Төлкө - Николай Якутский

Скачать книгу

сыталлар. Маайа бу бургунастартан сүүһүгэр үрүҥ туоһахталаах хара бургунаһы сөбүлүү көрөр.

      – Аата ким диэний?

      – Туоһахта.

      – Туоһахта, Туоһахта! – дии-дии Маайа тарбаҕын эймэҥнэтэр, бургунаска чугаһыыр. Бургунас кэбинэрин тохтотор, кулгаахтарын чөрөҥнөтөр, хап-хара инчэҕэй муннунан салгыны эҕирийэн сыбырҕатар. Маайа кэлэн Туоһахтаны сүүһүттэн имэрийэр.

      Балбаара кыыс өр соҕус көрөн туран баран:

      – Эһиги хамнаска кэпсэттигит дуу? – диэн ыйытар.

      – Кэпсэтэн.

      – Э-ээх… – кыыс тугу эрэ этээри уоһун чорботон иһэн, Лэгиэнтэй атыыһыт Сүөдэрдиин кэлэн иһэллэрин көрөн ах барар.

      Маайа, уһун кыһыны быһа Дьаакыбылаптаах хотонноругар сүөһүлэри кытта булкуһан тахсыбыт буолан, ынах муоһуттан, хараҕыттан майгытын билэ үөрэммитэ. Уҥуоҕуттан, тириитэ чарааһыттан-халыҥыттан үүттээҕин-үүтэ суоҕун эмиэ быһаарар этэ. Бу имэриттэрэ сытар туҥуй бургунас майгытынан сымнаҕас уонна үүттээх буолсу.

      – Хайа, ынаххын талан ыллыҥ дуу? – Лэгиэнтэй атыыһыт Маайаттан ыйытар.

      – Бу Туоһахтаны.

      Лэгиэнтэй атыыһыт ону көрөн: «Э-э, тугу да билбэт оҕочоос сордоох эбит. Булан-булан талан ылбыт да сүөһүтүн: уҥуоҕунан үгүс бургунастартан кыраларын ылаахтаабыт», – дии саныыр.

      Сотору соҕус дьиэҕэ киирэллэр. Лэгиэнтэй атыыһыт Маайалаах Сүөдэр олороллоругар биир туспа кыракый хоһу аныыр.

      Суолтан сылайбыт дьон ороннорун оҥостон сыталлар да, уулара кэлбэт. Ынахтарын ыан бүтэн, Балбаара кыыс киирэр. Кинини кытта Лэгиэнтэй атыыһыт тугу эрэ кэпсэтэн ботугуруур. Кыыс ытыыр саҥата иһиллэр. Киирии-тахсыы, кэлии-барыы хойдор. Маайа бу сытан өйдөөтөҕүнэ, хамначчыт кыыстарын үүрэр быһыылаахтар.

      – Сүөдээр, бу ыалбыт кыыстарын үүрэн эрэллэр быһыылаах… Итини билбиппит буоллар, манна үлэҕэ киирэргэ кэпсэтиэ суох этибит.

      Сүөдэр тугу да саҥарбат. Хамначчыт кыыс эрэйдээх олорбут, үлэлээбит сириттэн үүрүллэрэ ыараханын, кыһалҕалааҕын кини үчүгэйдик өйдүүр.

      – Аны сөбүлэппэккэ, үүрүллэрбит буолуо.

      – Мин билэр ыалым, тоҕо үүрдэхтэрэй.

      – Туох-ханнык майгылаах ыалга түбэстибит буолла?

      – Хотуммут Харытыана саҥата-иҥэтэ суох көнө майгылаах эмээхсин… Тойоммут Лэгиэнтэй киириилээх-тахсыылаах киһи. Кини киһини көрдөрөн туран албынныыр, ону хата билиминэ да хаалаҕын. Уруккута оннук киһи этэ. Хайдах да буолтун иһин – Дьаакыбылаптаахха олорбуппут курдук буолуо суоҕа.

      – Айыы тойон таҥара, оннук эрэ буоллар!

      Сотору соҕус Сүөдэр утуйан муннун тыаһа хаһыҥыраан барар. Маайа уута букатын кэлбэт. Кини өйүттэн: «Хайдах эрэ манна олоробут?» – диэн санаа арахпат. Ол курдук сытан, Маайа устунан нухарыйан утуйан барар. Кини түһээн төрөөбүт Төгүрүк алааһыгар тиийэр, сибэкки хомуйа-хомуйа оонньуу сылдьар эбит. Күн халлаан оройуттан чэмэличчи тыган турар. Онтон… арҕаа диэкиттэн хара былыт өрүкүйэн тахсар, күнү хаххалаан саба халыйар, этиҥ этэр. Маайа дьиэтигэр төннүөх санаалаах да, холорук кэлэн сөрөөн, кинини тыа маһын үрдүнэн мас

Скачать книгу