LITMIR.BIZ

Скачать книгу

olifant,

      die kortgepote seekoei uit die kuil,

      waar troppe buffels proes en sebras

      snork en poepend omspring langs die bos.

      Of by Bulawayo in die kraal

      het sy lang gestalte in die kring getree:

      ’n ottervel was om sy kop, die vere

      van die loerie en die bloukraanvoël;

      om sy skouers, heup, gewrig en been

      sterte van die koei en aap wat swaai

      wanneer hy dans; en in sy hand die viervoet,

      spierwit skild met ’n enkel donker kol;

      van kuddes het hy in sy dans gesing,

      half stil gestaan, die oë ver gestel

      en met die assegaai na die verskiet

      gewys, dit langs die waterlyn omheen

      getrek . . . Toe het die buffelkop van impi’s,

      die halwe maan van horings, voortgejaag

      en alles in sy skep vernietig:

      leërs en stamme, strooise en gesaaides;

      in vlaktes tussen berge en riviere

      mans en meide met kleintjies klouend aan

      die rug, in bosse en spelonke

      ingedryf en oor die verre grense heen;

      so het die punte van die horings nuwe

      vergesigte oopgeswaai . . . En singend het

      die impi’s teruggekeer met troppe vee,

      bont en bruin, briekwa en wit; die beeste

      van die koning het van bult tot bult gebulk . . .

      En in somernagte swart soos nastergal,

      dreun tussen berg en see die donderweer,

      dreun tot die verte en verlig die strooise

      van die Amazoeloe, die hemelvolk.

      UNKULUNKULU

      Onrustig het hy in sy stroois ontwaak

      die nag, ’n waterkring was om die maan,

      en met ’n vrees vir die groot magte

      wat om hom ledig lê, het hy die stat

      gewek en tot ’n offerdans gebied . . .

      teen die lug het veer-dun wolke stil gehang

      bokant die weemoed van die harde stemme.

      Toe steek hy van sy swart-bont bulle dood,

      en almal het geluister hoe ’n gees

      aan hom verskyn het van Senzangakona

      wat ontevrede word omdat die mans

      die toorn van die ander wêreld wek –

      want alle rus is swakheid en verraad

      wat skuil in die verlange na die vrou –

      ontevrede met die Amazoeloe

      wat die stam se graan op siek en oud vermors,

      en bang is vir die verste grense . . .

      Knopkieries smak op grys ringkoppe.

      En langs oop valleie het die buffel

      deur groot stiltes dae lank verby

      die swart geraamtes van latwerk gejaag,

      verby opslag-pampoene en -patats,

      waar bredie weeldrig in die beeskraal groei

      en lui die duisendpoot en skerpioen

      tussen potskerwe en hol skedels kruip.

      Weg van Bulawayo met die leërs

      het sy argwaan en sy jaloesie gegroei

      teen mans wat in die koningstat moes bly,

      tot hy vrywilligers gevra het

      uit die kraal om saam met hom die ligging

      en die grootte van ’n aanleg vas te stel,

      maar onverwags beveel het in die veld:

      “Wie tuis wil bly as ek vertrek, moet sterf !”

      En Nandi wat sy meide moes oppas,

      Nandi wat swanger vrouens snags laat vlug,

      wat altyd pleit vir die veroordeelde,

      sy wil versag, ’n week plek in hom is,

      met die kort steel van sy assegaai geslaan.

      Van die ongeduld en agterdog

      as groepies mans gedemp of eenkant praat,

      het hy na ruimtes van die jagveld

      soms gevlug met sy keurbende, maar snags

      herinner hy hom duideliker die fees

      toe hy deur een gesteek is in die arm –

      van Zwide? sy eie mense altemit? –

      besef hoe alles om hom oud word,

      Nandi en die wit bul van sy kudde;

      dan groei sy vrees opnuut: geen kind sal ooit . . .

      . . . weer sien hy die oopgevlekte meid

      toe hy hom wou oortuig hoedat ’n kind

      tussen die heupe van sy moeder lê,

      die poeltjie water agter klip . . . geen kind

      die eenheid van sy nasie breek. Hy moet

      die vegter bly teen stamme op die aarde,

      vir gees na gees tot by Unkulunkulu

      wat die sterre en die riet geskape het

      en uit die riet die mens; Sy taak voltooi,

      eenkant gaan woon, geslote en alleen.

      DUKUZA

      Die eerste vlermuise het net gevlieg

      toe moeë draers met die boodskap kom

      dat Nandi sterf. Stil het Shaka van die vuur

      se gloed gedraai, en al die jagters spraakloos

      hom gevolg deur donker bos en vlakte;

      weer was hy die kind wat na haar strooisie sluip

      van hulle wat hom haat. By haar lyk

      het hy gesnik en saam met hom sy volk;

      maar toe hy droë oë om hom peil,

      vermoed dat hulle Nandi nog verag,

      en dat haar dood aantoon wie teen hom is.

      Toe was sy agterdog en al sy woede

      ’n losgeraakte rots wat in sy vaart

      klip na klip uitruk die helling af

      en breed deur struike en deur bome breek;

      sy leër het in die stat en oor die land

      versprei en iedereen wat nie kom treur

      met assegaai en kieries neergevel,

      of vasgekeer binne ’n stroois van vlam;

      en uit rookwolke het die koningsvoëls

      met nekke rooi en benerige vlerk

      langs lyke neergesak; en snags in slote

      is die dier gehoor wat knor en vreet.

      Hy

Скачать книгу