ТОП просматриваемых книг сайта:
Onlar da insandı. Дженгиз Дагджи
Читать онлайн.Название Onlar da insandı
Год выпуска 0
isbn
Автор произведения Дженгиз Дагджи
Издательство Hadaf Neshrleri
– Xeyr, xeyr, dinsiz deyiləm. Sərsəm də deyiləm, əksinə, ağıllıyam.
– Sərsəmsən!
– Ağıllıyam.
– Sərsəmsən!
– Qızına yaxşı ər tapmaq istəyən kimsə sərsəm olur?
– Bu kənddə pis adam var?
– Yox.
– Hərkəs bir-birilə qardaş deyil ki, Bəkir?
– Qardaşdı.
– Onda Rəmzini niyə xoşlamırsan?
– Xoşlayıram.
– Bəs məsələ nədədi?
– Rəmzi çoban oğludu.
– Çoban oğlu olanda nə olur?
– İndi dünya dəyişib.
– Dünya dəyişməyib, sən dəyişmisən.
– Yox, dəyişib dünya, dəyişib. Mən ağlım nəyi kəsirsə onu etməliyəm. Həm bu arada tütünləri yığmaq lazımdır. Hələ tütünləri sahəyə salaq, onda Əsma ilə başbaşa verib Ayşəni düşünərik. Əvvəlcə tütün…
Ayşə dəhlizdə yenə çoban mahnısı oxuyurdu. Amma Bəkir Ağa elə dərin düşüncələrə dalmışdı ki, Ayşənin səsini belə eşitmirdi. Yenə Ənvəri xatırladı. “Bu qız çoban mahnısından başqa ayrı mahnı bilmir?” – deyə əsəbləşdi:
– Ayşə, Ayşə! Nədir bu oxuduğun çoban mahnısı?
Ayşə dəhlizdə qəhqəhə çəkdi:
– Özünə gəl, atacan? Ha-ha-hay! Çoban mahnısının nəyi pisdi ki?
– Sus deyirəm sənə! Mənə elə arsız-arsız cavab vermə. Ürəyində çoban qurdu…
Amma davamını demədi. “Əl çək, Bəkir!” – deyə düşündü. Ayşə indi otaqda idi.
– Əvvəllər neçə dəfə bu mahnını oxumuşam, mənə əsəbləşməmisən, indi…
– Şey… sənə əsəbləşmədim ki… Bu otaq çox qaranlıqdı! –deyə Bəkir kəkələdi.
– Lampanı yandırsan dərhal işıqlanar.
– Elədir!
Bəkir Ağa əlini cibinə soxdu, kibrit çıxartdı, masadakı lampanın şüşəsini qaldırıb fitili yandırdı. Ağardılmış divarları, uzun rəflərdəki qabları, divarlardan asılı əlişi dəsmalları, küncdəki atlas yorğanları, döşəkləri, bütün sadə gözəlliyilə otaq işıqlandı. Bəkir Ağanın yanındakı qızı yumru yanaqları, parlaq sədəf dişləri, kor kimi gözləri ilə güldü. Sanki bu gülüşü ilə atasının içindəki çətinliyi söküb atmaq istəyirdi.
Bəkir Ağa ocağın yanındakı uzun ağ tüklü keçi dərisinə oturdu. Danışmırdı, qızına belə baxmırdı. Ayşə asta səslə dedi:
– Yorğunsan, ata!
– Dünya qədər yol getmişəm. Günəş də əməlli-başlı yandırdı bu gün. Sən sahələrə getdinmi?
Ayşə atasının qarşısına diz çökdü, Bəkir Ağanın çarıqlarını çıxardaraq:
– Xeyr, – dedi, – mən getmədim, anam getdi.
– Səid Əlinin oğulları kömək etməyə çıxmışdılar bizim sahələrə, eləmi?
Ayşə başını qabağa əydi, yavaşca cavab verdi:
– Bəli, ata. Xatırlamağa gəlmişdilər. Öz işləri çox geridəymiş.
– Elədir. Çox şükür. Öz tütünləri tarlada yatarkən bizə köməyə gəlməzlər ki!
– Böyükləri Rəmzi deyib ki, Ağama deyin, onu köməksiz buraxmarıq.
– Eləmi? Rəmzi…
Əlində qablar, ağac qaşıqlarla otağa Əsma girdi. Ayşə atasının çarıqlarını çıxartmışdı. Əlində çarıqlar dəhlizdə gedərkən, Bəkir Ağa qızının boyuna, buxununa, çiyinlərinə baxıb, düşündü: “Bəlkə də vaxtı gəldi verməyə”.
Əsma ərinin üzündə bir şeylər oxumuş kimi, Ayşənin çıxdığı qapıya tərəf baxdı, qızının dəhlizdə olduğuna əmin olunca üzünü ərinə çevirdi:
– Sən kefsiz qayıtdın bu axşam!
Bəkir Ağa bir an cavab vermədi, nədən bəhs edəcəyini heç yaxşı bilmirdi. Sözə Battal Ənvərdən eşitdiklərindən başlayacaqdı, amma bu fikrindən dərhal imtina etdi. “Uşaq-muşaq laqqırdısıdı bu! Ayşənin ağılında ər yoxdu hələ!” – deyə düşündü.
Əsma Ayşə dəhlizdən otağa gələr deyə qapıya təkrar bir göz atdı, sonra ərinin üzünə baxaraq asta səslə soruşdu:
– Yəqin, rum öküzündən məmnun qalmadın?
– Onu get inəkdən soruş, mən nə bilim!
Əsma əlini ağzına qoyub qısaca güldü:
– Of, qırx beş yaşlı insanın dediyinə bax!
Amma bu kiçik və günahsız söz ürəklərinə dolmuş dərdli axşamın çətinliyini sanki yumuşaltdı. Bəkir bütün günü isti Günəşin altında inəyinin arxası ilə gedərkən hələ arvadının da evdə onu həsrətlə gözlədiyini düşündü, yorğun vücudunda şirin ürpərtilər hiss etdi. İndi qızını unudub gülən gözlərilə arvadının üzünə baxırdı:
– İnəyin işi öküz ilə, bizim işimiz…
Əsma ərinin nədən danışdığını anlamağa vaxt tapmadan, Ayşə əlində mis ləyənlə otağa girdi.
– Bizim işimiz tütünləri tarladan yığmaq!
Bəkir Ağa indi ciddiləşmişdi. Gah arvadına, gah qızına baxır, sinəsini qabartaraq danışırdı.
– Mən səhər erkən qalxım. Allahın iznilə dərə başından başlar Günəş Ayı Dağın zirvəsində olmadan armudlara qədər çıxaram. Ayşə də səninlə sahələrda qalsın. Atın yanında getməyə hacət yox. Battal Ənvər bizim tarlanın yanından keçir. Öz uzunqulağı ilə bizim atı da idarə edər. İndidən gedib qonşulara yalvarmaqdansa əvvəl əlimizdən gəldiyi qədərini özümüz edək. Bitirsən nə əla! Yəni bacardığımız qədər, sonrasına Allah kərimdi!
Bəkir Ağa yanında ayaqda dayanan gənc sağlam qızına baxdı. Qızının özünü cahil bir kəndli hiss etməməsi üçün, bəlkə də qızı ilə arvadının yanındakı etibarını yüksəltmək məqsədi ilə:
– Biz zəngin deyilik, əlimizdə nə var? – deyərək, sonrada Molla Rəcəbin sözlərini əlavə etdi, – Yədullah leysə lil-insani illa mə sea!
Atasının başa düşmədiyi bu sözləri Ayşənin çox xoşuna gəldi. Dirsəklərinə qədər çəkilmiş ağır qalın və çalışqan əllərinə qabdan su tökərkən soruşdu:
– Mənasını deyərsən, atacan?
– Yedullah, yəni Allahın qüdrəti. Biz kəndlilərin çalışmaqdan başqa çarəmiz yoxdur, qazandığımıza şükür etməliyik.
– Kommunizm