Словы ў голым полі. Беларуская літаратура 1990-х y снах, успамінах і фотаздымках (зборнік) - Ян Максімюк Галерэя «Б»

Скачать книгу

Тэлемахія разгортваецца крыху інакш, чымся гамэраўская.

      Эпізод першы (Telemachus): Тэлемах (Стывэн Дэдал) знаходзіцца ў цяжкай сытуацыі. Ягоная маці памерла, а ён сам пакінуў дом свайго бацькі і пасяліўся з двума таварышамі ў вежы. Адзін зь іх – чужынец, прадстаўнік нацыі, якая паняволіла ягонае каралеўства і народ; другі – ягоны суродзіч, які безупынна кпінкуе зь яго, дамагаецца ягоных грошай і нават ключа ад вежы. Пакінуўшы ключ, Тэлемах вырашае не вяртацца больш у вежу.

      Эпізод другі (Nestor): Спатканьне з Нэстарам (дырэктарам пачатковай школы) не дае Тэлемаху аніякай карыснай інфармацыі наконт таго, як яму вярнуць свае правы ўладальніка і гаспадара ды што рабіць далей.

      Эпізод трэці (Proteus): Тэлемах (не Мэнэлай) змагаецца са зьменлівым богам Пратэем (сымбалізаваным няўлоўнай субстанцыяй ягоных – Тэлемахавых – думак), але так і не адольвае яго. Пэўныя знакі паказваюць на патрэбу займець духовага бацьку як заменьніка для біялягічнага, зь якім сын не адчувае блізкасьці, але Тэлемах вырушае ў далейшае падарожжа па „Дублінскім моры”, не падрыхтаваны да сустрэчы з Адысэем (рэклямным аквізытарам Леапольдам Блюмам).

      …я слуга двух паноў…

      Адна з найбольш славутых кніжак ХХ стагодзьдзя пачынаецца зь лёгкага блюзьнерства. „Самавіты, пульхны Бык Маліган” ідзе на вяршыню абарончай вежы пагаліцца з брытвай, люстэркам і мыльнай пенай у руках, падымае ўсё гэта як сьвятар дараносіцу і прамаўляе першай фразай каталіцкай імшы. Гэтую сцэнку ён адыгрывае перад вачыма толькі што прабуджанага Стывэна Дэдала, у недалёкім мінулым гадунца езуіцкага каледжу і выпускніка каталіцкага ўнівэрсытэту ў Дубліне. Маліган працягвае блазнаваць у літургічна-эўхарыстычным кірунку:

      Бык Маліган зіркнуў пад люстэрка й хуценька прыкрыў ім місачку.

      – Назад у казарму! – строга выгукнуў ён. І тонам прапаведніка дадаў:

      – Бо гэта, о любасныя, ёсьць праўдзівая Эвахрысьця: цела й душа, кроў і вава. Павольную музыку, калі ласка. Прашу заплюшчыць вочы, спадары. Адну хвілінку. Маленькі клопат з гэтымі белымі крупінкамі. Усе змоўкніце.

      Ён скоса паглянуў угору й даў нізкі поклічны сьвіст, а потым хвілю якую чакаў у шчасным засяроджаньні. Ягоныя роўныя белыя зубы сям-там паблісквалі залацістымі кропкамі. Залатавусны. [7][12]

      Залатавусны (у арыгінале больш выразна: Chrysostomos) – адно зь некалькіх ключавых словаў у гэтым разьдзеле. Яно адклікаецца да грэцкай агіяграфіі (сьв. Ян Залатавусны) ды, будучы грэцкага паходжаньня, дае першы намёк на грэцкі міт, які ляжыць у аснове ўсяе кніжкі і сувязь зь якім трэба ўстанавіць неадкладна. Далей, гэтае слова іранічна падкрэсьлівае факт, што ў Малігана зубы з залатымі плёмбамі. Урэшце тое, чаго звыклы чытач можа ня ведаць, ня ведаючы біяграфіі Джойса: прататыпам постаці Малахі (Быка) Малігана зьяўляецца дублінскі лекар, літаратар і bon vivant Oliver St John (Сьв. Ян) Gogarty. Гэта дробны прыклад таго, як Джойс заплятаў усемагчымыя асацыяцыі і суаднясеньні ў сваім рамане.

      Маліган

Скачать книгу

<p>12</p>

Тут і далей у квадратных дужках пазначаны нумары бачынак беластоцкага выданьня 1993 г.: Джэймс Джойс, „Уліс”, І.