ТОП просматриваемых книг сайта:
Тулаайах оҕо. Далан
Читать онлайн.Название Тулаайах оҕо
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-5328-5
Автор произведения Далан
Издательство Айар
Таптыыр таба көлөбүт
Тарҕаан, элбээн иһиэхтин!
Гэсу, гэсу, гэсугэр!
Гэсугэри ыллыаҕыҥ!
Тула хара буҕарга
Туран тахсан бултуохпут,
Ити сытар далайга
Илимниэхпит, кустуохпут.
Гэсу, гэсу, гэсугэр!
Гэсугэри ыллыаҕыҥ!
Тоҕус үйэ тухары
Тохтообокко туойуоҕуҥ!
Аҕыс үйэ тухары
Ахсаабакка аатырыаҕыҥ!
Гэсу, гэсу, гэсугэр!
Гэсугэри ыллыаҕыҥ!
Үгүстүк ылланар буолан, үҥкүү ырыатын Ньырбачаан эмиэ өйүгэр хатаабыта.
Эр дьоннортон арай Атаҕа Суох, үҥкүүлээбэккэ, тордоҕун иннигэр соҕотоҕун согдьоллон турара. Ньырбачаан аҕата Мэкчэ хоһуун, тириинэн саба тардыллар аанын аһан баран, үҥкүүлээччилэри көрөн олороро. Кини атаҕын үрдүгэр олороро, ох кирситтэн, үҥүү угуттан тарбаҕым халтарыйыа диэн, арыылаамаары, кэргэнэ Мукуча быһан биэрбит этин ытыһын көхсүгэр уурдаран ылан сиирэ. Кини аттыгар кыырыктаах үҥүүтэ уонна кэһэхтээх оҕо бэлэм сыталлара. Өрөгөчөй үҥкүүлүүр дьоҥҥо тахсаары гыммытын аҕата тохтоппута.
– Тохтуу түс уонна иһит мин тылбын, – диэбитэ кини сөҥ куолаһынан.
Өрөгөчөй тахсан биир саастыы оҕолору кытта үҥкүүлүөн баҕата бэрт быһыылааҕа да, аҕатын тылын истэн, тиийэн эһэ олбоххо кэккэлэһэ олорбута. Уоттаах харахтарынан Мэкчэ хоһуун уолун чинчилиирдии көрөн ылбыта. Өрөгөчөй, кырдьык да, киһи мыыммат эр бэрдэ буола үүнэн эрэрэ: торум курдук хара бытык кини эрдээх ыас араҕас сирэйин өссө модьу көрүҥнүүрэ, кэккэлэһэ олорбутугар аҕатыттан моонньоох баһынан куотан үрдээн көстүбүтэ, онуоха эбии аҕатыттан быдан үскэл, халыҥ этэ. Мэкчэ хоһуун уолун тас сэбэрэтин көрөн олус астыммыта. Кини саҥата суох тордохтор иннилэригэр үҥкүүлүү сылдьар дьону ыйан баран:
– Ити үҥкүүлүү сылдьаллар, – диэбитэ.
Өрөгөчөй тугу да хардарбатаҕа, сирэйин биир да тымыра тардан көрбөтөҕө.
– Дьон үөрдэхтэринэ эбэтэр кыргыһаары гыннахтарына үҥкүүлүүллэр, – Мэкчэ хоһуун уолугар быһаарбыта. – Мин саллар сааһым тухары үгүстэри кытта өлөрүстүм, бэттэри кытта харсыстым. Сороҕор күүспүнэн кыайан, сороҕор өйбүнэн сүүйэн биирдэ да кыайтарбатым. Инньэ гынан, бу кыра, дьоҕус дьоммун баччааҥҥа диэри этэҥҥэ аҕаллым. Мин тоҕо эрэ алаҥаабын тардарбар илиим салҕалыыр буолан эрэр, ыытар охторум сороҕор булду булбаттар. Эн миигин солбуйар кэмиҥ субу кэлэн эрэргэ дылы көрөбүн.
Өрөгөчөй, аҕатын ити да тылларыттан ымыттан көрбөккө, саҥата суох олорбута. Мэкчэ эмиэ уолун ити туттунуутун сөбүлээбитэ – хоһуун санаатын, үөрүүтүн-хомойуутун таһыгар таһаарара табыллыбат.
– Дьэ, ол иһин эйиэхэ бу төрүөбүт төрүт дьонуҥ күн сиригэр буору бааһырдан олороллорун иһин туоххун да харыстаабакка охсус. Ол эн олоҕуҥ бастыҥ дьулуһуута буолуох тустаах. Чэ, мин тордоҕум кэриэһэ – Өрөгөчөй уолум, ону умнума.
Ити кэнниттэн Мэкчэ хоһуун өр буолбатаҕа. Кинини уола Өрөгөчөй солбуйбута, бу түөрт уон ураһа тоҥ биистэр баһылыктарынан буолбута.
Кинини, аҕатын хорсунун ытыктаан эбитэ дуу, эбэтэр