Скачать книгу
redakcyjny]
11
Niż a. Zaporoże – kraina poniżej porohów Dniepru, zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
12
poroh (ukr.: próg) – naturalna zapora skalna na rzece, uniemożliwiająca swobodną żeglugę; kraina poniżej porohów Dniepru nazywała się Niżem albo Zaporożem i była zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis redakcyjny]
13
polanka – obóz kozacki. [przypis redakcyjny]
14
de nomine (łac.) – z nazwy. [przypis edytorski]
15
suhak – ssak krętorogi, spokrewniony z gazelami, dziś żyje tylko w Azji Środkowej, w XVII w. można go było spotkać na terenie całej dzisiejszej Ukrainy. [przypis redakcyjny]
16
wataha – tu: zbieranina uzbrojonych, groźnych ludzi. [przypis redakcyjny]
17
czambuł (z tur. czapuł: zagon) – oddział tatarski, dokonujący najazdów w głębi terytorium przeciwnika, w celu odwrócenia jego uwagi od działań sił głównych. [przypis edytorski]
18
wołoski – z Wołoszczyzny; Wołoszczyzna – państwo na terenach dzisiejszej płd. Rumunii, rządzone przez hospodara i zależne od Imperium Osmańskiego. [przypis redakcyjny]
19
Buczacki Jazłowiecki, Teodoryk (zm. 1456) – kasztelan halicki i kamieniecki, starosta podolski, obrońca Podola przed Tatarami. [przypis edytorski]
20
klangor – krzyk żurawia. [przypis redakcyjny]
21
bodiak (ukr.) – oset. [przypis redakcyjny]
22
bodiak (ukr.) – oset. [przypis redakcyjny]
23
samopał – prymitywna broń palna, używana przez Kozaków w XVI i XVII w. [przypis redakcyjny]
24
jeźdźce – dziś popr. forma M. lm: jeźdźcy. [przypis redakcyjny]
25
rozegrywała – dziś popr.: rozgrywała. [przypis redakcyjny]
26
oczeret (ukr.) – trzcina. [przypis redakcyjny]
27
Dzikie Pola – stepowa kraina nad dolnym Dnieprem, w XVII w. prawie niezamieszkana, schronienie dla Kozaków, zbiegów i koczowników, pas ziemi niczyjej między Rzecząpospolitą a tatarskim Chanatem Krymskim. [przypis redakcyjny]
28
barwa – umundurowanie lub element stroju, świadczący o przynależności noszącego. [przypis redakcyjny]
29
kapuza (z łac. caput: głowa) – futrzana czapka-uszanka. [przypis redakcyjny]
30
arkan – bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis redakcyjny]
31
chan – władca tatarski. [przypis redakcyjny]
32
rozkulbaczyć – rozsiodłać, przygotować do odpoczynku; kulbaka – rodzaj siodła. [przypis redakcyjny]
33
oczeret (ukr.) – trzcina; tu: suche liście na podpałkę. [przypis redakcyjny]
34
zadzierżystość – skłonność do zaczepki, do szukania zwady, zadziorność. [przypis redakcyjny]
35
drop – najcięższy latający ptak na świecie, gatunek ginący, w Polsce objęty ścisłą ochroną. [przypis redakcyjny]
36
pardwa – ptak z rodziny kurowatych, podobny do kuropatwy lub bażanta, obecnie w Polsce właściwie nie występuje. [przypis redakcyjny]
37
suhak – ssak krętorogi, spokrewniony z gazelami, dziś żyje tylko w Azji Środkowej, w XVII w. można go było spotkać na terenie całej dzisiejszej Ukrainy. [przypis redakcyjny]
38
W czyich… ręku – dziś popr.: w czyich rękach; w ręku (starop.) – w dwojgu rąk (forma liczby podwójnej). [przypis redakcyjny]
39
salwować (z łac.) – uratować, wybawić. [przypis redakcyjny]
40
arkan – bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis redakcyjny]
41
mosan a. mospan (daw.) – skrót od: miłościwy pan. [przypis redakcyjny]
42
żołnierzów – dziś popr. forma B. lm: żołnierzy. [przypis redakcyjny]
43
wojłok (z tur.) – filc z sierści zwierzęcej. [przypis redakcyjny]
44
kulbaka – rodzaj siodła. [przypis redakcyjny]
45
kulbaka – rodzaj siodła. [przypis redakcyjny]
46
wasze – tu: pan; skrót od: wasza miłość. [przypis redakcyjny]
47
auxilium (łac.) – pomoc. [przypis redakcyjny]
48
podzięków – dziś: podziękowań. [przypis redakcyjny]
49
Zasławski-Ostrogski, Władysław Dominik (1618–1656) – książę, koniuszy wielki koronny i starosta łucki, jeden z najbogatszych magnatów Korony. [przypis redakcyjny]
50
Skrzetuski, Jan – postać literacka, stworzona na wzór Mikołaja Skrzetuskiego herbu Jastrzębiec (1610–1673), szlachcica z Wielkopolski, który wsławił się w czasie obrony Zbaraża w 1649 r. [przypis redakcyjny]
51
J. O. księcia – jaśnie oświeconego księcia. [przypis redakcyjny]
52
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) – książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis redakcyjny]
53
towarzysz pancerny – rycerz ciężkozbrojny, husarz. [przypis redakcyjny]
54
buzdygan (z tur.) – rodzaj broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis redakcyjny]
55
buława (z tur.) – rodzaj broni, mała maczuga, często ozdobna; w XVII w. symbol władzy wojskowej. [przypis redakcyjny]
56
zażywać – tu: używać. [przypis redakcyjny]
57
chan – władca tatarski. [przypis redakcyjny]
58
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) – książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis redakcyjny]
