LITMIR.BIZ

      Przez szereg lat obserwowano częstsze rozwody wśród par ze stosunkowo dłuższym stażem małżeńskim, nawet ponad piętnastoletnim. Prawdopodobnie w wielu przypadkach decyzja o rozstaniu była odkładana dla dobra potomstwa. Ostatnio wśród rozwodzących się dominują pary ze stosunkowo krótkim stażem – 5–9 lat. Według raportu Rządowej Rady Ludnościowej najwięcej pozwów jest składanych po 7–8 latach od zawarcia małżeństwa, czyli po okresie na tyle długim, aby realistycznie ocenić dalsze szanse utrzymania związku.

      Typowym wskaźnikiem demograficznym związanym ze statystyką małżeństw i rozwodów jest liczba orzekanych rozwodów na 1000 zawieranych małżeństw. W Polsce wskaźnik ten kształtuje się na poziomie 326, co w uproszczeniu można interpretować jako rozpad co trzeciego małżeństwa. Według danych Eurostatu istnieją kraje mające dwukrotnie większy poziom tego wskaźnika. Na przykład w Portugalii w 2015 roku zarejestrowano 690 rozwodów na 1000 zawartych małżeństw, z tendencją wzrostową od 2005 roku.

      W dalszej części raportu wiele zestawień uwzględnia rzeczywisty status pozostawania w związku. Związki nieformalne podzielone zostały ze względu na zamieszkiwanie razem lub osobno. Odpowiada to kategoriom określanym w literaturze anglojęzycznej jako cohabitation oraz dating. Opracowanie bazujące na European Values Study 2008 pozwoliło porównać samopoczucie osób o różnym statusie pozostawania w związku z perspektywy międzynarodowej, uwzględniając też Polskę4. Uzyskane wyniki odniesiono do ogólnego nastawienia związków nieformalnych definiowanego jako klimat normatywny. Najwyższy wynik w skali akceptacji związków partnerskich uzyskała Szwecja, Francja i Luksemburg, a najniższy Turcja. Ogólnie wyniki dla 45 krajów wahały się od 0,27 do 0,68; Polska z wynikiem 0,47 była powyżej średniej międzynarodowej (0,41), co oznacza większą rezerwę wobec mniej tradycyjnych związków. Kraje zostały też scharakteryzowane ze względu na więzi rodzinne, a cechę te określono jako rodzinność (familialism). W tym przypadku wynik uzyskany dla Polski (0,68) przewyższał średnią międzynarodową (0,63) i oznacza to rodzinę relatywnie silną. Wartości tej skali wahały się od 0,33 (Finlandia) do 0,90 (Gruzja). W większości krajów (lecz nie w Polsce) osoby będące w stanie małżeńskim wykazywały większy poziom dobrostanu (well-being) od żyjących w związkach nieformalnych dwóch rodzajów. Także różnica między żyjącymi w małżeństwie i samotnymi była w Polsce stosunkowo mała, choć w tym przypadku w każdym kraju osoby zamężne (lub żonaci) czuli się lepiej. Po 10 latach od przeprowadzenia tych badań opinie w Polsce mogły się zmienić. Niemniej jednak czynnikiem chroniącym osoby żyjące w związkach nietypowych, czy też samotne, może być pozostała rodzina dająca naturalne źródło wsparcia.

      Omawiając sytuację demograficzną, należy poświęcić więcej uwagi statystykom zgonów. Ogólny poziom umieralności przekłada się na przeciętne trwanie życia, które ciągle jest ważnym wskaźnikiem zdrowotnym i społecznym. W świetle danych z 2017 roku przeciętne trwanie życia noworodka płci męskiej wynosiło 74,0 lata, a płci żeńskiej 81,8 roku. Jako alternatywną miarę podaje się często przeciętną długość życia bez niesprawności (HLY – health life years), która kształto-wała się w świetle ostatnich danych na poziomie odpowiednio 61,3 roku dla mężczyzn i 64,6 roku dla kobiet. W obu przypadkach zanotowano znaczącą poprawę w ostatnich kilkunastu latach. Przeciętne trwanie życia polskiego noworodka odbiega jednak od danych przodujących krajów europejskich. W przypadku płci męskiej najwyższą wartość notowano ostatnio w Szwajcarii (81,7 roku), a w przypadku płci żeńskiej – w Hiszpanii (86,3 roku), co wskazuje na różnicę 7,7 oraz 4,5 roku.

      Głównymi przyczynami zgonów są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe. Są one powodem ponad 70% wszystkich zgonów. Z roku na rok obserwuje się wzrost liczby zachorowań i zgonów w wyniku chorób nowotworowych. Na początku lat 90. ubiegłego wieku nowotwory złośliwe były przyczyną niespełna 20% wszystkich zgonów, a w 2016 roku stanowiły już około 26%. Maleje natomiast udział zgonów spowodowanych chorobami układu krążeniowego: z około 52% w 1990 roku do około 45% obecnie. Kolejnymi istotnymi przyczynami zgonów są choroby układu oddechowego oraz urazy i zatrucia stanowiące przyczynę około 5–6% wszystkich zgonów. Struktura przyczyn zgonów zmienia się w kolejnych grupach wieku oraz płci. Analizując osoby w wieku 20–49 lat, zauważa się dominujący udział przyczyn zewnętrznych do 44. roku życia w populacji mężczyzn i do 34. roku życia w populacji kobiet. W starszych grupach wieku dominującą przyczyną stają się stopniowo u kobiet nowotwory, a u mężczyzn choroby krążenia. Dopiero po 70. roku życia choroby krążenia są główną przyczyną zgonów również w populacji kobiet5.

      Pozytywnym zjawiskiem jest nieprzerwanie obserwowany trend niskiej umieralności niemowląt. Szacuje się, że w 2017 roku zmarło około 1,6 tys. dzieci w wieku poniżej 1 roku życia (współczynnik liczby zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych wyniósł 4,0‰, wobec 8,1‰ w 2000 roku oraz 19,3‰ w 1990 roku). Dane na temat epidemiologii okołoporodowej analizowane są od lat w perspektywie europejskiej dzięki grupie Euro-Peristat6.

      Wskaźniki

Скачать книгу