LITMIR.BIZ

Скачать книгу

Осы аталған үш құжаттарда (жеке жолдаулар, жеке ноталар, вербальді ноталар), протоколдық сөз орамдарының атқаратын қызметіне төмендегідей түсініктеме беруге болады.

      Бірінші жақта жазылатын және нақтылы тұлғаға арналатын жеке жолдаулар мен жеке ноталарда протоколдық сөз орамдары дипломатиялық құжатты жіберуші мен қабылдаушы арасындағы тікелей жеке қатынасты көрсетеді. Алдымен қаратпа сөз келеді, яғни құжатқа қол қоюшы өзінің серіктесімен, өзінің сұхбаттасушысымен амандасқандай болады. Әрі қарай осы хатқа себепші болған мәселе баяндалады. Мәселені баяндау толығымен аяқталғаннан кейін хат жолдаушы өзінің серіктесімен қоштасу ретінде қайтадан протоколдық сөз орамдарын (қорытынды қошеметтілікті) қолданады.

      Мемлекет және үкімет басшыларына арналған жолдауларда қолданылатын протоколдық сөз орамдарының кең таралған түрлері: «Құрметті Президент мырза», «Құрметті Премьер-министр мырза», «Жоғары мәртебелі,». Жеке жолдау хаттарда құжаттың мазмұны мен қандай сарында жазылғандығына қарай әдетте қорытынды қошеметтің екі-үш түрі қолданылады: «Құрметпен», «Шынайы құрметпен» немесе «Ізгі ниетпен». Жеке жолдау хаттар сияқты жеке ноталар да қаратпа сөздермен басталады. Қаратпа сөзді қолдану түрі құжаттың кімге бағытталғаны мен жергілікті қалыптасқан дәстүрге байланысты. Егер жеке нота министрге арналған болса, онда қаратпа сөз «Министр мырза», «Құрметті Министр мырза» деп жазылады. Басқа да ресми тұлғаларға құжаттар осы ретте дайындалады «Елші мырза», «Құрметті Елші мырза». Жеке ноталарда көп жағдайда мәселені хабарлағанын «өзіме мәртебе санаймын» деген сөздермен жалғастырып жатады.

      Дегенмен, бүгінгі күні әлемдік тәжірибеде «мәртебе санаймын» сөзін жеке ноталарда сирек пайдалануда. Жеке ноталардың да қорытынды протоколдық сөз орамдары әдеттегі кең таралған қошемет сөздермен аяқталады: «Құрметпен», «Шынайы құрметпен» немесе «Ізгі ниетпен».

      Яғни, жеке жолдаулар мен жеке ноталардың протоколдық сөз орамдарында ешқандай айырмашылықтар жоқ екендігін көруге болады. ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап дипломатиялық қызметтің өзара әрқилы деңгейдегі байланысында жеке ноталар дипломатиялық құжаттардың басым түрлерінің біріне айналды. Ал вербальді ноталардың протоколдық сөз орамдары жеке ноталардың протоколдық сөз орамдарынан өзгешеленеді. Жеке ноталар басталатын қаратпа сөздер вербальді нотада болмайды, олар бірден құрметтілік білдіруден басталады.

      Дегенмен, барлық вербальді нотада протоколдық сөз орамдары болады деуге болмайды, бұл жерде үкіметтік деңгейдегі, Сыртқы істер министрлігі деңгейіндегі, дипломатиялық өкілділік деңгейіндегі вербальді ноталарды айыра білген жөн. Үкімет деңгейіндегі вербальді ноталарда бағытталған үкіметке әдетте қошеметтілік білдірілмейді. Егер басқа елдің үкіметінің вербальді нотасына жауап берген сәтте негізінен басты сөз орамы жауап беріп отырған нотаны алғандығын растаудан басталады.

      Ал

Скачать книгу