LITMIR.BIZ

Скачать книгу

tej dialektyki użyta jest dosyć znaczna. Oprócz wspomnianych osób, mamy jeszcze parę na dworze księcia Fryderyka, w lesie proboszcza Oliwera (Psujteksta), pasterzy i pasterki, wieśniaków i samego nawet Hymena występującego osobiście. Wśród tego natłoku jednak Probierczyk i Jakub najwięcej zajmują, są najwydatniejsi, tak jak nad typami niewieścimi góruje piękna Rozalinda, w której uczucie i rozum, wdzięk niewieści i energia cudnie się z sobą kojarzą.

      Sielankowe dramaty ówczesne, po większej części patetyczne i ckliwe, Szekspir dowcipem i filozoficznymi poglądami umiał ożywić. Z tonu, z planu, z zakończenia można by wnosić, że sztuka na jakąś uroczystość, może weselną (Hymen), była przeznaczoną.

      Po francusku przerobiła ją z właściwym sobie talentem pani George Sand, po niemiecku dla sceny Wilhelm Oechelhäuser. Rzadko jednak grywaną widzieć ją można. Jest to potrawa dla smakoszów, a i artyści, co by ją dla pieszczonych podniebień podjęli się przyrządzić – musieliby stać na wysokości tej poezji nie dla wszystkich przystępnej.

      Jak wam się podoba

      OSOBY:

      Książę wygnany

      Fryderyk, brat księcia, przywłaszczyciel jego państwa

      Amiens, towarzysz wygnanego księcia

      Jakub, towarzysz wygnanego księcia

      Le Beau, dworak Fryderyka

      Karol, jego zapaśnik

      Oliwer, syn Rolanda de Bois

      Jakub, syn Rolanda de Bois

      Orlando, syn Rolanda de Bois

      Adam, sługa Oliwera

      Dionizy, sługa Oliwera

      Probierczyk, błazen

      Oliwer Psujtekst, proboszcz

      Koryn, pasterz

      Sylwiusz, pasterz

      Wilhelm, wieśniak zakochany w Odrej

      Osoba przedstawiająca Hymen

      Rozalinda, córka wygnanego księcia

      Celia, córka Fryderyka

      Febe, pasterka

      Odrej, wieśniaczka

      Panowie z dworu dwóch książąt, Paziowie, Strzelcy i inni Dworzanie

      Scena naprzód w bliskości domu Oliwera, później częścią na dworze przywłaszczyciela, częścią w Lesie Ardeńskim.

      AKT PIERWSZY

      SCENA I

      Ogród przed domem Oliwera.

      Orlando i Adam.

      ORLANDO

      O ile przypominam sobie, Adamie, testamentem zapisał mi tylko biedne tysiąc talarów; ale jak powiadasz, obowiązał mojego brata pod utratą błogosławieństwa, aby dobre dał mi wychowanie. Tu się zaczynają moje utrapienia. Brata mojego Jakuba wyprawił do szkoły, skąd złote dochodzą nas wieści o jego postępach; co do mnie, utrzymuje mnie w domu jak chłopa albo raczej trzyma mnie w domu bez utrzymania, bo możnaż nazwać utrzymaniem szlachcica mojego urodzenia, co się nie różni od karmi wołu w oborze? Konie jego lepsze odbierają wychowanie, bo nie tylko na obroku tyją, ale zarazem tresowane są w maneżu przez drogo płatnych ujeżdżaczy; a ja, brat jego, w domu tym tylko na wzroście korzystam, za co bydlęta jego na jego gnoju tyle mu co ja są winne. Za to nic, które mi tak szczodrze udziela, postępowaniem swoim chciałby, zda się, wydrzeć to coś, które mi dała natura. Sadza mnie do stołu z parobkami, miejsca należnego bratu nie daje, o ile w jego mocy, podkopuje moje szlachectwo przez takie wychowanie. Ta jest przyczyna mojego smutku, Adamie. Ale duch ojca, który, zdaje mi się, żyje w moich piersiach, zaczyna się buntować przeciw tej niewoli; nie chcę jej cierpieć dłużej, choć nie znam jeszcze środka, jakby się mądrze z niej wyswobodzić.

      Wchodzi Oliwer.

      ADAM

      Otóż i pan mój, a brat wasz.

      ORLANDO

      Odejdź tylko na stronę, a usłyszysz, jak na mnie napadnie.

      OLIWER

      No, mospanie, co tu robisz?

      ORLANDO

      Nic nie robię, niczego mnie robić nie nauczono.

      OLIWER

      A więc, co tu psujesz, mospanie?

      ORLANDO

      Pomagam ci próżniactwem popsuć, co Bóg zrobił – twojego biednego, niegodnego brata.

      OLIWER

      Używaj więc lepiej czasu i zmarniej.

      ORLANDO

      Mamże3 paść twoje wieprze i jeść z nimi plewy. Jakiż dział marnotrawnego syna przehulałem, abym w taką popadł nędzę?

      OLIWER

      Czy wiesz ty, gdzie jesteś, paniczu?

      ORLANDO

      O, bardzo wiem dobrze, tu, w twoim ogrodzie.

      OLIWER

      Czy wiesz ty, przed kim stoisz, paniczu?

      ORLANDO

      Lepiej, niż ten, przed którym stoję, wie, kto ja jestem. Wiem, że jesteś moim najstarszym bratem; posłuszny krwi głosowi, powinien byś poznać we mnie brata. Zwyczaje świata dały ci wyższość nade mną dlatego, że jesteś pierworodnym, ale to prawo nie odbiera mi krwi mojej, choćby nas dwudziestu braci rozdzielało. Tyle jest we mnie ojca, co w tobie, choć wyznaję, że pierwszeństwo urodzenia stawia cię bliżej jego powagi.

      OLIWER

      Co to ma znaczyć, dzieciuchu?

      ORLANDO

      Powoli, powoli, starszy braciszku, jeszcześ na to za młody.

      Chwyta go za gardło.

      OLIWER

      Śmiesz się na mnie porywać, nikczemny gburze?

      ORLANDO

      Nie jestem gburem, ale najmłodszym synem Rolanda de Bois4; on jest moim ojcem, a ten jest sto razy gburem, kto śmie utrzymywać, że taki ojciec gbura spłodził. Gdybyś mi nie był bratem, póty tej ręki nie spuściłbym ci z gardła, póki bym drugą nie wydarł ci języka za takie słowo. Sam się zelżyłeś.

      ADAM

      Kochani panowie, trochę cierpliwości. Przez wzgląd na pamięć ojca pogódźcie się!

      OLIWER

      Puść mnie!

      ORLANDO

      Nie puszczę, póki mnie nie wysłuchasz do końca. Ojciec nakazał ci testamentem, żebyś mi dobre dał wychowanie, a ty wychowałeś mnie jak parobka; zaćmiłeś, przygasiłeś we mnie wszystkie szlacheckie przymioty; ale duch ojca mężnieje w moich piersiach i nie ścierpię tego dłużej. Albo więc daj mi ćwiczenie, jakie szlachcicowi przystoi, albo

Скачать книгу