Төлкө - Николай Якутский

Скачать книгу

ыйытар.

      Маайа, кыбыстан, сирэйэ кытарар.

      – Мин тугу да кэпсээбэтэҕим. Олоҕум туһунан ыйыппытыгар эппитим…

      – Маайаны кыбыһыннарымаҥ. Кини туох да куһаҕаны кэпсээбэтэҕэ. Дьаакыбылап кулуба, албыҥҥа үктэннэрэн, Орто Бүлүү Харатаайап кулуба…

      – Тыый, доҕоор, ол Сэмэн Харатаайап тугун албыннаппытый?

      – Бу кини оҕото үһү эбээт, – Уйбаан Сэмэнэбис Маайа диэки ыйар.

      Дьэ онно көрүө этигит Лэгиэнтэй атыыһыт сирэйэ хайдах кубулуйбутун, хайдах хараҕа тиэрбэс курдук эрилийбитин! Мэктиэтигэр, кини сэҥийэтэ икки ыыраахтаах курдук буолар.

      – Ама… ама… ити кырдьык үһүө?

      Уйбаан Сэмэнэбис Маайа диэки көрөн кэбиһэр:

      – Маайаттан бэйэтиттэн ыйыт.

      Лэгиэнтэй атыыһыт, тугу да булан саҥарымына, Маайа диэки көрүтэлиир, чыпчырыммахтыыр, дьэ ол кэнниттэн ыйытар:

      – Маайа, ама… дьэ ити хайдаҕый?

      Маайа, аҕата улуус кулубата Сэмэн Харатаайап буоларыттан сааппыт курдук, сирэйин кистии соҕус туттар:

      – Кырдьык… Мин аҕам Харатаайап…

      Маайа ити эппит тыла остуолу тула олорор дьон санаатын, кутаҕа үктэннэххэ киһи атаҕын тула от үмүөрүһэрин курдук, үмүрү тардан ылар. Дьиэ иһэ уу чуумпу буолар, арай истиэнэҕэ ыйанан турар эргэрэн хаалбыт мастаах чаһы «чып-чап, чып-чап» тыаһыыра эрэ иһиллэр.

      Өр соҕус саҥата суох олорбохтоон баран, Лэгиэнтэй атыыһыт аргыый аҕай этэр:

      – Киһи эҥин-эҥини да истэр.

      Маайа, аа-дьуо туран, хоһун иһигэр киирэр. Кини сыттыгын анныттан Дьаакыбылап кулуба оҥорон биэрбит биэксэл кумааҕыларын таһаарар.

      Уйбаан Сэмэнэбис хара тордох бэчээти кыҥастаһа-кыҥастаһа көрөр. Бу чахчы Нам улууһун Инородческай управатын гербовай бэчээтэ ууруллубут. Ол аата бу сымыйа биэксэллэргэ туох этиллибитин барытын улуус кулубата туоһулаабыт. Онон бу кумааҕыларынан Сүөдэр харчы иэстэһэр, үҥсэр кыахтаах. Оттон сымыйанан оҥоһуллубут биэксэллэр чахчы сымыйалара дакаастаннаҕына, маны туоһулаабыт, «чахчы» диэн бэчээти уурбут Нам улууһун кулубата хоруйга, суукка-сокуоҥҥа тардыллыахтаах.

      Сымыйа биэксэллэри көрө-көрө, сөҕүү бөҕө буолар. Маайа, ону истэн олорон, саныыр: «Ээ, Лэгиэнтэй атыыһыт, эн ол көмүстээх Тайҕаттан иһэр үлэһит сордоохтон көмүһүн албыннаан «сүүйбэтэҕиҥ» буоллар, син биһиги курдук сылдьыа этиҥ… Дьаакыбылап биир туспа албыны оҥорор, эн биир туспа албыны оҥороҕун. Хайаҕыт хайаҕытыттан ордугун ким да билбэт!»

      – Маайа, бу дьыаланы үҥсүү суолунан ыыттахха, киһи хайаан да сүүйэр, – диир Уйбаан Сэмэнэбис.

      – Оттон мин Сүөдэрим… Атын киһи… «атыыһыт уола» буола сылдьыбытыгар, суукка түбэһиэ суоҕа дуо? – Маайа куруутун куттанар санаатын ыйытар.

      Уйбаан Сэмэнэбис уонна Лэгиэнтэй атыыһыт иккиэн ах бараллар. Кырдьык даҕаны, бу дьыалаҕа Сүөдэр эмиэ суукка тардыллыан сөп.

      – Мин куоракка биир сүбэлэтэр нууччалаахпын. Итини барытын мин киниттэн сүбэлэтиэм, – диир Уйбаан Сэмэнэбис уонна Маайа көрдөрө биэрбит биэксэл кумааҕыларын суулаан

Скачать книгу