ТОП просматриваемых книг сайта:
Jeremy vannie Elsies. Jeremy Vearey
Читать онлайн.Название Jeremy vannie Elsies
Год выпуска 0
isbn 9780624084112
Автор произведения Jeremy Vearey
Жанр Биографии и Мемуары
Издательство Ingram
“Was dit hy?” vra boeta Frank.
“Ja, dit is die gemors,” antwoord Pa, “die vuil ding se prys is nog R2.”
Daardie oggend op die ou Malmesbury-pad huis toe het boeta Frank en Pa my iets nuuts geleer oor die Boere en Limeys.
“As djy dit kan help, moet djy nooit vir ’n Boer of ’n Limey gaan werk nie, want hulle vat net. Al maak djy ’n lewe vir jouself, wil goed soos daai vuil poliesman ook nog die laaste stukkie wat hy kan, gryp. Net omdat hy ’n Boer is en dink hy’s baas,” verduidelik Pa.
“Dié sleg goed hoef nie eens te rêrig te werk nie. Hulle witgeit is mos ’n standerdtiensertifikaat en ’n pay slip,” beaam boeta Frank.
“Djy moet onthou, innie liewe van vandag gun die Boere jou niks. Try om nooit vir hulle te werkie. Djy is mos slim merrie wiskunde, kry jou gelerentheid en word ’n bus driver of ’n onderwyser. Annerste moet djy aaire vir ons join in die besigheid,” bemoedig Pa.
Ek het nooit ’n bus driver geword nie. Wat my miskien afgesit het, was dat die busse so onder die klippe deurgeloop het in die 1976-studenteversetaksies. En aan handel dryf wou ek later nie eens dink nie. Hier was dit definitief Ma se werkersklas-vakbondpolitiek en my blootstelling aan Marxisme op hoërskool in die laat sewentigs wat my van daardie lewenskoers laat afwyk het. Maar die onderwys het my eerste beroep geword, in Engels nogal, in Elsiesrivier, van alle plekke. Miskien het dit meer te doen gehad met Ma se wense dat ek kinders van arm kinders moes opvoed as Pa se kommentaar oor my aanleg vir wiskunde.
Die sypad deur Hemel-en-Aarde Vallei
Miss Biscombe – my sub-B-onderwyser in 1970 en 1971 by Greenlands Primêre Skool in Bishop Lavis – was my eerste gids na ’n fantasiewêreld van kanniedood wit mans wie altyd die mensdom van bose magte red. Haar laaste periode op Vrydae was ’n reeks vertellings oor avontuurboeke van Leon Rousseau se Fritz Deelman en die skepe van Mars tot Alistair Maclean se Fear is the Key. Dit het die leesgier in my geprikkel lank voor ek met die hulp van haar aanpassingsklasse woorde reg kon sien en skryf.
Met haar kleurvolle, aangepaste draaiboekweergawes van rolprente soos Bridge on the River Kwai en Jamie Uys se Dingaka het ek die wêreld buite Elsiesrivier in suiwer Engels asook in Elsies-spreektaal verken. Elke rolprentvertelling is gewoonlik afgesluit met miss Biscombe se solovertoning op die klasklavier van die “Colonel Bogey March” uit Bridge on the River Kwai, aangevul deur omtrent veertig van ons wat saam “Tara! Ta-ra-ra-rat-rat ra!” sing soos ons twee-twee uit die klas marsjeer.
Miss Biscombe was ook Ma se gunstelingonderwyser by Greenlands Primêr aangesien sy as musiekonderwyser net soos Ma met die klavier kon toor. Ek dink hulle het vir die eerste keer ontmoet oor my gesukkel met lees. Miskien was dit nadat ek vir Ma genoem het miss Biscombe speel Nikolai Rimsky-Korsakov se “Flight of the Bumblebee” beter as sy op die klavier. Of was dit omdat miss Biscombe ’n gerespekteerde lid van die Unity Movement se Teachers League of South Africa (TLSA) was en dié se Trotskisme sterk aanklank by Ma se werkersuniepolitiek gevind het? Nietemin, dis hierdie vennootskap wat my gehelp het om my algemene leeragterstand en hiperaktiwiteit in die klas te oorkom. En deur hul toedoen kan ek vandag met trots verklaar dat ek, bo alle verwagting, in ’n klas van veertig in die eerste eksamen in standerd twee in 1973, vyftiende in die eindeksamen gestaan het.
Soos die leser nou seker al agtergekom het, het ek hierdie tyd by die Greenlands Primêr op die Kaapse sandvlaktes van sink, prefabskole en skiemhuise meer surrealisties as werklik ervaar. Dit verg dus ’n dosis magiese realisme om dit soos deur my kinderoë te sien. Onthou nou, tussen 1970 en 1972 het ek al twee keer ’n operasie ondergaan vir ’n hardkoppige testis wat nie sy plek in sy balsak wou volstaan nie, twee vingertoppe verloor in Pa se Morris Minor se vliegwiel as gevolg van ’n geskil met my neef, en nog verbrand toe die primusstoof met kookwater skielik van die tafel af op my been gespring het.
Van al die vakke wat ek by Greenlands gedop of naelskraap geslaag het, was Handwerk my gunsteling, waarin ek altyd die hoogste punte behaal het. Dit was in 1974, in die standerddrieklas, waar ek vir die eerste keer gehoor het van stoot, soos ons dit in Elsies noem.
Eendag terwyl ons hard swoeg met die afrondingswerk aan ons boekmaaktaak, ontplof daar ’n hewige rusie tussen drie minirokonderwyseresse en meneer Hartzenberg, wie glo besig was met ’n klasgroepvergadering agter in die Handwerk-klas. Dit ontstel toe vir meneer Petersen (die nuwe Handwerk-onderwyser wat sy klas vir die vergadering beskikbaar gestel het) so erg dat hy uit die klas storm om die skoolhoof, meneer Majoos, te gaan haal. Die oomblik wat hy uit is, bedaar die gemoedere onder die minirokke toe meneer Hartzenberg met sy diep Barry White-basstem sê: “Girls, don’t fight over me. There is more than enough of me. Why don’t you share me?” Toe meneer Petersen en die skoolhoof daar aankom, is meneer Hartzenberg en die drie minirokke lankal bedaard en die probleem opgelos.
Met eerste pouse vra ek vir Markie wat nou eintlik gebeur het. Markie vertel toe.
“Kyk hiesa, die ding wêk soe: Miste Hartzenberg stoot vi al drie ghoeste sonne rat hulle van mekaa wiet. Toe kommit soe rat hulle uitvin van mekaa. Toe sê miste Hartzenberg rat hulle moetie baklei nie cause why hy het soe baie gevoelentes in hom. Hy sal somma vi amal van hulle enige tyd wanne hulle wil, stoot. Toe is hulle somma hêppie.”
“Okay, maa wat is stoot?” vra ek.
“Jirre, maa djy het daarem dom gekom,” spot Markie. “Wiet djy nie as miste Hartzenberg hulle vasgryp en enige plek tien hulle vryf, dan val hulle om, ampe soes hy hulle omgestootit. En daai is wat stoot is. Dit is soe lekke dat hulle somma mettie lyf raak.”
Die meer ervare Markie het blykbaar meer geweet van stoot as ek. Maar wat dit te doen het met hoe babas in die wêreld kom, weet die Vader alleen. Ma het hierdie kwessie min of meer dieselfde tyd met my eerste en enigste pak slae van haar kant opgeklaar, ná ’n huis-huis-speel-misverstand met antie Dora se bure se dogter een Saterdagmiddag in Tiervlei.
Antie Dora was dikwels vir lang tye alleen in haar steenskiemhuis naby Floridapark in Tiervlei, as gevolg van uncle Ivan se “uitwerkery” wat soms vir die Vearey-kamp nuwe niggies en newe besorg het.
Sy was dus ’n roetinebestemming van Ma, Tietie, antie Rosie en antie Baby se naweekgrootloop saam met ’n hele trop van ons newe en niggies vanaf die Vearey-kamp se sinkkraal in Sewendelaan. Veral nou as die mans heeldag domino’s speel en soms te gesellig word om met kinderversorging belas te word.
Huis-huis speel vir die Vearey-laaities was anders as die gewone weergawe van hierdie kinderspel met net ’n getroude paar en een pop in die rolverdeling. Dit was soos uncle Ivan en antie Dora se lewe, waar die pa in die spel ’n paar vroue en kinders het en vlugtig en vinnig met een vrou moet verkeer voordat hy na die ander aanbeweeg. Daar is dus nie tyd vir die gewone tierlantyntjies van klein koppietjies tee drink, pretensieuse vleitaal en piksoentjies nie. Doen jou ding en vamoes, muchacho!
Dis wat ek met antie Dora se bure se dogter probeer doen het, maar die storie het skielik ’n vreeslik lelike nadraai gekry toe ek haar vra dat ons asseblief onmiddellik moet stoot want ek wil by my newe se straatrugbyspel gaan aansluit. Voordat ek nog soos meneer Hartzenberg kon stamp en omstoot, hardloop sy huilend na antie Dora toe.
Dis toe dat Ma en die span anties op my afstorm. Ek skarrel vinnig pad toe maar antie Baby was vinniger en lei my by die oor tot voor Ma se stoel in die sitkamer. Ma lyk kalm en vra my mooi om op haar skoot te sit. Ek begin snik want as jy die effek van my ma se onheilspellende kalmte en sagte stem ná jou gruweldaad ken, dan weet jy hier kom groot moeilikheid. Ek skuifel gedwee nader. Met een ratse beweging trek sy my oor haar skoot en gee my ’n paar brandrapse met haar skoen op my hol. Elke raps gaan gepaard met ’n enkele woord van ’n baie lang verduideliking oor hoe verkeerd ek was. En soos gewoonlik was Ma by hierdie geleentheid baie omslagtig.
Tydens die huilery, wat ek geleer het jy so gou as moontlik al hoe harder moet doen om die sessie te verkort, onderbreek Tietie die proses en vaar uit teen Pa en die ander Vearey-ooms wie nie hulle seuns van die bye en voëltjies