Төлкө - Николай Якутский

Скачать книгу

аһыллар. Симмит курдук этиргэн бэйэлээх эдэркээн баҕайы саха кыыһа биир иһит арыгыны уонна биир тэриэлкэҕэ кырбаммыт халбаһыыны киллэрэн остуолга уурар.

      Лэгиэнтэй атыыһыт үс үрүүмкэни толорор. Маайа иннигэр турар үрүүмкэ таһынан барыах курдук бычалыйар. Дьиэлээх тойон ону көрөн:

      – Аатыҥ ким диэний? – Маайаттан ыйытар.

      – Маайа.

      Дьиэлээх эмээхсин, мичээрдии-мичээрдии, сылабаар тумсун аннынан Маайаны одуулаһар. Маайа сирэйэ итийэ түһэр, икки имэ тэтэрэр.

      – Маайа, үрүүмкэҥ толорутун курдук, толору дьоллоох буолсугун!.. Чэйиҥ, көрсүспүт үөрүүбүтүгэр! – Лэгиэнтэй атыыһыт үрүүмкэлээх арыгытын көтөҕөр.

      Күнү быһа тугу да аһаабатах дьон арыылаах буулканы, сыалаах халбаһыыны тотуохтарыгар диэри сииллэр. Аҕыйах үрүүмкэ арыгыттан мэйиилэрэ эргийэн барар.

      Аһаан бүтэллэр. Таһырдьа тахсаллар. Күн арҕаа мыраан кэтэҕэр киирэн, салгын сөрүүкүйбүт.

      – Куйаас буолан дьиэбит киһини тулутуох буолбатах – итиитэ бэрт. Кэлиҥ, манна олорон сөрүүкүөҕүҥ! – олбуор иһигэр үүммүт көп күөх окко олорон, Лэгиэнтэй атыыһыт Сүөдэрдээх Маайаны ыҥырар. – Оҕолоор, төһө өр буолуохпут дии саныыгытый?

      – Кэпсэтииттэн биллиэ, – диир Сүөдэр, – биһиги төһө баҕарар кэмҥэ кэпсэтэр кыахтаахпыт. Халлаан чыычааҕын курдук, ханна баҕарар барар, тохтуур босхо дьоннорбут.

      Маайа кэргэнэ Сүөдэр эмиэ чобуо баҕайытык кэпсэтэн барбытын үөрэ истэр.

      – Үчүгэй, кэпсэтэн кэбиһиэҕиҥ. Биир сыллааҕы хамнаскытын төһө диир дьон буолаҕытый?

      Сүөдэр бачча сааһыгар диэри Дьаакыбылап кулубаттан биир кэлтэгэй кэппиэйкэни хамнас диэн аахсан ылбатаҕа. Били бэрт өрдөөҕүтэ манна кэлэн олороругар кини эмиэ хамнас аахсыбатаҕа. Айаҕар аһаталлара, сыгынньах эрэ сылдьыбатын диэн таҥыннараллара – хамнас диэн онон бүтэрэ. Билигин кинилэр иккиэлэр. Ыал буолуохтарын баҕараллар. Бачча дьоҥҥо, ханнык эмэ да буоллар, таҥас наада, харчылаах буолуохха эмиэ баҕа элбэх. Ону кинилэр, хамнастарыгар эрэ ааҕыстахтарына, булар дьоннор.

      Сүөдэр санааргыыр. Кини Лэгиэнтэй атыыһыт ыйытыытыгар туох да диэн хоруйдуон, хамнастарын бачча диэн этиэн булбат. Тугу да этиэн булумуна, чэрдээх ытыстарын көрө, имэрийэ олорор. Кини өҥө туттара диэн бу икки илиитэ эрэ. Кини бу икки илиитин үлэтин төһө да диэн сыаналыан бэйэтэ да билбэт. Урут кимтэн хамнас ылан, ону билээхтиэ баарай!

      Маайа урут аҕата дьону кытта хамнас кэпсэтэрин истэр буолара. Ону өйдөөн, Сүөдэригэр көмө буолаары:

      – Аһылыкпыт уонна таҥаспыт таһынан биир ынаҕы биэрдэргит сөбүлэһиэ этибит, – диир.

      Лэгиэнтэй атыыһыт Маайа этиитин хайдах эрэ сүөргүлээбит курдук истэр. Кини эр дьон кэпсэтэллэригэр дьахтар булкуһарын абааһы көрөр. «Ханнык эрэ сытыы тыллаах хотун кэлбит ээ», – дии саныыр. Ол да буоллар кини Маайа этиитин сэҥээрбит курдук туттар:

      – Аскыт, таҥаскыт таһынан биир ынах диигин дуу? Ол ынаххыт хастаах ынах буолуохтааҕый? Буос буолуохтаах дуу, кытараҕа ордук дуу? Ынаххытын билигин арааран ылаҕыт дуу, кэпсэппит кэмҥит туоллаҕына дуу?

      Маайа улахан санааҕа түһэр. Кырдьыга,

Скачать книгу