ТОП просматриваемых книг сайта:
МУЛОҲАЗА: шаҳар назарияси. Ўқув қўлланма. Ибадулла Самандарович Байджанов
Читать онлайн.Название МУЛОҲАЗА: шаҳар назарияси. Ўқув қўлланма
Год выпуска 0
isbn 9785005344717
Автор произведения Ибадулла Самандарович Байджанов
Жанр История
Издательство Издательские решения
Бу ерда 20 га яқин шаҳар-давлатлар ташкил топди. Шаҳар таркибига баланд поғонали Зиккурат шаклидаги Маъбад мажмуаси, ҳукмдорлар саройи, аҳолининг пойдеворли уйлари, шунингдек боғлар ва ерларнинг қўшни ҳудудлари киритилган.
Биринчи шаҳарлар одамларнинг тасаввурларини шунчалик ҳайратда қолдирдики, уларнинг яратилиши худоларга тегишли эди.
Урдаги Зиккурат
Урдаги Зиккуратнинг сақланиб қолган қолдиқлари Шумер шаҳарларидаги ушбу таниқли иншоотларнинг ҳажми ва характери тўғрисида фикр беради.
Зиккурат бир-бирининг устига кўтарилган учта минорадан иборат бўлиб, зинапоялар билан боғланган террасларни ташкил қилган. Миноралар турли хил рангларда эди: пастки қисми битум билан ишланган қора, ўртаси қизил, куйган ғиштнинг ранги ва юқори оқ рангда эди.
Сўнгги минора устида «худонинг турар жойи» – маросимлари бўлиб ўтган ва астрономик кузатувлар ўтказилган сирланган ғиштлардан қурилган устки бино қад кўтарган. XXII—XXI асрларда Зиккуратнинг баландлиги милоддан аввал 21 метр эди.
Зиккурат ғояси Месопотамиянинг барча шаҳарларида кузатилган. Хитойнинг қадимий шаҳарлари Хитойда энг қадимги шаҳарлар Сариқ дарё водийсида пайдо бўлган ушбу дарё бўйида, унинг ирмоқларида ёки унга қўшни тоғли ҳудудларда, доимий равишда бир-бири билан урушиб турадиган ва вақти-вақти билан энг кучли давлат ҳукмронлиги остида бирлашган қуллар эгалик қиладиган давлатларнинг пойтахтлари ўсиб борди ва тез-тез қулаб тушди, бу айниқса суғориш иншоотларини сақлаш, эксплуатация қилинган аҳоли оммаси устидан ҳукмронликни сақлаб қолиш зарурати билан талаб қилинган эди ва кўчманчилар ҳужумларидан ҳимоя.
Ушбу пойтахтлар суғориладиган деҳқончиликни яратиш учун асосий зонада, бир-бирига нисбатан яқин жойда, у ёки бу сабабга кўра, предметли ҳудудлар устидан назоратни амалга ошириш осонроқ кўринадиган ва шаҳарнинг ривожланиши учун бошқа шароитлар мавжуд бўлиб, улар қулай деб баҳоланган.
Шу билан бирга, бошқа мамлакатларда бўлгани каби, эски пойтахтларни йўқ қилиш ва янгиларини қуриш ғайриодатий бўлмаган ва ўз-ўзидан равшан бўлиб туюлган, худди қонли ва шафқатсиз урушлар пайтида ўн минглаб одамларни йўқ қилиш ёки уларни қулга айлантириш каби пойтахт шаҳарлари ҳажми кўпинча жуда катта бўлган.
Шундай қилиб, Санянг шаҳри, дарё бўйида жойлашган император Циншиҳуади бошчилигидаги Цин давлатининг пойтахти. Вейнинг 1 миллионга яқин аҳолиси бор эди; шаҳар ташқи деворларининг периметри 100 км га етди; юз минглаб ишчилар улкан императорлик саройларини қуришда қатнашдилар.
Шу билан бирга, шимолдан қилинган босқинлардан ҳимоя қилиш учун Буюк Хитой девори тахминан 6000 км узунликда қурилган – қудратли мудофаа миноралари билан баландлиги 10 м ва кенглиги 7—8 м бўлган улкан иншоот.
Буюк Хитой