LITMIR.BIZ

Скачать книгу

хаар маҥан баттахтыын, уҥуох-тирии сирэйдиин, быһаҕас көмүскэтин түгэҕэр түспүт хап-хара, өссө да умуллубатах, өссө да уоттаах харахтардыын – илэ бэйэтинэн субу кинини тонолуппакка супту одуулаан олороро. Ол эрээри атына диэн – кинини одуулаан олорор оҕонньор баһыттан атаҕар диэри кыһыл соһо кырааскалаах таҥастааҕа.

      Оҕонньор сытыы, барыны-бары чинчийэ, сэргии көрөр харахтарынан Даҕанчаны баһыттан атаҕар диэри таҥнары көрөн түһэрбитэ.

      – Хаан таһааран хоһууҥҥа холуйуохтаах киһибитин бохтоппут дьолуолаах табаҕайдаах бу эн кимҥиний?

      Кэтит сэксэҕэ олорор кыһыл таҥастаах оҕонньор саҥата холку этэ, эһэтин саҥатыгар олус маарынныыра. Арай арыый бытааҥҥа уонна намыыҥҥа дылыта. Таһырдьа хаалбыт дьон айдааннара манна бүтэҥитик иһиллэрэ, Даҕанча чуумпу сиргэ, холомо иһигэр киирэн өйүнтөйүн булбута.

      – Мин Даҕанчабын, Үрэн хоһуун уолабын, – диэн хардарбыта кини.

      – Туманнаах Түбэҕэ олорор тумат хоһууна Үрэн буоллаҕа, – оҕонньор аргыый сыыйбыта. – Ол Үрэн хоһуун эмиэ кэлистэ дуо?

      – Суох, кини өлбүтэ, – Даҕанча быһаччы эппитэ. – Үрэн хоһууну Маҥан Мэкчэ диэн тоҥ биис хоһууна тахсан өлөрөн киирбитэ үһү.

      Уол ити тылларыгар холомо иһигэр кинини кытта киирсибит туматтар бэйэ-бэйэлэрин көрсөн ылбыттара.

      – Эн соҕотоҕун кэллиҥ дуо? – уҥа олорор суон оҕонньор ыйыппыта.

      – Соҕотоҕун.

      – Тоҕо кэллиҥ? – аны хаҥас олорор кыра, көтөх оҕонньор туоһуласпыта.

      – Тоҥ биис хоһууна Маҥан Мэкчэ аҕабын өлөрөн-өһөрөн баран хааннаах илкээнини хаалларан киирбит. Ол ону – тоҥ биис чуоһун – батыһан хаан өс иэстэһэ кэллим.

      Туматтар көхсүлэрин этиппэхтээбиттэрэ, сыҕарыҥнаһа, тэпсэҥнэһэ түспүттэрэ. Арай үс оҕонньор эрэ хамсаабатахтара.

      – Ол Туманнаах Түбэҕэ баар Өксүөннээх Өлөөн өрүһэ мантан бэрт ыраах дойду буолуохтаах этэ, – диэбитэ ортоку олорор оҕонньор уолу тонолуппакка көрөн олорон. – Сирэйгиттэн-хараххыттан көрдөххө бэрт эдэр киһи эбиккин. Эн хайдах бу дойдуну – биһиги ордуубутун булан кэллиҥ? Ким эйигин сирдээтэ?

      – Суох, миигин ким даҕаны сирдээбэтэ, – Даҕанча хардарбыта. – Мин Бакамда диэн ааттаах эһэлээх этим, кини миэхэ суолбун ыйан биэрбитэ, сүбэлээбитэ. Эһэм эппитэ: «Түҥкэтэх үрэҕи туттаххына кини арҕааттан илин сүүрэ сытар Киэҥ Кэллээмэ өрүскэ түһүөҕэ. Онно туматтар бааллар, кинилэргэ тиийэн мин биибин Арчикаан хоһууну бул. Кини эйиэхэ көмөлөһүөҕэ», – диэн. Мин ол Арчикаан хоһууну көрдүүбүн.

      Бу сырыыга ортоку олорор оҕонньор көхсүн этиппитэ, эһэтин тириитигэр иэҕэҥнээн ылбыта.

      – Ол Бакамда хоһуун биитэ Арчикаан хоһуун диэн мин буолабын, – диэбитэ оҕонньор уонна икки өттүнээҕи дьонун ыйаттаабыта. – Оттон бу Мэлмэнэй уонна Илээҥки ичээн диэн буолаллар. Кырдьык, биһиги Бакамдалыын үгүс хаардар анараа өттүлэригэр арахсан турабыт. Киниттэн Өксүөннээх Өлөөн былаһын тухары аатырбыт Үрэн хоһуун диэн үтүө киһи төрөөбүтүн истибитим. Эһэҕин Бакамданы уҥуох тутан кэллиҥ дуо?

      Даҕанча төбөтүн төҥкөппүтэ.

      – Бэйэтин баҕатын курдук уҥуох туппутум.

      Холомо

Скачать книгу