Скачать книгу

биденэл, дюр hутэчил ора. Омолгичар. Умун hутэтын – эhэтчэн бивки, аминҥачинми. Ге hутэтын бэеткэн бивки, энинҥнэчинми. Кэ, тыкэн бинэл, бинэл, горово бидечэл. Эhэнде сагданча, тадук сэмденэ, гунчэ hутэлдуи: окин-да эҥнэкэллу ҥорчара мэрнюн. Окинда эҥнэкэллу силэмэтчэрэ. Тыкэн гуннэ, сэмчэ.

      Эhилэ бидевкил тыкэ, бидевкил, Умнэкэн энинтын тэвлэчэ. Куҥакарин иhэвчэл бо, эҥэhил очал. Эhилэ бэеткэн-омолги котоеви олча. Бэе бо нуҥан, иктэн-оhиктан ачин, он котое ачин бэе бидиҥэн? Эhилэ деломо котоевки олча. Оча. Тэгэтчэвки, котови адуладявки. Нэкунин, эhэтчэн-бэе, гунивки нуҥандун:

      – Энэнике! Ҥорчагат, силэмэткэт.

      – Омночо-гу биhинни, ами гуннэвэн? – акинин xaнҥувки. – Окин-да эҥнэкэллу ҥорчара, гунчэ эчэ.

      – Энэике, эдэ, – тариҥин гунивки. – Тэдемэт этэп ҥорчара бо, такма. Ҥи энэhитмэр, ичэгэт. Би, бадага, синэвэ кейдиҥэв,– нэкунин-эhэ гунивки.

      Тара долдыкса, акинин бэе тыкуливки ҥорчаливки эhилэ. Ҥорчалла. Ҥорчадявкил ҥорчадявкил. Тар акинин-бэе котови тэлэгидуи уйчэ. Ҥорчадявкил, эhилэ нэкунин-эhэ гарандавк акинми, мэнин-кэнэн нэкундулави тыкивки. Тыкнэ – котоллон угувки. Котонде мевамалан ивки! Де эhилэ, тар ҥорчанал, нэкунин котоло угувки, буливки. Сэмденэ, гунивки:

      – Аки, си буруйис ачин. Би буруйичи биhим. Эдук дюлэски тыкэн-ты бидиҥэн – бэе эhэвэ кейри бидиҥэн. Тыкэн-дэ бими, эhэ бэенюн нэкунэчэн бивкил. Тара эктын бэел-дэ омҥоро, эhэл-дэ эктын омҥоро. Эhэ бэенюн некунэчэн.

      Тыкэн сэhэргенэ, Амака улгучэнчэ. Тадук гунчэ:

      – Эда би синэвэ карайрив, Умусликэн? Тар гуктэвэн денчана, карайрив синэвэ. Эhэ бэенюн нэкунэчэн бичэл. Тарит би синэвэ муланим. Эр дулин дуннэ бэйҥэ бэенюн умун тэкэчи бивки. Бутунну дуннэ бэйҥэн-дэ, дэгин-дэ, бэен-дэ – умун тэкэчил бивкил. Тар тэкэнтын дуннэдук бивки.

      Умусликэн Тэмбенюн нэкунэмэтчэвкил, эрэгэр дюкри эвидевкил. Илэ умун ҥэнэдиҥэн, тала-ты ге ҥэнэвки. Туhактадявкил, гукчанматчанал, эвиктэденэл. Умун-дэ дыгин hалгалкан бэйҥэ «Бэе hутэн» эвки гунчэрэ Умусликэнмэ.

      – Умусликэн, hутэ! Демулчэ биhинни? – hанҥувки дэлэмичэн сачари Эҥни. – Укумнием укудиҥос?

      – Умусликэн! Эрбэснэгэт! – эривки Тэмбе омолгичанма.

      – Кэ, эрбэснэгэт! – элэксивки Умусли.

      Тыкэнты иhэвдевки омолгичан, сомат аят туhакаталча, иhэвчэ. Ҥи-кэт этэн боконо нуҥанман. Дюр hалганин син эвкил дыгин hалгардуктын эмэнмурэ. Таргачин hуркэн-куҥакан оча. Бэйҥэлду иргивденэ, бэйҥэ турэнмэн сача, уйдовки-долдывки бэйҥэ-дэги турэнмэн. Умнэкэн, эвиденэл, Тэмбе hанҥувки гиркиви:

      – Тэдемэ-ты си дюр hалгалкан бэевэ урэчэ эиhинни. Си дюр hалгатпи туhактаҥнанни, би дыгиндиви. Тэдегдэ си дюр hалгалкан биhинни. Энинми гунэн, дюр hалгалкал hуҥту турэнтын бивки. Си тар турэнтын саҥнанни?

      – Эчэв, – Умусли гунивки. – Идук тара би садиҥав, дыгин hалгалкаhалду иргивчэ биhим, эчэ. Он-ка тар дюр hалгалкачил, коҥнорин дылилкачил, эвуники эhалкачил он-кэ улгумэчивкил бидиҥэтын? Турэнмэтын сами ая бимчэ, дюр hалгалкан бэе биhим эчэ, гундерэн. – Тыкэн гуннэ, Умусликэн мулэ ичэчивки. Муду минмэ ичэксэ, инеливки арай – Тэмбе! Ичэкэл, ҥи-кэт тар муду ичэвдерэн? Инемо! Инҥактая ачима ачин, дюр hалгандуи

Скачать книгу