Төлкө - Николай Якутский

Скачать книгу

хайдах көрдө-көрөөт ытынан үөҕэр дьахтар кэлбитэй? Туох эрэ диэбитиҥ, саҥарбытыҥ буолуо?

      Огдооччуйа кэргэнин тобулута көрүтэлиир:

      – Бачча кырдьыахпытыгар диэри бииргэ олордубут. Миигин билбэккэ дылы… Саҥарбыт да буоллахпына, онуоха туох баарый?! Аанньа дьахтар ыал хамначчытын батыспыт үһүө?.. Кини солото сууллуо суоҕа… Олоруоҥ дуо? Буой, тохтот! Аны манна сүгэлэнэн-быһахтанан кэлэрэ буолуо, – Огдооччуйа эмээхсин хамсанара-имсэнэрэ эрчимирэр.

      Дьаакыбылап кулуба хамначчытын Сылгыһыт Сүөдэри кытта кэпсэтиэҕэ элбэх. Сылгыһыт уонча хонук устата кини быраабаҕа барарыгар-кэлэригэр миинэр атын уоран илдьэ сырытта, ону таһынан хайа дьахтары тоҕо аҕалбыта, ол дьахтар көрдө-көрөөт кини кэргэнин ыкка холоон, үөҕэн ааспыта барыта киниттэн ирдэниэхтээх. Кулуба, дохсун муҥнаан, сонно тута Сүөдэри ыҥыртаран киллэртэрэ сорук-боллур уолун Малаанайы ыыта охсор.

* * *

      Сылгыһыт Сүөдэр кэргэнинээн Маайалыын хамначчыттар олорор туруорбах балаҕаннарыгар киирэллэр. Бытархай таастаах туос түннүгүнэн сааскы халлаан сырдыга кыайан киирбэт буолан, дьиэ иһэ борук-сорук. Икки хараҕа суох Сөдүөччүйэ эмээхсин сыгынньах ньилбэгэр сылгы сиэлинэн ынах быатын хатан муҥнана олорор. Илбирийбит эргэ таҥастаах кыргыттар суорат бүрүйэ сылдьаллар.

      Сүөдэрдээх киирээттэрин кытта, били Сүөдэр түүн быалаах тахсыбытын көрөн баран дьону уһугуннарбатаҕар сэмэлэммит Малаанньыйа кыыс саҥа аллайа түстэ:

      – Чэ, эмээхсин, уолуҥ Сүөдэр кэллэ, тыыннаах эбит!

      – Бай даа, оҕом Сүөдэр кэллэ дуо?! – диэн баран эмээхсин хата олорбут быатын уурда уонна, сааскы ньургуһун күнү батыһа хайыһарын курдук, дьон саҥата иһиллэрин хоту эргийдэ.

      – Эмээхсиэн, мин кэллим, – кыргыттар саҥарыахтарын иннинэ Сүөдэр бэйэтэ эттэ.

      – Оҕом, Сүөдэр, бу ханна баран хаалаҥҥын биһигини куттаатыҥ?

      – Соччо ырааппатаҕым…

      Кыргыттар хаҥас диэкиттэн Маайаны одуулаһаллар, тугу эрэ кэпсэтэн ботугураһаллар. Сөдүөччүйэ эмээхсин, ону истэн, сирэйин аны кинилэр саҥаларын хоту эргиттэ.

      – Хотуктаар, тугу сибигинэһэн ботугурастыгыт?

      Кыргыттар килбигийбит курдук ах бараллар. Арай Малаанньыйа кыыс Маайа диэки көрөн баран:

      – Эмээхсиэн, Сүөдэриҥ соҕотох буолбатах, – диир.

      – Тоойуом, кими кытта кэллиҥ? – Сөдүөччүйэ Сүөдэртэн ыйытар.

      – Кэргэммин аҕаллым.

      Кыргыттар күлсээри бырдырҕаһан баран туттуналлар. Сөдүөччүйэ эмээхсин кинилэр диэки, кыыһырбыт курдук, хайыспахтаан баран, эмиэ Сүөдэргэ эргиллэр:

      – Тоойуом, кэргэҥҥин көрдөрүүй!.. Аата ким диэний? Ханна төрөөбүт оҕонуй?

      Маайа, хап-сабар хааман, Сөдүөччүйэ эмээхсиҥҥэ кэлэн, илиитин туттарар. Эмээхсин, кини илиитин туппахтаан көрөн баран, бэйэтигэр чугаһата тардар, илиитинэн Маайа таҥаһын тутан көрөр уонна кинини, мээрэйдээн эрэрдии, имэрийэр.

      – Эбээ, мин Маайа диэн ааттаахпын… Бүлүү сиригэр төрөөбүтүм.

      – Баай ыарахан үлэтин билэ илик нарын илиилээх барахсан

Скачать книгу