LITMIR.BIZ

      Калганы бик тиз эшләнде. Кич белән кенәз сараенда зур мәҗлес булды. Мәҗлестә баһадир олуг кенәзгә Кубрат хан бүләген – көмеш чүлмәкне тапшырды. Кулына көмеш чүлмәкне алгач, кенәз, башта соклануын яшермичә, бик озак әйләндерә-тулгандыра карады, аннары баһадирга биленнән кылычын салып бүләк итте. Мәҗлестә грек эчемлеге юк, әче бал гына иде. Шушы әче балга өйрәнеп киткән грек Агасике варварларның гореф-гадәтләреннән исән калу хөрмәтенә күбрәк эчеп ташлаган иде. Ул, урыныннан торып, баһадир янына килде, сөенечен уртаклашты, аннары аш-су китерүче сары чәчле, зәңгәр күзле угор кызларын кочакларга үрелде. Әмма тегеләр, матур һәм буйсынучан елмайсалар да, җитез генә аның кочагыннан шуып чыктылар, серле елмаюлар ташлап, үз юлларына китеп бардылар. Агасике кенәз янына барырга кыяр-кыймас тора иде, эчеп алгач, аңа таба кузгалды, мәгәр кенәзнең җансакчылары аны ипләп кенә янәдән үз урынына китереп утырттылар. Мондагы мәҗлес тә, кенәз үзе дә, аның серле сынаулары да, сары чәчле кызлары да ошады аңа. Хак анысы: су буенда котны алдылар, аның каравы ахыры әйбәт – кунак итәләр.

      Олуг кенәз аягүрә басты. Кулында – агач җам, җам алтын тасмалар белән билләнгән. Агасике дә торып басты, мәҗлескә күз ташлады. Вәт хикмәт, әгәр дә мәгәр туган иле Румда хатыны, балалары булмаса, ике дә уйламый ул шушы варварлар илендә калыр иде. Агасикенең янәшәсендә алостаз Дәян утыра. Төптимерче бу кешене яратып бетерми. Артыгы белән күп белә, акыллы. Акыллы – акыллыны, җүләр җүләрне яратмас, ди. Хәзер дә ул аңа ләм-мим сүз әйтмәде. Ә бит сөйләшәсе килә.

      – Кунаклар! – диде олуг кенәз. – Ышбу җамнарны кунаклар хөрмәтенә эчеп куйыйк. Мин ышандырам болгар баһадирын: кичекмәстән угор сәүдәгәрләре Өске Кирмәнгә юл чыгарлар.

      Барысы да эчеп куйдылар. Ашчылар ризык-нигъмәт китерә башладылар. Иң түргә, кенәз белән баһадир каршына, ат башы китерелде. Ат башы – йола билгесе.

      Балны артыграк эчеп алган Агасике:

      – Бу дөньяда бердәнбер Алла – Изге Христос, – дип атылып чыкты.

      – Юк! – диде аңа каршы моңа кадәр дәшми-тынмый утырган алостаз Дәян. – Тәңре – бердәнбер Алла. Дөньядагы бөтен җан иясен Тәңре яраткан.

      – Юк! – дип, кай тарафтандыр килеп чыкты угорлар шаманы.

      Моңа кадәр күренмәгәч, барысы да шаманга борылып карадылар.

      – Юк, Агасике, Алла бер Изге Христос кына түгел, бер Тәңре генә дә түгел, дөньядагы һәммә җанны аю яраткан. Ул бар нәрсәгә дә ия, урманга да, елга-суларга да.

      Олуг кенәз кулын күтәрде, тынычланырга кушты.

      – Мин сезгә бер сорау бирәм, Агасике, алостаз Дәян, хөрмәтле шаманым. Ярый, дөньядагы барлык җан иясен Изге Христос, Тәңре, аю яратты ди. Әмма Христосны, Тәңрене, аюны кем яратты икән?

      – Алла, – диде грек Агасике.

      – Тәңре, – диде болгар Дәян.

      – Аю, – диде угор шаманы.

      Олуг кенәз кам таягын күтәрде:

      – Агасике, моны ничек исбат итә аласың?

      – Олуг кенәз!

Скачать книгу