ТОП просматриваемых книг сайта:
Тулаайах оҕо. Далан
Читать онлайн.Название Тулаайах оҕо
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-5328-5
Автор произведения Далан
Издательство Айар
– Улуу кырдьаҕас, Нэлэкэ Ойуун, мин эһиги курдук уһун олоҕу олорботоҕум, эһиги курдук олох мындырын билбэтэҕим да иһин, мин туох диирбин болҕойон иһит! Олох, тыыннаах буолуу уонна өлөрсүү-өһөрсүү диэн иккиэн уун-утарылар, бука, кинилэр хаһан да биир буолуохтара суоҕа. Оттон, мин санаабар, бу сир үрдүгэр, күн анныгар үөскээбит, үүммүт айылҕа сиэринэн олоруохтаах, дьиҥнээх бэйэтин өлөр күнүгэр өлүөхтээх, хагдарыйар кэмигэр хагдарыйыахтаах. Ким да кинини кэмин иннинэ туура тардыа, суох оҥоруо суохтаах. Мин аҕам Маҥан Мэкчэ, улуу хоһуун, охсуһуу-өлөрсүү, былдьаһыы-талаһыы үктэллэнэн олорбут эбит буоллаҕына, онтон биһиги уурайыах тустаахпыт. Сир үрдэ киэҥ эбээт, кини булдаалда, аһа-үөлэ барыбытыгар тиийэр буолбат дуо? Тоҕо, туох иһин өлөрсөбүт-охсуһабыт? Тоҕо, туох иһин күнтэн сүтэрсэбит?
Ойуу Нэлэкэ Өрөгөчөй эппитин сөбүлүү да истибэтэҕэ, өйдүү да сатаабатаҕа.
– Өрөгөчөй хоһуун, эн ити оҕо санааҥ этэр. Былыр-былыргыттан икки атахтаах баар буолуоҕуттан охсуһууөлөрсүү бу аан дойдуну тутан турар. Ким бастаан охсубут – ол соргулаах, ким оҕустарбыт – ол сордоох. Бу аан ийэ дойдута кыайбыт – дьоло, кыайтарбыт – соро. Саас-үйэ тухары оннук этэ, оннук даҕаны, оннук буола да туруо.
– Суох, эн этэриҥ курдук буолбатах – аан дойдуну охсуһуу туппатаҕа, тутуох да туһа суох. Кинини олох тутан турар. Олох диэн куруутун баара, баар да буолуо, оттон охсуһуу – ол түгэн, быстах ааһар суол…
– Кыргыһыы-охсуһуу ааспат, кини мин киһи буолан ону-маны өйдүөхпүттэн баара, билигин да баар. Мин төрүөм да иннинэ охсуһуута суох олорботохтор эбит, өлбүтүм да кэннэ син биир өлөрсүөхтэрэ.
– Ытык кырдьаҕас, ол оҥойор айаҕын ииттээри, тыыннаах буолаары соҕотоҕун бултуу-алтыы сылдьар, биһиэхэ туох да куһаҕаны оҥорботох тумат уолун Тураах Тарбаҕы күнтэн сүтэрэммит үтүө аакка тиийиэ этибит дуо? Соргубутугар соргу, дьолбутугар дьол эбиллиэн мин билбэтим.
– Эн дьахтардыы аһыныгас санааҥ биһигини өлүүгэ эрэ тириэрдиэ, Тураах Тарбах тиийэн дьонугар этэн биэриэ, өлүүнү сирдээн аҕалыа.
– Суох, оннук буолуо суоҕа. Туматтар даҕаны хараттан үрүҥү араарар буоллахтарына, кыргыһардааҕар эйэлээхтик олорор ордугун өйдүөхтэрэ.
– Эн оҕо санааҥ атыттар уодаһыннарын кыайан өйдөөбөт: кырдьык инньэ гынар даҕаны буоллаххына, атыттар өйдүөхтэрэ үһү дуо? Албына буолуо диэхтэрэ, итэҕэйиэхтэрэ суоҕа.
– Суох, ытык кырдьаҕас, эн этэриҥ курдук буолуо суоҕа.
Өрөгөчөй саҥатыгар ханнык да халбаҥнааһын иһиллибэтэҕиттэн Ойуу Нэлэкэ сааһыгар холооно суох чэпчэкитик ойон турбута уонна эмиэ:
– Хара суор халаахтаатаҕына хаан тохтуо, – диэн баран тахсыбыта.
Ойуун тахсыбытыгар Ньырбачаан убайыгар сыста түспүтэ.
– Убаай, ити тоҕо кыыһырар Ойуу Нэлэкэ? – диэн киниттэн ыйыппыта. Өрөгөчөй балтын кууһан ылан аттыгар олорпута уонна төбөтүттэн имэрийбитэ.
– Ити бэйэтэ, – диэбитэ кини, мичээрдээн кэбиспитэ, – бадаҕа, куһаҕан сулуктаны сиэбит быһыылаах, кыһаллыма.
Ол