ТОП просматриваемых книг сайта:
Jeremy vannie Elsies. Jeremy Vearey
Читать онлайн.Название Jeremy vannie Elsies
Год выпуска 0
isbn 9780624084112
Автор произведения Jeremy Vearey
Жанр Биографии и Мемуары
Издательство Ingram
Jeremy vannie Elsies
Jeremy Vearey
Tafelberg
Vir Anne Schuster, my skryfmentor;
Ma Annette Vearey, my lewensaar;
en Ouma Jakoba Galant, bronaar van my geestesoog
Die grootloop begin
Dis die ding met groot lesse in die lewensloop, jy leer dit altyd op ongeleë tye, onverwags, met ’n ontnugtering wat jou kinderlike onskuld verpletter. Daardie bergwindbedompige middag in 1968 was een so ’n mylpaalgebeurtenis, toe die double-decker Tramways-bus met ’n geruk stop by Parow-terminus, ’n opgewonde, sesjarige kaalvoet klonkie en sy ma daarin.
Die gevoel van opwinding, die wonderwerk – asof die wêreld onder sy voete vir hom wag om dit te verken – toe hy heel voor op die boonste vlak van die bus sit laat sy voete jeuk terwyl hy oor die trein stasie staar na die winkels en stalletjies wat oorkant in Stasieweg wemel van die mense. Dit voel asof hy as ’n klein koning verhef bo alles magies troon en die massa net vir hom wag: die kaalvoet heerser van die double-decker-bus.
Terwyl sy ma tevergeefs maan dat hy moet wag, spring hy op, storm verby al die sloerende passasiers die bus se staaltrappe af en ster-spring agter uit. Tara! Die kaalvoet koning het geland! Hy hoor nie die geskreeu van die grootmense soos hy na die stasie se duikweg toe hardloop nie. Hy hardloop deur die stank van ou visolie uit die Portuguese Station Fisheries na die duikweg toe terwyl almal waarskuwings skreeu.
Die klonkie vaar die duikweg met blinde onskuld in, skrik eers in die donker tonnel wakker en besef dat hy alleen is. Maar alles gebeur te vinnig. Hy voel ’n skop in sy maag en sak hygend inmekaar. Êrens tussen die klanklose trane voel hy hoe ’n groot hand hom by die oor gryp en sleep-trek na die uitgang.
Hy hoor vaagweg tussen die pyn die gedaante skree: “Hotnot, jy hoort nie hier nie! Fokof na jou kant toe!”
Maar deur sy trane gewaar hy die silhoeëtte van Ma en ’n paar vroue wat wydsbeen, vuiste op hul heupe, in die helder lig van die ingang paradeer.
“As jy hom nie nou los nie, steek ons jou vrek, jou fokken Boer!” skree een van hulle.
Die groot wit hand los my oor en die man vaar benoud terug die donker duikweg in. Ek draai braaf om om te sien waarnatoe die “fokken Boer” verdwyn. Maar die skril geluid van brieke wat bokant die duikweg ’n trein tot stilstand dwing, verdoof die wit gedaante se noodkrete.
Ek marsjeer terug na Ma waar sy en die ander vroue moedig om my laer trek terwyl die Portugese van die viswinkel dreigend nader beweeg om die Boer te help.
“Het djy gesien hoe haloep daai fokken Boer!?” skree een vrou tartend.
“Soek kak met ôs vandag en djulle is amal witbene!” daag ’n ander een.
Die Portugese draai om en kruip verslae terug na Station Fisheries.
Toe gebeur daar iets wat Ma se gees van verset teen ongeregtigheid diep by my ingeboesem het. Sy en haar krygsvroue trek weer om my saam en trotseer die Whites Only-duikweg sonder dat enige Boere ons keer.
En só begin die storie van dié sesjarige se eerste skoene. ’n Storie van almal se antie Annette. Antie Annette, die fabriekseamstress en shop steward. Antie Annette, die vrou waarna die vroue van Balveniestraat se omtes in Elsiesrivier gekom het vir raad oor alles van kinders grootmaak en wandelende mans tot uniesake en die politiek. Almal se antie Annette en ek, haar klong.
Ek oordryf ’n bietjie as ek sê dat my eerste paar skoene werklik skoolskoene was in die ware sin van die woord, want hulle was spesiaal. Ver te groot, soos my ander klere wat ek moes ingroei totdat daar weer geld sou wees. Spesiaal omdat Ma altyd gesê het dat hierdie skoene gemaak is met die bloed en sweet van ander ma’s wie vir baie min geld in fabrieke slaaf en waar hulle rondgeorder word deur Boerelaaities. So, hierdie skoene word nie sommer net enige tyd gedra nie, veral nie elke dag skool toe nie. Dis uitgaanskoene dié. Uitgaanskoene vir grootmensdinge soos Ma se unievergaderings in Soutrivier, en as ons mense wie Ma lank laas gesien het baie ver gaan besoek. So, dit was eintlik Ma se skoene. Ek het dit net vir haar gedra.
Ek het dit vir haar gedra een bloedwarm dag voor breaking-up in Desember 1969 in die SweetorLibra-klerefabriek in Elsiesrivier, waar ek langs haar sukkel om stil te staan. In die stank van ou masjienolie wat swaar in die warm lug hang, sit swetende vroue in blou oorjasse gebukkend voor honger naaimasjiene en overlockers wat lap vreet. Die een skree-gesels harder as die ander oor gister se dinge, asof hulle stry teen die verdowende dreunsang van dié meganiese monsters.
Maar ek kan nie stilstaan nie want ek voel my voete in my skoene kriewel en dit sê ek moet loop.
“Loop, maar moenie aan iets raak nie,” maan Ma.
Ek spring weg en rits verwonderd tussen die rye lapvreters tot by die uitgang, in ’n lang wit man in ’n kakieoorjas vas.
“Stop running! What are you doing here!? Where is your mother!?” skree die man.
Ek begin huil.
“Hy is antie Annette se klong, my baas,” antwoord ’n vrou ’n in blou oorjas en gryp my hand.
“Take him to his mother,” skel die kakieoorjas.
Die blou oorjas drafstap angstig tussen die masjiene met my aan haar hand na Ma toe. “Die Limey-vark het vir Jeremy geklap, antie Annette. Toe staan ek bankvas voo hom, gryp vir Jeremy en vertel die vark nerra kak!”
Nog voordat ek kan verduidelik dat dit nie is hoe dit regtig gebeur het nie, spring Ma op en skree: “Stop die lorrie!” Die masjiene en hulle slawe word stil. “En ophou huil, Jeremy. Djy’s nie meer ’n baby nie,” vermaan sy.
Ek sluk diep en vee die trane af. Sy is allemagtig, hierdie ma van my. As sy sê stop, dan stop die hele wêreld. Amper soos my ouma se God Jehova.
Die Limey marsjeer na my ma toe en kom staan voor haar soos ’n wafferse baas. “And what is the meaning of this, Annette?” vra hy parmantig.
“Missus Vearey to you,” kap Ma terug. “Shop steward here for the Garment Workers Union. We have an agreement with management to bring our children with in the last week of breaking-up. If they are a nuisance we will deal with them and not you. Understand?”
Die Limey vou en prewel heel bedaard: “Okay, missus Vearey. Let’s not make this a union issue. I merely scolded him but did not touch him.”
Ma se wenkbroue lig en sy staar vraend. Ek knik my kop. “Okay, in future just bring him to me if there is a problem,” sê Ma.
Die Limey draai om en die masjiene begin weer dreun, maar nou klink dit asof die skree-gesels van Ma se vroue in blou oorjasse die geraasgeveg gewen het.
In die loop op grys paaie deur Louw se Bos, deur geroeste sinkhuise, oor ’n vuil sandvlakte na die djaart in Balveniestraat pla ek knaend vir Ma. Wat is ’n Limey? Is hy dieselfde as ’n Boer? Is ’n shop steward dan nie iemand wat in ’n winkel werk nie? Is Boet en Saartjie van my skool se Afrikaans-leesboek Boere en Janet and John van die Engelse een Limeys?
Nou, die ding van Ma is dat sy geglo het sy sê jou liewers alles, al verstaan jy nie nou alles nie want die saad van daai kennis sal eers later deur wyser mense gewater word en uitgroei. Êrens in haar antwoorde kon ek optel dat daar so ’n ding is soos ’n werkersklas wat dubbel onderdruk word deur wit mense onder iets genoem apartheid en dat die unies, gelei deur shop stewards soos Ma, eendag in opstand sal kom en almal bevry. Daar was ook iets van die Limeys en die Boere wat oor goud en diamante baklei het, maar dat ek nie moet vergeet nie, hulle het dit alles saam met die land geroof. So, die Limeys en die Boere was amper soos die Panorama Kids en die Twaalf Apostels, bendes in Elsiesrivier wat oor turf baklei wat hulle in die eerste plek geroof het.
“En ja,” het Ma geknor, “Boet en Saartjie is Boere en Janet en John is Limeys want hulle sê mos ons mense is nie goed genoeg nie.”
“Ma, wat moet ek vir Ouma sê as sy vra hoe die dag was?”
“Sê dit was goed, nè? Jy weet