Скачать книгу

Higieny (NIZP–PZH)7. W świetle najnowszego raportu rocznego w 2018 roku zgłoszono 1275 nowo wykrytych zakażeń HIV, 108 zachorowań na AIDS oraz 29 zgonów osób chorych na AIDS. Spośród 1275 zarejestrowanych w 2018 roku przypadków – 1030 zostało rozpoznanych w 2018 roku, 228 w 2017 roku, a pozostałe w latach wcześniejszych. W porównaniu do lat ubiegłych nadal utrzymuje się wysoki odsetek zgłoszeń, w których nie podano prawdopodobnej drogi zakażenia (67,0%). Spośród 108 zachorowań na AIDS zrejestrowanych w 2018 roku 93 przypadki rozpoznano w roku 2018, a 15 przypadków – w 2016 roku. Jak można zauważyć na wykresie 3, w 2018 roku obniżyła się liczba zarejestrowanych zakażeń względem 2017 roku, podobnie jak liczba zachorowań na AIDS, liczba zgonów z tej przyczyny nieznacznie zaś wzrosła.

      Od wdrożenia badań w 1985 do końca 2018 roku stwierdzono zakażenie HIV u 23 931 obywateli Polski i u osób innego obywatelstwa przebywających na terenie Polski. Wśród ogółu zarejestrowanych zakażonych było co najmniej 6375 zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1833 z powodu kontaktu heteroseksualnego oraz 3800 w wyniku kontaktu seksualnego w grupie mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM). Ogółem odnotowano 3667 zachorowań na AIDS, a 1411 chorych zmarło. Autorzy raportu wskazują na niekorzystną sytuację wynikającą z braku informacji na temat prawdopodobnej drogi zakażenia, co dotyczy prawie połowy przypadków. Wskazuje się też na brak wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się HIV w Polsce jako przyczynę gwałtownego wzrostu liczby zakażeń HIV w Polsce w ostatnich latach.

      Wykres 3. Zakażenia HIV, zachorowania na AIDS i zgony chorych na AIDS (w liczbach), lata 1986–2018

      Źródło: strona internetowa NIZP–PZH. Pobrane z: http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/hiv_aids/index.htm [dostęp: 14.01.2020].

      Liczba wykonywanych testów kształtuje się na poziomie 11 na 1000 ludności, jeśli wykluczyć kontrolę kandydatów na krwiodawców8.

Nowotwory złośliwe

      Dzięki udostępnionemu w ramach Krajowego Rejestru Nowotworów interaktywnemu systemowi tworzenia raportów9 można śledzić trendy zachorowań i zgonów dla wybranych rozpoznań, grup wieku, kobiet i mężczyzn oraz w skali całego kraju lub w przekroju wojewódzkim.

      Poniżej skoncentrowano się na zachorowaniach na nowotwór piersi i szyjki macicy wśród kobiet oraz gruczołu krokowego i jądra u mężczyzn w wieku 20–49 lat, a więc w populacji zbliżonej do objętej tym raportem. Współczynniki zostały wystandaryzowane według populacji europejskiej. Warto podkreślić, że dostępne dane obejmują okres zbliżony do analizowanego w tym raporcie, tj. od 1999 roku (wykres 4).

      Wykres 4. Zachorowania na wybrane nowotwory u osób w wieku 20–49 lat, trend współczynników standaryzowanych w latach 1999–2016

      Źródło: Krajowy Rejestr Nowotworów. Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie. Pobrane z: http://onkologia.org.pl/raporty [dostęp: 14.01.2020].

      Dane wskazują na rosnącą częstość zachorowań na raka sutka u kobiet oraz na oba rodzaje nowotworu u mężczyzn. W przypadku trendów umieralności zaobserwowano w tej grupie wieku zahamowanie tendencji spadkowej zgonów z powodu nowotworu piersi (okresowe wahania od roku 2008 i wyraźny wzrost w 2017 roku) oraz znaczący spadek częstości zgonów z powodu raka szyjki macicy. W odniesieniu do mężczyzn w tej grupie wieku można mówić o spadku umieralności z powodu nowotworu jądra w 2017 roku oraz o nieznacznym wzroście częstości zgonów z powodu nowotworu gruczołu krokowego. Współczynniki standaryzowane zgonów i zachorowań kształtują się w obu przypadkach na dużo niższym poziomie niż w odniesieniu do typowych dla kobiet kategorii nowotworów.

Cykliczne badania stanu zdrowia ludności

      Ważną inicjatywą w zakresie monitorowania zdrowia ludności jest prowadzenie cyklicznie powtarzanych badań ankietowych, co w Polsce jest włączone do systemu statystyki państwowej (Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej – Dz.U. z 1995 r. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.) i realizowane przez Główny Urząd Statystyczny. Badania prowadzone są według standardów Europejskich Ankietowych Badań Zdrowia (European Health Interview Survey – EHIS), obejmując takie aspekty jak: subiektywna ocena stanu zdrowia, chorobowość i niepełnosprawność, zdrowie psychiczne, wypadki i urazy, korzystanie z opieki zdrowotnej, profilaktyka problemów zdrowotnych oraz behawioralne determinanty zdrowia. Ostatnią rundę badania EHIS przeprowadzono w Polsce pod koniec 2014 roku.

      Narzędzia badawcze zastosowane w badaniu obejmowały:

      ● EHIS-1 Kwestionariusz gospodarstwa domowego;

      ● EHIS-2 Kwestionariusz indywidualny dla osoby dorosłej w wieku 15 lat i więcej;

      ● EHIS-3 Kwestionariusz indywidualny dla dziecka w wieku 0–14 lat.

      W badaniu przeprowadzonym w 2014 roku uczestniczyło 24 156 osób dorosłych z 12 229 gospodarstw domowych. Struktura zbadanej populacji, w zakresie płci i miejsca zamieszkania, nie odbiegała znacząco od struktury ludności Polski mieszkającej w gospodarstwach domowych według NSP 2011. Wyniki można porównać z poprzednimi edycjami z lat 1996, 2004 i 2009.

      Jednym z podstawowych wskaźników jest subiektywna ocena stanu zdrowia mieszkańców Polski, która w latach 2004–2014 nieznacznie się poprawiła. W okresie 2009–2014 była to poprawa o 2 punkty procentowe, a w okresie 2004–2014 o 6 punktów, jeśli wziąć po uwagę odsetek osób oceniających swoje zdrowie poniżej poziomu dobrego (tj. jako takie sobie, złe lub bardzo złe). W raportach z Badania Stanu Zdrowia Ludności znajduje się szereg zestawień tabelarycznych pozwalających porównać stan zdrowia, zachowania zdrowotne i korzystanie z usług medycznych przez różne grupy wieku (w tym 20–49 lat), co daje dobre tło dla prezentacji wyników tego raportu. Na przykład odsetek osób oceniających swoje zdrowie jako gorsze niż dobre zwiększa się z 6,8% w wieku 20–29 lat do 14,9% w wieku 40–49 lat10.

      Tabela 5. Osoby, u których występują długotrwałe problemy zdrowotne, według GUS 2014 (%)

      Wykazano również, że do 49. roku życia znacząco wzrasta odsetek osób z długotrwałymi problemami zdrowotnymi, chociaż nie jest on tak wysoki, jak po 50. roku życia (tabela 5). Odsetek osób z długotrwałymi problemami zdrowotnymi jest ponadto we wszystkich grupach wieku większy wśród kobiet niż wśród mężczyzn.

      Niektóre obszary tematyczne pokrywają się w badaniach Stanu Zdrowia Ludności GUS z 2014 roku i w Badaniach nad Seksualnością Polaków z 2017 roku. Przykładem tego są badania profilaktyczne (tabela 6). W obu kwestionariuszach uwzględniono swoiste dla kobiet i mężczyzn elementy profilaktyki nowotworowej (np. badania cytologiczne, badania prostaty).

      Tabela 6. Wykonywanie wybranych badań profilaktycznych, według GUS 2014 (%)

      W badaniu GUS zwrócono większą uwagę na profilaktykę chorób sercowo–naczyniowych, podczas gdy w niniejszym raporcie więcej miejsca zajmuje profilaktyka HIV/AIDS. Wyniki wskazują na małą popularność w trzeciej dekadzie życia szczepień ochronnych i brak nawyku wykonywania badań profilaktycznych.

      Z Badania Stanu Zdrowia Ludności można też wnioskować na temat stosowania używek przez osoby dorosłe w wieku poniżej 50. roku życia. Palenie tytoniu oraz nadużywanie alkoholu ma szereg negatywnych skutków zdrowotnych i społecznych. Jak zaznaczono wcześniej, nadużywanie alkoholu jest często powodem rozpadu małżeństw. Papierosy pali codziennie 31,0% mężczyzn oraz 18,0% kobiet w wieku 20–49 lat. Odsetek pijących alkohol co najmniej jeden raz w tygodniu wynosi u obu płci odpowiednio 33,7% oraz 12,5% w tej grupie wieku. Oznacza to,

Скачать книгу


<p>7</p>

Informacje na podstawie opracowania Rosińska, M., Niedźwiedzka-Stadnik, M. Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w Polsce. Pobrane z: http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/hiv_aids/index.htm [dostęp: 28.12.2019].

<p>8</p>

Szmulik, K., Zakrzewska, K., Niedźwiedzka-Stadnik, M., Rosińska, M. (2018). Zakażenie HIV i zachorowania na AIDS w Polsce w 2016 roku. Przegląd Epidemiologiczny, 72(2), 175–187.

<p>9</p>

Wojciechowska, U., Didkowska, J. (2017). Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie. Pobrane z: http://onkologia.org.pl/raporty [dostęp: 14.01.2020].

<p>10</p>

Dane liczbowe prezentowane dalej w tej części pochodzą z raportu Stan Zdrowia Ludności Polski 2014 r., GUS, Warszawa 2016.