Музейлік электронды сөздік - Тәттігүл Картаева

Скачать книгу

культуры и туризма МКРФ. М., 2001.

      ИМИТАЦИЯ (лат. imitatio – ұқсау, еліктеу) – музей ісінде материалдық емес мәдениетті, ұлттық салт-дәстүрлерді, қолөнер шеберлерінің әдіс-тәсілдерін адамдар көмегімен көрсету. Мысалы, қолөнер жәрмеңкесін, шебер-сыныптарын, ұлттық киімдер сән шеруін, т.б. ұйымдастыру. Сондай-ақ музей экспозциясы тақырыбын, көрме мазмұнын ашу үшін құстар, жан-жануарлардың тірі дауыстарын, табиғат құбылыстары, яғни теңіз шуылын, боран соғудағы, найзағай ойнағандағы дауыстарды пайдалану. И. – ны музей ісі саласында «тірі экспозиция» деп те атау қалыптасқан. Этнографиялық және этнографиялық бөлімі бар тарихи музейлер бағытына сәйкес келеді. Мыс., ҚРМОМ-де мерекелік күндерге орай ұйымдастырылатын «Орта Азия қолөнер шеберлері» жәрмеңкесі аясында қолөнер шебер-сыныптары мен ұлттық киімдер сән шерулері өтеді.

      ИНКРУСТАЦИЯ (лат. іncrustatіo – қабыршақпен көмкерем) –бұйымдар мен ғимараттардың қабырғаларын безендірудің бір түрі, И. заттың бетіне басқа түсті сол заттың өзінен немесе өзге нәрседен кесілген қималарды жымдастырып жапсыру арқылы әсемдеу. Ағаш пен ағаш арқылы жасау (интарсия), металл мен металл арқылы жасау (дәнекерлеу), сондай-ақ, таспен, т.б. материалмен өрнектеу де жиі кездеседі. Металл, ағаш, керамика бұйымдарына асыл тастар, минералдар мен түрлі түсті шыны бөлшектерін орнату кең тараған. Ежелгі дәуір ескерткіштерінде мүсіндердің көздерін осы тәсілмен жасаған. И. күнделікті тұтыну бұйымдарында (орындық, ыдыс-аяқ, қару-жарақ, т.б.) және ежелгі дәуірлерде патша тағы (Тутанхамон), саркофак, түрлі маскаларды (Астектер маскасы) безендіруде қолданылған. И. Еуразия көшпелі халықтарының өнерінде ерекше орын алды. Далалық өлкелердің бақташы тайпалары арасындағы зергерлер сәндік бұйымдарды, қару-жарақ пен ат әбзелдерін асыл тастармен, түрлі түсті шынылармен, т.б. безендіруді кеңінен қолданған. Мұндай ерекше мәдени дәстүр дала өркениетінде сақтардан бастау алады. И. тәсілі қолданылған аң стиліндегі бұйымдар Кострома обасында (б.з.б. 6 ғ.), Қазақстандағы Шілікті (б.з.б. 7 ғ.), Есік (б.з.б. 5 – 4 ғ.) обаларында, т.б. ескерткіштерде табылған. Б.з.б. 1-мыңжылдық басынан бастап, әсіресе, оның ортасына қарай асыл тастармен безендірілген алтын, күміс бұйымдары күрт көбейеді. И. ғұн дәуірінің атақты полихромды стилінің басты ерекшеліктерінің біріне айналды. Осы дәуір ескерткіштері үлгілері Қазақстандағы Бурабай, Қанаттас, Қарағаш, Көктал, Батыр, Ақтасты, Көкмардан обаларынан, сондай-ақ, Сібірден, Оралдан, Еділ бойынан, одан батысқа қарай жатқан өлкелерден көптеп табылды. Кейінгі дәуірде И. қару-жарақты, әйел әшекейлерін сәндеудегі қазақ зергерлері қолданған негізгі тәсіл ретінде өркендеді. И-ланған кебеже, асадал, кереует, т.б. заттар, сонымен қатар алтын, күміспен апталған ер-тұрман, ыдыс-аяқ күнделікті өмірде көп қолданылған.

      Әдеб.: Акишев К.А., Курган Иссык, М., 1978; Засецкая И.П., Культура кочевников южнорусских степей в гуннскую эпоху (ҚV – V вв.), СПб., 1994.

      ИРЛАНДИЯ ҰЛТТЫҚ ГАЛЕРЕЯСЫ – Дублин қаласында орналасқан. Ирландияның Ұлттық галереясының

Скачать книгу