоьгIучарна а Тойсум ша ишта говза кIелвитна хилар дIагойтуш.
Тойсум вист ца хуьлура.
– Алал! – йуха а цавашарца хаьттира суьдхочо.
И чоь а йекош, вир Iаьхира.
Зал йатIийра адамийн деларо.
– Арайаккха и чехка! – мохь белира суьдхочун.
Тохарлеррачу шимма, оззийна, вир арайаьккхира. Иза а дара цу заманахьлерчу йуристийн къоьлла гойтуш: бехкебийраш дукха хьолахь буьззина бехке ца хуьлура, Ткъа хIуъа-а тIеоьзна а, церан бехк чIагIбан дезара.
Суьдан председатель, шех тоьъна, хьоьжура зала чу: цхьацца гIалаташ дийлинехь а, суьдан процесс, коьрта долчунна тIехь, чуьра нах а тешош, дика нисъеллачух тера хетара цунна: бехкебечара шайн бехк оццул тIе а лоцуш (Москвахь санна!), хилла а йацара кху районехь и тайпа процессаш…
Коьрта бехкевечо, прокуроро, суьдан процессан жамIдеш, шен дIадерзоран къамелехь дийхира суьде цу кхаанне а, царех цхьаъ ца къастош, тоьпаш туху кхиэл йар.
Чекхволлуш, тIетуьйхира цо, йуха а, гарехь, Москохарчу гlaраваьллачу генеральни прокурорах Вышинскийх тера хила гlepташ, аз а стамдина, аркъал а таьIна:
– Уьш дуьнен чуьра, лар йоцуш, тIепаза бовр бу, шайн халкъан дагахь ца буьсуш, шаьш цунна йамарта хиларе терра. Церан каш а, эрна лаьттар ду, тIе къух а даьлла, тIевогIуш стаг а воцуш, йукъ-кара шайна тIехула къийгаш а хьийзаш, ур-атталл уьш а церан коша тIе ховша а ца йешаш. ХIу дайла халкъан мостагIийн! – зала чу хьаьжира прокурор ша динчу къамелан Iаткъам толлуш. Чохь тIараш дийкира. Прокурор,тоам хилла, охьахиира: цунна дага а ца догIура суьдан кхиэлаца тоьпаш тоьхначеран каш хуьлуш цахилар а, къийгаш адамийн коша тIехула цахьовзар а, хIунда аьлча цу чуьра хьожа цаьрга дIа ца кхочу дела. Прокурорна и бен а дацара: коьртаниг – аплодисменташ дара…
Прокурор а, коьрта суьдхо а (ший а гIалитIера ваийтина волу) мел гIиртинехь а, важа, кхузара йукъавахийтина, ши суьдахо тIе ца верзарна, хIоранна а, тоьпаш туху кхиэл а ца йеш, итт-итт шо хан туьйхира. Иза, цу замане хьаьжча, башха къаьхьа кхаъ а бацара: и-м бехк банне а боцчарна а тухура хIетахь «кхааммо». Тойсуман шина накъосто шайн тIаьххьара олу дош ца олуш дитира.
Тойсума, шен тIаьххьарчу даша тIехь, дегI нисдеш хьала а гIаьттина, суьдехьа а вирзина, элира, чуьранаш сакхбевлла ладоьгIуш а болуш:
– Сан хIумма а дац суьде ала цуьнан кхиэлах лаьцна: и хилла йаьлла. Амма кху чохь прокуроро шен къамелехь элира, тхох кхаьрдаш, ур-атталл къийгаш а йешар йац тхан коша тIе ховша бохург. Цунах лаьцна оцу прокуроре шегга, амма шуна а хозуьйтуш, суна дIаала луур дара: цуьнан коша тIехь къийгаш ур-атталл нишка а ховшур йац!..
Чохь мел верг – Тавсолтина дика дагадогIу, – тоха са доцуш, гIадвахана велавелира. Хьалхахьо Iачу Далхьаде, лере а таьIна, Тавсолтас элира хIетахь:
– ГIеххьа къинтIера вели-кх со цунна, цо и дика аларна!..
* * *
И дерриге дага а лоьцуш, ойла йеш, вогIура Тавсолта: «Дика ду: хIетахь Тойсумна итт шо