Өлбөт үөстэниэҕиҥ - Иннокентий Колосов

Скачать книгу

биллибитэ. Сэбиэскэй былаас үлэһиттэриттэн, чэкиистэртэн атаҕастаммыт дьон кинилэри өйүүллэрин өйдүөххэ сөп этэ.

      Бэл, кыһыл дружинаттан икки байыас бастаанньыстарга күрээбиттэрэ. Дружина улууска хаалара кутталланан барбыта. Ол иһин, сотору Дьокуускайга көһөн киирэргэ быһаарыммыттара. Ону да, хойутуу сыспыттара. Дружина куораттыыр түүнүгэр кини суолун Иван Устинов диэн хамандыырдаах бастаанньа обургу этэрээтэ быһан, тоһуур оҥорбута.54 Кыһыл дружина арыый эрдэ, урутаан айаннаан эрэ тоһууртан мүччү туттарбыта.

      Дьокуускайга Нам дружинатын ыһан, сорохторун Марха Кыһыл дружинатыгар (хамандыыр – Клочков), сорохторун Маҥан дэриэбинэтигэр турар Павел Крылов55 диэн хамандыырдаах дружинаҕа сыһыартаан кэбиспиттэрэ.

* * *

      Урукку красноармеец Михаил Жарников хамандыырдаах үрүҥ этэрээтэ урукку үрүҥ саллаата Георгий Каратаев хамандыырдаах кыһыл этэрээтин Чурапчы-Төҥүлү аартыгынан Мэҥэ улууһун Дьаҥхаады нэһилиэгин сиригэр-уотугар үүрэн аҕалбыта. Манна кэлэн икки өстөөх этэрээттэр икки ардылара соччо ырааҕа суох сирдэргэ түһүүлэммиттэрэ. Чуҥнуу сылдьар эрэспиэскэһиттэрэ утары көрүстэхтэринэ ытыалаһан уонна сойуолаһан тахсаллара.

      Попов Николай Афанасьевич-Быһый Көөкөй диэн атах оонньуутугар уонна сырсыыга чугаһынааҕы улуустарга тэҥнээҕэ суох киһи баара. Кинини үрүҥнэр тэҥсиккэ сылдьар, дьаһалы, араас илдьити тиэрдээччи оҥостубуттара. Көөкөй сорудахха сатыы уонна саата суох сылдьара. Биирдэ оннук баран иһэн, утары уонча байыастаах кыһыллар эрэспиэскэлэрин көрсө түспүтэ. Түргэн үлүгэрдик эргиллэ түспүтэ да, суол устун төттөрү куоппутунан барбыта.

      Кыһыллар кэнниттэн: «Стой! Куда?! – Немедленно стой! – Стоять на месте!» – диэн хаһыытаспыттара, эккирэппитинэн барбыттара. Ситэн быһыта кэрдээри саабылаларын сулбурута тардан ылбыттара. Эккирэтэн уунаран иһэн, кыһыллартан Көөкөй аттар-атан испитэ да, анарааҥҥылара хаалыах быһыылара суоҕа.

      Көөкөй кыыһыра саныыр: «Эчи, хааҥҥа хараҥарбыттара сүрүн! Ити буоллаҕына, ситэргитин көрүөхпүт!» Бу иһэн өйдүү биэрэр: «Билигин ортотугар булгунньахтаах алаас кэлэр. Онно тиийэн эккирэппиттэрин сирэйдэрин саатырдыахха баар эбит!»

      Сотору суол булгунньахтаах алааска киирэр. Көөкөй, тоҥуу хаарынан тэтимин ыһыктыбакка туораан, булгунньахха өрө сүүрэн тахсан, ыстаанын курун сүөрэн, кэтэһэн турар.

      Аттаах эрэспиэскэһиттэр алааска көтүтэн киирээт, эккирэтэр киһилэрэ булгунньах оройугар тахсан турарын көрө биэрэллэр. Харса суох өрө харбатан кэлэн истэхтэринэ, Көөкөй ыстаанын сулбурутан кинилэргэ эмэһэтин көрдөрөр уонна көп этин таптайар. Ол кэннэ ыстаанын тардыммытынан булгунньах нөҥүө өттүгэр таҥнары сүүрэн түһэн, ойуур быыһынан аҕыйахта элэҥнээн хаалар.

      Кыһыллар тоҥуу хаарынан булгунньаҕы эргийэн, хайыы үйэ ырааппыт киһини кэнниттэн мээнэ ытыалыыллар да, хантан табыахтарай?! Дьэ, кыһыы!

      Маатыры-куутуру хойдон истэҕинэ, икки саха байыастара күлүү бөҕөнү күлэллэр:

      – Ребята!

Скачать книгу