LITMIR.BIZ

Скачать книгу

gemaak word. “Ons sit amper nooit in die voorhuis nie,” verduidelik mevrou Hattingh terwyl sy hulle volg. “Dis so maklik om maar in die kombuis te lewe …” Sy stoot ’n ornamentjie reg en vee haastig met haar voorskoot oor die tafelblad.

      “Dis muf hier,” merk die seun op waar hy op sy knieë voor die kaggel besig is. “En klam. Jy sal heelnag moet vuur maak voordat hierdie kamer warm word.”

      “Ek weet nie waarom julle altyd in die kontramine moet wees nie,” sê mevrou Hattingh. Die ander twee seuns het hulle gevolg, glas in die hand, en bly by die deur na hulle staan en kyk.

      “Dit sal ook heelnag duur voordat Paultjie daardie vuur aan die brand kry,” sê Johannes. Dit is dus Paultjie, dink George, die seun van die solder, wat nou rooi word en vinnig opkyk waar hy besig is.

      “Hoekom maak jy dit dan nie self as jy dit so goed kan doen nie? Altyd met ander mense fout vind …”

      “Dis nie ék wat vuur wil hê nie, moenie jou werk op my probeer afskuif nie.”

      “Grootbek.”

      “Stil nou, julle,” sê Hattingh, en stoot vir hom en vir George stoele nader aan die vuur. “Ja, dis maar ’n harde lewe, en mens bly besig. Ons kry min tyd om te ontspan en gesellig saam te wees.”

      “Dis nie soos dit vroeër was nie,” sê sy vrou. “Daar gaan soms maande verby sonder dat ons van ons bure te sien kry.”

      “Maar wie het daar ook in die distrik oorgebly? Die Lubbes is weg, die Visagies is weg, Fisantkraal is onteien, Rietvlei staan al jare lank verlate, Heuningkloof is ’n proefplaas van die rege­ring. Hulle’t glad die ou naam verander. Dit was een van die oudste plase in die distrik, ’n spogplaas …”

      “Heuningkloof en Rietvlei,” sê sy vrou, “dit was twee mooi plase, het jou pa altyd vertel.”

      Tussen hulle woorde in luister George na Paultjie en Johannes se gesprek, na Johannes se stadige, eentonige gesar terwyl die vuur rokerig oplaai, en sy broer se heftige reaksies. “Ander kere …” hoor hy onduidelik. “Beter as nooit nie …” Wydsbeen staan Johannes voor die kaggel met die leë glas nog in sy hand, ’n sta­dige, tevrede glimlag op sy gesig. Die ouer broer glimlag ook van op die agtergrond, die drie besig met die voortsetting van een of ander ou rusie of stryery wat George nie kan volg nie. “Jy moet onder begin,” sê Johannes glimlaggend. “As jy nie eers ’n vuur kan aanlê, kan jy ook nie ’n man se werk doen nie.”

      “Wat noem jy miskien ’n man se werk?” vra Paultjie.

      “Dinge waaroor seuns soos jy nog maar net hoor praat wanneer hulle saans te laat opbly.” Blykbaar geniet hy dit om hom te probeer kwaad maak.

      “As ek sien hoe jy sukkel met daardie vuurtjie sou ek nie graag by wees as jy ’n lont probeer aansteek nie,” sê die oudste broer skielik uit sy stilte, en Johannes lag. Paultjie wil antwoord, maar dan merk hulle dat George na hulle gesprek luister. Johannes draai weg; Paultjie buk voor die vuur.

      “Wat sukkel jy so, jong?” vra Hattingh. “Kom, laat ek jou help.”

      Onder sy hand spring die eerste vlamme op tussen die fynhout en takke. “Trek julle stoele nader,” sê Hattingh, maar die drie jong mans bly swygend op ’n afstand sit, hul gesigte verlig deur die gloed van die vuur in die donker kamer.

      “Maar hy was ’n regverdige man,” sit Hattingh sy gesprek met George voort, “selfs sy teenstanders moes dit erken. Hy’t sy hofsake eerlik gewen, sonder gekonkel; hy kon helder dink en goed praat.”

      “Hy was op sy tyd nog Volksraadslid, nie waar nie?” vra mevrou Hattingh.

      “Dit was Klasie, hulle het Herman probeer oorhaal om te staan, maar daar het nooit iets daarvan gekom nie.”

      “Liesbet het hom natuurlik omgepraat. Haar gesondheid was tóé al nie te goed nie …”

      Skielik is hulle stil, uitgepraat. Die vlamme knetter tussen die stompe; buite het die wind opgekom, rammel aan die vensters en laat roet in die skoorsteen afval. In ’n halwe kring sit hulle in die donker na die vlamme en kyk. Klasie en Herman en Liesbet is almal dood, uitgewis, vergete, behalwe in die ge­heue van die Hattinghs hier voor die vuur; soos sy moeder dood is, en sy vader voor haar, met ’n kerk vol belangrike mense en kranse van hooggeplaastes; soos sy grootouers dood is. Hy kyk op en sien in die vuurlig Johannes se oë op sy gesig, Paultjie wat hom swygend aanstaar. Dan kyk hulle weer weg, sonder om iets te verraai van wat hulle gesoek of gevind het.

      “Oom Klasie was by my vader se begrafnis,” sê George.

      “Klasie het betyds weggekom, ja.”

      “Jou ouers was ook ’n lank tyd weg gewees,” sê mevrou Hattingh onverwag.

      “In die buiteland, bedoel u? My vader is oorsee gestuur toe ek ’n vyf jaar oud was, en hulle het nooit teruggekom nie.”

      “Dit moet swaar wees om so in die vreemde te lewe, ver van jou eie land en jou eie mense.”

      “Hy was gewoond daaraan, hy was sy hele lewe in die diplomatieke diens.”

      “Maar hy kon toe nog terugkom as hy wou. Om nie te kán terugkom nie, dit moet moeilik wees.”

      “Nie moeiliker as wat die lewe hiér vir hom sou gewees het nie,” antwoord George, en besef te laat dat die opmerking takt­loos is.

      “Ek weet nie,” sê Hattingh. “Soms dink ek dat die verlange swaarder moet wees as enige onreg of beproewing. As jy swaarkry, kan jy jou nog altyd daarvan oortuig dat jy iets kan doen om jou lot te verbeter, maar wat maak mens met jou gevoelens? En heimwee, ja – hierdie land is deel van ons, hoe kan mens daarsonder lewe?”

      In die kaggel val ’n stomp, en hulle kyk in stilte na die vonke wat omhoog skiet.

      “Ek weet nie van my vader nie,” sê George, “maar my moeder het baie verlang.” Hy onthou die kerk, die onbekende jong dominee wat van êrens anders gekom het om die diens te lei, en hoe sy moeder langs hom gesit het met die sluier voor haar gesig, ’n sakdoek opgefrommel in haar hand. Ná die diens en die teraardebestelling het sy met dieselfde onbewoënheid langs hom gestaan terwyl die rouklaers kom om hulle ’n hand te gee en ’n paar woorde te sê. “Werklik ’n verlies … ’n Won­derlike intellek … ’n Uiters begaafde man … een van ons beste mense … ’n groot verlies …” Ná al die jare wat sy as diplomaatsvrou deurgebring het, het sy geweet hoe om daar te staan en ’n hand te gee, om name en gesigte te onthou en beleefde woorde met beleefde woorde te beantwoord sonder om iets te toon van wat sy werklik voel. Baie van die mense was vir hom onbekend, maar sy het hulle almal nog onthou, en tydens die rit terug stad toe het sy hulle name vir hom opgenoem, die ministers, generaals, ambassadeurs, rektors, senatore; die mans in uniforms of donker pakke, die vroue in stemmige oordadigheid. Was dit maar om die stilte van haar af te weer dat sy bly praat het? Hulle het anders nooit veel met me­kaar gepraat nie, en daar was selde oomblikke van intimiteit tussen hulle gewees.

      “My moeder het baie verlang,” sê hy, en kyk na die dwarrelende vonke. Die wielbande het oor die nat asfalt gesuis, No­vember, ’n dag van fyn, mistige reën, met dennebome wat swart uitstaan teen die grouheid. Daar het woonstelgeboue verbygegaan, glansende vensterglas, skuttings met advertensies, los woorde wat sy oog vang terwyl hy uitkyk en luister na daardie selfbeheerste stem van ’n diplomaatsvrou wat ’n gesprek aan die gang hou. “Hy het by ons in die distrik geboer,” sê sy; “jy sal nie meer onthou nie, maar Heuningkloof was ’n mooi ou plaas. Die laaste keer dat ons vir jou oupa-hulle gaan kuier het, het ek eendag met Ouma soontoe gery om vir Liesbet te besoek – sy was Klasie se skoonsuster, Herman se vrou. Sy was siek, sy was altyd siek, solank ek haar geken het … Ons het jou saamgeneem, met klein Mieta om jou op te pas, en jy het vir haar weggehardloop en gaan wegkruip tussen die kweperbome by die dam.”

      Hy hoor haar stem bo die geruis van die bande en sien die verkeerskonstabel wat hulle aanwink, vrouens met kopdoeke, en los, onsamehangende woorde: Épicerie. Cinzano. Chantier, interdit … Hy onthou dit nie meer nie, die middag òf die kweperbome.

      Toe

Скачать книгу