Сайланма әсәрләр. Том 2. Кубрат хан. Илчегә үлем юк / Избранные произведения. Том 2 - Мусагит Хабибуллин

Скачать книгу

төнгә тукталабыз.

      Кич белән ашап-эчкәч, тирә-якка каравыл куйдылар. Ташбулат шаманнан кураен алып калган икән, курай уйнап җибәрде. Берничә алып җыр башлап җибәрде.

      Туктаулары кечкенә инеш буенда иде. Инеш буйлап бераз барсаң, урман башлана. Ташбулатның сүзләре чынга аша бугай, урман буенда җиделәп ат күренде. Атларны күрүгә, Ташбулат, кураен ташлап, сикереп үк торды.

      – Кыргый атлар, баһадир! Тотыйм берсен. Арканым да үзем белән, баһадир!..

      – Ярамас, Ташбулат. Атка табынучылар да бар, дидең бит.

      – Төп ыстандагылар аюга табыналар, баһадир. Атка табынучылары төньяктарак яшиләр. Атны алар башта суялар, тиресен тунап итен ашыйлар, аннары тире эченә үлән йолкып тутыралар, аннары шул атка атланып чыгалар. Янәсе, шулай оҗмахка керәләр. Аннары ул атка ут салалар, әче бал эчәләр дә бии-бии күңел ачалар. Төньяк угорларның колга башында ат башы күрдеңме, димәк, алар атка табыналар, аю башы күрдеңме – аюга. Баһадир, тотыйм бер атларын. Бергәләп өйрәтербез, күңелле булыр.

      – Килешерме соң, Ташбулат? Иоанн Фасиан «бер генә халыкның да йоласын мыскыл итәргә ярамый» ди.

      – Алыплары җәяү орыша, болын тулы кыргый атлар йөри. Нинди йола булсын ди ул. Бер ат кына тотам, баһадир!

      – Барсын, – диде Агасике, алар янына килеп. – Тотсын. Тота алса. Ат куян түгел.

      Ташбулат мәргән артыннан барысы да карап калды. Урман буендагы атлар күздән язганнар иде инде. Соңгы мәлдә генә уң кулы Ташбулатны җибәрүенә үкенеп куйды баһадир. Менә караңгы төште, күктә йолдызлар җемелди башлады. Ташбулат кайтмады да кайтмады. Баһадир бик озак йоклый алмый ятты.

      Ул таң алдыннан уянып китте. Дәртләнеп кошлар сайрый, утлауда йөргән атлар пошкырып куя, каравыл алыплар бер-берсенә тавыш биргәләп торалар. Күп тә үтми, таң нурлары чыңлый-чыңлый күккә үрелде. Яктыра башлады. Үлән-чәчкә кыякларына төшкән чык тамчыларына тиеп киткән нурлардан җиз кыңгыраулар зеңләп тора шикелле иде. Тиздән кояш чыгар, көн туар, үләннәрдәге дым кибәр һәм бертуктаусыз зеңләп торган чык тамчылары юкка чыгар.

      Баһадир торып утырды, тирә-ягына күз ташлады. Грек Агасике үзе белән алган кол янында йоклый. Кол алып иясе яныннан бер генә минутка да китми. Ташбулат юк, кайтмады, тота алмадымы атны, әллә тотып ерак киттеме… Болгар алыплары кайсы баш астына ияр, кайсы ат япмасы куеп яткан, кайсы үлән йолыккан да печән исен иснәп исергән – саташып куялар, төшләрендә кычкырып җибәрәләр. Алостаз Дәян да йокламый икән, баһадир янына килде.

      – Ташбулатны җибәрмәскә иде, баһадир. Агасике кушты дип. Ул грекка мин ышанмыйм. Ташбулат үзе баштаАгасикене җибәрергә кушкан иде, ә ул, хәйләкәр төлкегрек, күрәсеңме, эшне ничек борып җибәрде. Беләсеңме кичә нәрсә диде ул миңа? Мәргән Ташбулатның угорлар шымчысы булып куюы бар, ди. Чөнки мәргән бар нәрсәдән дә хәбәрдар иде, ди.

      – Булмас, алостаз, булмас!

      – Ярты төмәннән дә аз алай белән яу чапмыйлар, баһадир. Угорлар безне «эһ» дигәнче турап бетерәчәкләр. Кубрат ханны оныта алмыйлардыр әле. Угорлар белән Сура елгасы тулган иде бит…

      – Без аларга

Скачать книгу