ТОП просматриваемых книг сайта:
Christo Wiese. TJ Strydom
Читать онлайн.Название Christo Wiese
Год выпуска 0
isbn 9780624085898
Автор произведения TJ Strydom
Жанр Биографии и Мемуары
Издательство Ingram
Sy seun Tobias Gerhardus is maar 10 jaar oud en nog te jonk om te boer toe slawerny in 1834 afgeskaf word. Baie van die boere, wat Nederlands praat en hulle teen dié tyd Afrikaners noem omdat hulle sterker bande met Afrika as Europa het, trek diep die binneland in om onder die Britse Kroon uit te kom.
Tobias Gerhardus is nie een van die Voortrekkers nie. Hy trek Cederberge toe waar hy eers op die ouderdom van 45 die knoop deurhak met Christina Koch. Hoe nader jy aan die Kaap is, hoe minder grond is daar beskikbaar en hoe meer moet jy daarvoor betaal. Die regulasies en belastings wat die Britte met hulle saamgebring het, word ook baie beter toegepas wanneer jy Tafelberg kan sien. Daarom trek die boere al hoe verder noord van die Kaap op soek na geskikte grond.
Dit is in die distrik Clanwilliam, in die wêreld waar sy oupagrootjie destyds skape laat wei het, waar Tobias Gerhardus se eerste seun, ook Tobias Gerhardus, in 1871 gebore word. Die jonger Tobias Gerhardus trek nóg 80 km noord en vestig hom op Vanrhynsdorp waar hy met ’n jong weduwee, Alida Hendrikse, trou.
Hul seun Christoffel Hendrik (Stoffel) Wiese, ongeveer 1906 gebore, trek selfs vérder noord om te boer. In die Gordonia-distrik was daar baie grond vir veeboere. En saaiboere het al hoe meer geleenthede gesien danksy besproeiing uit die land se grootste rivier, die Oranje (deesdae die Gariep genoem). Upington, wat in 1884 gestig is, het ontpop in die streek se belangrike sentrum.
Hy trou in 1935 met Jacoba Wilhelmina Hendrina (Kotie) Wasserfall, ’n nooi van die Boesmanland. Die paartjie het vier kinders. Een van hulle word op 10 September 1941 op Upington gebore. Hulle doop hom in die NG kerk op Keimoes en hy kry sy pa se name: Christoffel Hendrik.
Toe Benjamin Wiese (jr) in 1712 nie sy vader se onderneming wou oorneem nie en Nederland verlaat het om ’n nuwe lewe te begin, sou hy nooit kon dink dat sy agter-agter-agterkleinseun Christo eendag ’n fabelagtige fortuin uit ’n baie soortgelyke besigheid as dié van sy vader sou maak nie.
Benjamin Wiese (sr) was ’n koopman – ’n retailer.
3.
Van kaalvoetseun tot studenteleier
“Daar is diegene wat droom van die dag waarop hulle hul ideale verwesenlik sal sien, dat hulle sal bereik waarna hulle gestreef, geswoeg en gearbei het. So help ons Vader hulle om moed te hou deur die donkerste nag, want hulle weet dan dat hulle arbei en aanhou en volhou vir ’n ideaal, ’n droom.”
Christo Wiese in ’n skoolopstel, 1958
As kind het Christoffel Hendrik Wiese gesê hy wil ’n “magistraat” word.1 Dis ’n groot taak, want die streek Gordonia, waar hy sy kinderdae deurbring, is die grootste landdrosdistrik in Suid-Afrika.
Upington, waar hy op laerskool en sy eerste jare van hoërskool was, is ’n plek van uiterstes.
Die land se langste rivier loop deur die dorp, die lughawe het die langste burgerlike aanloopbaan ter wêreld en temperature styg in die somer maklik tot bo 40 grade Celsius.
Dis ’n “mooi, maar harde deel van die wêreld” waar Wiese geleer het die lewe is nie altyd maanskyn en rose nie en dat ’n mens soms maar net daarmee moet aangaan.2
En op so ’n warm plek is kaal voete beter as sokkies en skoene.
“Nie omdat ek nie skoene gehad het nie, maar omdat dit lekker is om daar kaalvoet te loop.”3
Wiese se pa, Stoffel, was die eienaar van ’n motorhawe en ook ’n Kalahari-boer. Die kombinasie was tipies van Upington in daardie dae, sê Wiese.4 By sy pa het hy geleer dat jy nooit iets van jou eie winkelrak vat sonder om dit op te skryf nie. Ook dat jy mense van alle range, agtergronde en rasse dieselfde moet behandel. “Hy het met almal oor die weg gekom.”5
Sy ma, Kotie, het ook later haar eie onderneming op die dorp bedryf – ’n bloemiste- en bruidswinkel. Haar lewensles vir hom was dat hy hom nie moet ophou met dinge waaraan hy niks kan verander nie en eerder moet fokus op die dinge waaraan hy wel iets kan doen.
Daar was vir Wiese altyd ’n gevoel van betrokkenheid by besigheid.
En ’n belangstelling in die politiek. Wiese sê hy kom uit ’n “Bloedsap”-familie.
In dié stadium was daar in Afrikaner-geledere al dekades lank ’n stryd tussen die Natte (die Nasionale Party) en die Sappe. Die Sappe is die politieke nasate van Jan Smuts, wat in die Suid-Afrikaanse Party, en later die Verenigde Party sterk gevoel het oor samewerking tussen Engels- en Afrikaanssprekende wittes.
Upington was al die jare ’n Sap-kiesafdeling. Tot 1948, toe die Natte daar gewen het en toe nie weer verloor het nie, vertel Wiese.6
Die Natte is JBM Hertzog, en later DF Malan, se volgelinge, wat eerder ’n “tweestroombeleid” wou volg om die Afrikaanse kultuur teen verengelsing te beskerm en Afrikaners uit armoede op te hef. In 1948 se algemene verkiesing wen hulle onverwags die meeste setels, onder meer te danke aan oorweldigende steun onder Afrikaners vir ’n beleidsrigting met die naam apartheid, wat later wêreldwyd ’n skelwoord vir segregasie en rassediskriminasie sou word.
Teen dié tyd het Wiese nog maar net leer lees en skryf.
“Ek het ’n wonderlike grootwordtyd gehad. Aan vandag se maatstawwe gemeet was ons nie ryk mense nie, maar in ons omgewing was ons gegoede mense omdat my pa elke jaar of twee ’n nuwe motor gehad het,” sê Wiese.7
In ’n skoolopstel verwys hy later na sy ouerhuis as ’n plek waar hy “vrede, rus en geluk kan aantref” en voeg oor Stoffel en Kotie by: “Vir hulle liefde, leiding en tug is ek innig dankbaar.”
In standerd 9 (vandag se graad 11) stuur hulle hom na die Hoër Jongenskool (Boishaai) in die Paarl vir sy laaste twee jaar van hoërskool. Hy is nie die armste leerling in die skool nie – hy het ’n fiets én ’n kamera.8
Die láát 1950’s is droë jare waar hy vandaan kom en in ’n Engelse skoolopstel, beskryf hy dit so:
The turbulent dust-devils dance across the lifeless flats – the only signs of movement on the stricken earth engulfed by vibrant waves of heat. The whirls of thick, red, suffocating dust seem to mock the death that triumphs over all.
Glad nie slegte Brits vir ’n seun van die platteland nie. Dit is dalk daarom dat hy die naashoogste punte in Engels behaal het in sy laaste jaar op Boishaai.9
Wiese vaar goed op skool, maar is nie die top-leerling nie. Hy is tiende in sy matriekjaar en is die derde beste in Duits.
Die naaste universiteit aan die Paarl is op Stellenbosch. Maar Wiese kies koers Kaapstad toe.
“My pa het ’n baie sterk beskouing gehad dat goeie Verenigde Party-kinders wat Stellenbosch toe gaan in Natte verander en hy was nie daarvoor te vinde nie.”10
Wiese laat hom inskryf om regte te studeer aan die Universiteit van Kaapstad, maar kom teen die middel van sy eerste jaar agter dat hy nie behoorlik daarvoor geregistreer het nie.
“Ek het na sekere klasse toe gegaan, veral waar daar mooi meisies was,” skerts hy later.
Maar dit was nie ’n suksesresep vir sy studie nie en hy verlaat noodgedwonge die Kaap. Later moet hy op ’n curriculum vitae invul wat hy direk ná die kortstondige universiteitsloopbaan gedoen het – hy skryf net “boer”.11
“My minder-as-roemryke akademiese rekord het my na Upington laat terugkeer met die sterk oortuiging dat ek nie uitgeknip is vir die akademie nie. Ek wou ’n sakeman word.”
Wiese se pa sê dit is reg so. Hy koop toe ’n onderneming wat voertuie se verkoelers herstel en hulle betrek ’n geboutjie op die dorp waaruit die besigheid bedryf word.
“Ek sweer dit was die enigste gebou op Upington waar die son 24 uur per dag geskyn het,” sê Wiese.
Boonop is karbied in daardie dae gebruik om die verkoelers te herstel en teen ’n hoë temperatuur. Dan is Upington ook nie bekend vir sy matige somers nie.
Die