Надбярэзінцы - Фларыян Чарнышэвіч

Скачать книгу

нагайкамі пасякуць.

      Са смалерчукоў запісалі Казіка Здановіча і Яся Ладана, якія з пачаткам вайны засталіся дома як адзіныя сыны ў сям’і, старога Трызну, Вінярскага, Стаха Балашэвіча, Карапузю, Алеся Пятроўскага, Лапаносага, Віцьку Гушчу, Боліка Вінярскага, Касю Сцяпуру, дзвюх старэйшых дзяўчат Пятроўскіх, Польку Вінярскую, Карусю Сакалоўскую, Зоську Ладан і многіх іншых таго і другога полу – трыццаць два чалавекі з адной толькі Смалярні.

      Адыходзячы, «акопнікі» развіталіся з роднымі. Маткі плакалі як па рэзервістах, якіх выпраўлялі на вайну, а бацькі бласлаўлялі. Хлопцы і дзяўчаты абавязкова хацелі ісці ўсе разам і, чакаючы то аднаго, то другую, спазніліся амаль на цэлы дзень.

      У Лошы, вызначанай зборным пунктам аж для дзвюх валасцей, людзей было як маку. На шырыню вярсты луг па абодва бакі дарогі і прылеглая да яго з усходу дуброва стракацелі каляровымі хусткамі, фуражкамі, вышыванымі кашулямі, світкамі і паясамі, нібыта бялыніцкі адпуст. Але працы ніхто яшчэ ў вочы не бачыў – уздоўж ракі толькі праводзілі замеры. Чуткі пра катаванні, што чакаюць на беразе, не пацвердзіліся. Казакоў не было зусім, а сапёры, якія мусілі кіраваць работамі, ставіліся да людзей вельмі лагодна, а на пытанні, ці будуць біць нагайкамі, смяяліся з мужыцкай наіўнасці:

      – Ды ці ж мы германцы, каб сваіх мучыць? Калі фронт затрымаюць на цяперашняй лініі, у вас будзе тут з намі адпачынак і добры заробак. Вы што, расійскіх казённых работ не бачылі?

      Цэлых пяць дзён рабілі замеры, пазначалі лінію, абсталёўвалі разніцу, пякарню, звозілі рыдлёўкі і кіркі. Стаяла пагода, і людзі насалоджваліся адпачынкам. Старыя адлежваліся ў цені дубоў, руская моладзь табунамі цягалася па лузе і спявала куплет новай песні, што прыляцела з фронту:

      Бельгія, Бельгія, жаль мне цібя —

      П’яныя германцы разбілі цібя.

      З найбліжэйшых вёсак нацягалі гармонікаў, скрыпак, цымбалаў, барабанаў і ладзілі танцавальныя забавы.

      Смалерчукі, як і іншыя польскія грамадкі, размясціліся ў дуброве і трымаліся асобна, не беручы ўдзелу ў рускіх шумных спевах і забаўках.

      На шосты дзень увесь гэты натоўп пачалі разбіваць на арцелі, прыстаўляючы да іх двух сапёраў і размяшчаючы ўздоўж Бярэзіны.

      Казік пайшоў да сяржанта, які размяркоўваў людзей, і ад імя смалярскай грамады папрасіў, каб іх усіх пакінулі ў адной польскай арцелі.

      – А шмат вас? – спытаў сяржант.

      – З нашай вёскі трыццаць дзве душы, а з усімі астатнімі палякамі, што тут побач з намі, больш за шэсцьдзесят будзе.

      – Добра, збярыцеся ўсе разам, я да вас зараз падыду. Як называецца ваша вёска?

      – Смалярня.

      Казік вярнуўся з добрай навіной: польская арцель са смалерчукоў, ямчанаў, палянцаў і хутаран будзе, і перапісаў усіх па прозвішчах.

      Праз паўтары гадзіны сяржанта змяніў узводны, і Казік уручыў яму падрыхтаваны спіс.

      – Што, рабяты, хочаце разам работаць? – спытаў узводны.

      – Хочам! Хочам, гаспадзін узводны! –

Скачать книгу