Шигырьләр / Стихи (на татарском языке) - Акмулла

Скачать книгу

адәмнәрне йылаткандай,

      Вәгазь менән гыйбрәтне шамил булса[93].

      Киткәнләр кандай ирләр гәүһәр сачып,

      Аларның эшләренең юлы ачык.

      Гаҗаиб кыйммәт әсәр калдырганлар,

      Хикмәтнең мәхзәнендән мисраг ачып[94].

      Һәр җандар[95] сәйран кылыр сәбилендә[96],

      Былбыллар җәүлан кылыр[97] сәрирендә[98],

      Әсаҗигылькәләмне тәхмир кылды

      Ходаем фөсәханең замирендә[99].

      Кандай рижаль туган юк йир йөзендә —

      Остазның нәтиҗәсе тәлмизендә[100].

      Җариядән тәганни вакыйг булган[101]

      Гаед көн рәсулулла дәһлизендә[102].

      Мәкъсудны бу урында кылдык нәфад[103],

      Иншалла, карышмас әһленнәкъкад[104],

      Җарияне тәмкиндән заһир – дәлил,

      Шаригънең сөкүтендән җәваз мөфад[105].

* * *

      Бер китаб бар, иясе кайсыңыз ул?

      Китабында исме юк, шәхсе мәҗһүл[106],

      «Тәварихел-Болгар»9+ дип исем биргән,

      Эчендә сәвабендан[107] хатасы мул.

      «Назурә»гә10+ бер мөганид[108] батыр икән,

      Тиз керсә ярар иде оҗмахка шул!

      Үз тарафын күтәргән күккә чаклы,

      Муллалары булган соң үзенә кол.

      Борадәр[109], сезгә үтенәм сәлам язып,

      Күзең сал: Мәрҗани – ул Тимер казык!11+

      Булмаса, кыйбла тапмай адашырсың,

      Караңгыда җүн белмәй юлдан язып!

      Имгәнеп, коры, бикяр[110] азапланма,

      Бакыр чыкмас урындан алтын казып!

      Төлкедәй йөгрекмен дип ашсаңыз да,

      Сыйракдан ала торган мин бер таз эт[111].

      Бу сәбәбдин сезләргә сәлам язам,

      Бу якка килеп ятыр сезнең азан;

      Ир булган ирәнләрне хур тотмаңыз —

      Гатасына[112] шарт имәс Кышкар12+, Казан.

      Әдәбсезлек имәсме[113] бу кылганың:

      Ишәккә тиңәрәсез ир толпарын!

      Мөхакәмә кылмас дип уйладыңмы,

      Сукыр дип белепмидең йортның барын?!

      Сезләргә таң каламын уйлай-уйлай, —

      Калайынча[114] сезнең як зиһен куймай?

      Болытдай, көннең нурын пәрдәләгән

      Сезләргә шул сәбәбдин күңел тулмай!

      Хәленчә голямага мәдех[115] лаикъ,

      Вәләкин һәр кош очып лачын булмай.

      Мондан башка әйтер сүзем тулып ятыр,

      Тәгъийнләп һәрбер сүзне әйтеп булмай.

      Эшеңез мөзәйяндер вәһмеңездә,

      Сүзеңез мөбәйяндер зәгъмеңездә[116],

      Мең мулла рәдд кылсаңыз[117] – ни кайгы бар? —

      Дустлар да бар кагарлык рәгъмеңезгә[118]!

      Җик күргәч, бер яланы ябарсыз сез,

      Кик кылгач[119], бер караны ягарсыз сез;

      Арткы як ачылганның ачуындан,

      Әлбәттә, бер яман ат тагарсыз сез.

      «Бәркыльвәмиз Скачать книгу

<p>93</p>

Шамил булу – эченә алучы, үзенә җыючы.

<p>94</p>

Хикмәт хәзинәсеннән юллар ачып (сүз башлап).

<p>95</p>

Җандар – җан иясе.

<p>96</p>

Сәбилендә – үз юлында, үзенчә.

<p>97</p>

Җәүлан кылу – гомер сөрү.

<p>98</p>

Сәрир – оя.

<p>99</p>

Илһам ияләрен Ходаем чәчәннәр арасында күрекле итте.

<p>100</p>

Тәлмиз – укучы, шәкерт.

<p>101</p>

Җариядән көйле җыр барлыкка килгән.

<p>102</p>

Дәһлиз – алгы бүлмә, коридор.

<p>103</p>

Нәфад кылу – бетерү, тәмам итү.

<p>104</p>

Әһленнәкъкад – тәнкыйтьче.

<p>105</p>

Җарияне кодрәт белән барлыкка китерү – дәлил, канунчының инкяр итмәве шулай уйларга урын калдыра.

<p>106</p>

Мәҗһүл – билгесез, беленми.

<p>107</p>

Сәваб – дөрес.

<p>108</p>

Мөганид – дошманлык күрсәтүче, карышучы.

<p>109</p>

Сүзегез бик ачыктыр үз фаразыгызда.

Борадәр – туган, кардәш.

<p>110</p>

Бикяр – бушка, тиккә.

<p>111</p>

Таз эт – бу урында: тазый эт, йөгерек ау эте (бурзай).

<p>112</p>

Гата – бүләк, әҗер.

<p>113</p>

Имәсме – түгелме.

<p>114</p>

Калайынча – ничек итеп.

<p>115</p>

Голямага мәдех – галимнәргә мактау.

<p>116</p>

Эшегез бик күркәмдер үз уегызда.

<p>117</p>

Рәдд кылу – кире кагу.

<p>118</p>

Рәгъмеңезгә – каршылык итүегезгә (рәгъм – карышу, кире кагу).

<p>119</p>

Кик кылу – үч тоту, ачу саклау.