LITMIR.BIZ

Скачать книгу

nasionale media.

      “Ons dissosieer ons nie van die ASB of enige van die ander mosies wat op die ASB-konferensie aangeneem is nie, maar ek sal aanvalle deur Brown op mense soos Piet Cillié en Ettienne Rossouw nie duld nie,” haal die Rand Daily Mail hom aan.19

      Geldenhuys wil die petisie – met sy 1 276 name en nog ’n klomp uitstaande – nie aanvaar nie omdat dit glo “onkonstitusioneel” is. Maar Wiese bring ’n mosie op ’n massavergadering van die studente en so word Brown se aanmerkings oor die vooraanstaande Afrikaners veroordeel en ’n komitee aangestel om verdere ondersoek in te stel. Die Matie beskryf dit so:

      Die petisie was sedert baie jare een van die beste skaakskuiwe in Matieland se studentepolitiek. En een van die mees besproke. Lank nadat die baie afskrifte reeds klaar geteken of nie geteken was nie, is dit nog bespreek.

      Die koerant voeg by dat die hele Brown-saak ’n “prestigevolle sukses” vir Wiese en die progressiewes was.

      Een van die studente wat die “monstervergadering” bygewoon het, is GT Ferreira, later jare voorsitter van die FirstRand-groep.

      “Ek was baie impressed met hoe ’n gladde bek die bliksem het,” lag Ferreira in 2018 in ’n onderhoud.

      Wiese staan ’n derde keer vir die SR. Dié keer is dit moeiliker, want om as ’n progressiewe kandidaat beskou te word, het sy nadele. Die Matie berig:20

      In die vroeë oggendure van verkiesingsdag, verlede Maandag, is daar deur sekere voortvarende en verbeeldingloos-kortsigtige persone oorgegaan tot van die laakbaarste en mees onverantwoordelike optrede ooit in ons studentegemeenskap. Die Matie wil hom dan ook geheel afwysend uitlaat oor, en as sulks volkome distansieer van die smeerveldtog teen die twee SR-kandidate, mnre. Willem van Drimmelen en Christo Wiese.

      Die sogenaamde “blou papier” is ’n poging om Wiese en Van Drimmelen te diskrediteer ’n paar uur voor die SR-verkiesing. Die skrywe is in omtrent elke koshuiskamer afgelewer en beskuldig hulle van “McCarthyisme” en dat hulle “die Christelik-nasionale beginsels van die Afrikaner verdoem”. (Joseph McCarthy was ’n Amerikaanse senator wat ’n heksejag teen kommuniste en ander linkses in die regering begin het.)

      Tog kry Wiese genoeg stemme en dien ’n derde termyn in die SR. Hy staan vir die posisie van ondervoorsitter, maar kry dit nie.

      Net twee weke ná die SR-verkiesing is daar ’n reuse- politieke gebeurtenis – die land se eerste minister word vermoor. ’n Bode, Dimitri Tsafendas, steek Hendrik Verwoerd met ’n mes in die parlement dood. Vir die meeste Suid-Afrikaners verteenwoordig Verwoerd die ergste van apartheid.

      Op die volgende SR-vergadering beveel Wiese aan dat dit ’n mooi gebaar sal wees as die hele studenteraad saam Verwoerd se begrafnis bywoon.

      In sy derde termyn in die SR het Wiese onder meer die portefeulje Langenhoven Gedenksentrum (later genoem “Die Neelsie”). Dit is al lank ’n begeerte op die kampus om ’n studentesentrum te laat oprig, maar die projek sloer. Tydens Wiese se termyn gaan dinge egter vooruit. Teen die einde van daardie jaar berig Die Matie dat die fondamente vir so ’n sentrum binnekort gegooi gaan word.

      Hy stel hom nie weer verkiesbaar nie, maar word aangewys as stembuskonvenor vir die verkiesing. Behalwe om die stemmery te reël, moet hy ook op ’n byeenkoms aan die studente die kans gee om kandidate te toets oor hul beleid. So berig Die Matie:21

      Studente het met lof gepraat oor die briljante wyse waarop Christo Wiese die voorsitterstoel op die Sirkus [soos die verkiesingsvergadering onder studente bekend was] hanteer het. Belangrik is dat hy aan beide die vraestellers en die kandidate reg laat geskied het.

      Hy het ook uiteindelik reg aan sy kursus laat geskied en sy LLB-graad verwerf.22

      4.

      Pep Stores – die eerste keer

      “Ons het dit vir elke gesin moontlik gemaak, elke pa of ma, om hulle kinders ordentlik aan te trek.” 1

      Christo Wiese in ’n onderhoud, 2013

      Ná sy studie sluit Christo Wiese voltyds by Pep Stores aan.

      Renier van Rooyen, wat in 1954 met Wiese se niggie Alice trou, het die besigheid gestig. Nadat hy vir ’n myn gewerk het en ’n ruk lank ook ’n bode van die hof was, het Van Rooyen in 1955 in vennootskap met sy prokureursvriend Gawie Esterhuyzen ’n enkele winkel bekom. Die winkeltjie op Upington was bekend as The Bargain Shop, vertel Van Rooyen se seun Johann in ’n biografie.2 Dit was maar vyf meter by tien meter groot.

      Die winkel het allerhande goedere verkoop, van huisware tot klere en selfs donkiekarre. Die vorige eienaar, Gustav Gottschalk, het as deel van die transaksie vir Van Rooyen twee maande lank op Saterdae touwys gemaak in die kleinhandel.

      Toe hy self die winkel begin bedryf, sien hy klereverkope vaar beter as die res van die goedere. Hy begin meer aandag daaraan bestee en doen ook meer moeite met aankope. Hy ry ’n paar keer per week Kaap toe en terug om voorraad regstreeks by die fabrieke te koop. Hy kan nie voorbly nie. Van Rooyen trek familielede nader om te help met die besigheid en gou raak dit duidelik dat hy kan uitbrei.

      In 1959 maak hy ’n tweede winkel oop en noem dit Upington Volksklere. Intussen verfyn hy sy sakemodel. Hy gaan hom toespits op die verkope van klere, skoene, komberse en beddegoed teen afslagpryse in winkels waar die klante self deur die voorraad kan soek. Hy doop sy nuwe winkels BG Bazaars – die BG beteken niks spesifiek nie. Van Rooyen sê later dit staan sommer vir “bakgat” of “blêrrie goed”, skryf dr Anton Ehlers in ’n akademiese artikel oor die vroeë jare van Pep Stores.3

      Teen 1965 is daar vier BG Bazaars op die dorre dorpe in die noorde van die Kaapprovinsie en die besigheid lóóp. Soveel so dat Van Rooyen sê dat hulle “wel-af was, jy weet, goed gevestig met ’n lekker besigheid”.4 Maar hy het drome van ’n landwye kettingwinkelgroep.

      En as jy ’n winkel op elke dorp in die land wil hê, het jy ’n beter naam as BG Bazaars nodig. Die voorletters BG was in elk geval reeds geregistreer deur ’n onderneming op Potchefstroom en Van Rooyen moes noodgedwonge iets anders kry. Hy wou iets hê wat in Engels en in Afrikaans aanklank sou vind. En dit moet lekker kort wees en maklik om te onthou.

      John Lee, ’n reisende verkoopsman wat later ’n senior aankoper vir die groep was, het met ’n lys van tien moontlike name vorendag gekom. Onder hulle was Van’s, Up’s, NW, Ric’s, Ren’s, Jet en Pep. Van Rooyen was dadelik beïndruk met Pep, want dit was ook ’n woord wat hy dikwels gebruik het om ander aan te moedig.

      Wiese en sy pa, Stoffel, is bewus van Van Rooyen se besigheid, maar het eers regtig begin kennis neem toe hy beleggers soek om sy winkels landwyd uit te brei. Die ouer garde in daardie wêreld was maar ’n skeptiese klomp, vertel Wiese.

      “Hulle sal eers vermoed hy smokkel met diamante of dagga. As die polisie hom nie aankeer nie, lei hulle af dat hy moontlik ’n goeie sakesin het en iets reg doen. Dan eers sal hulle hom nader met die vraag: ‘Het jy nie dalk ’n vennoot nodig nie?’”5

      Van Rooyen het kapitaal nodig – sowat R250 000. Hy toets die belangstelling onder vriende en familie op Upington. Baie van hulle is gretig en hy stig die maatskappy Pep Stores (Edms) Bpk. Maar Van Rooyen het ’n voorwaarde: om in sy winkelgroep te belê moet jy ook bereid wees om vir die groep te werk. En as jy vir die groep wil werk, moet jy ook bereid wees om daarin te belê. Dit skrik ’n klompie voornemende beleggers af en uiteindelik kry hy net R50 000 so ingesamel. Stoffel Wiese is een van die beleggers.

      “My pa het sy besighede verkoop en in Pep belê en in die direksie gedien. Die ooreenkoms was dat ek, nadat ek graad gekry het op universiteit, by die besigheid sou aansluit. Dit is wat gebeur het.”6

      In 1965 is Christo Wiese nog op Stellenbosch besig om hom met sy regsvakke en met dinees en ander koshuissake te bemoei. Hy vertel wel later dat hy in dié stadium ook al in die besigheid belê het – R5 000, waarvan hy die helfte by sy pa geleen het.7

      Pep Stores se eerste tak is ’n winkel wat hy by BG Bazaars op De Aar oorneem en onder die naam Pep bedryf. In Desember daardie jaar kom ’n

Скачать книгу