Төлкө - Николай Якутский

Скачать книгу

онно барыахпыт буоллаҕа дии.

      – Тойонум саанар үһү буолбат дуо?.. Эн биһиккини сорбутун сордуура буолуо… Хата, ол кэриэтэ… Киллэмҥэ мин биир билэр атыыһыттаахпын, онно ааһыах.

      – Ол атыыһыт чугас олорор дуу, Дьаакыбылаптаах чугастар дуу?

      – Дьаакыбылаптаахха бу кэллибит… оттон ол атыыһыттаах мантан аҕыс көс кэриҥэ антах олороллор.

      – Оччоҕо Дьаакыбылаптаахха тохтуубут… Эн дьонуҥ дьиэлэрин биһиэхэ биэрдин, туспа олоруохпут.

      Маайа билигин да баай Харатаайап кулуба кыыһыныы сананар. Ол да иһин этэллэр эбээт: «Баай оҕото бардам, тот оҕото дохсун», – диэн. Кини ыал хамначчыта кэргэннээхпин эрэ дии санаммакка иһэр.

      Сүөдэрдээх, төһө да бытааннык аттарын хаамтардаллар, син сирдэрэ хоронон, Дьаакыбылап кулубалаах улахан дьиэлэрин аттынан кэлэн ааһаллар. Өлүү болдьохтоох, Дьаакыбылап кулуба ойоҕо Огдооччуйа эмээхсин олбуорун ааныгар тахсан, күлүккэ сөрүүкээн марбаллан олорор. Кини, Сүөдэр үчүгэйкээн сирэйдээх, ыраас сиидэс ырбаахылаах кыыһы атыгар мэҥэһиннэрэн кэлбитин көрөн: «Харатаайап кулуба кыыһын аҕаллаҕа», – диэн сэрэйэ охсор. «Оҕобун, Сүөдэркэни, сирбит абакката баар эбээт!» – диэн иһигэр тырытта түһэр да, собус-соруйан дьон иһиттин диэн, улаханнык хобдьоорор:

      – О-ок-сиэ-э! Харатаайап кулуба кыыһа, ыал хамначчытыгар эргэ тахсан, сүктэн, килэйэн-халайан истэҕэ тугун бэрдэй!

      Маайа тугу саҥарыай, сирэйэ кытара түһэр, күөмэйин туох эрэ аһыы кэлэн бүөлүүр. Хараҕын уута бычалыйан тахсыбытын бэйэтэ да билбэккэ хаалар. Бачча улаатыар диэри ким да ити курдук күлүү гына, саҥара илигэ.

      Дьаакыбылаптаах олбуордарын иһиттэн түөрт харахтаах сүр улахан күөрт ыт үрэн маргыйбытынан ойон тахсар. Маайа, ыттан соһуйан, куттанан, дьигис гына түһэр уонна, ити олбуор аанын аттыгар олорор дьахтар иһиттин диэн, обургутук саҥа аллайар:

      – Бу дойдуга бэл ыттыын атыҥыраан, туораттан көстүбүтү барытын үрэллэр эбит дуу?

      Сүөдэр, этиһии тахсаары гыммытыттан куттанан, атын көнтөһүнэн быһа охсон тиэтэтэн биэрэр.

      – Кэллэ кэлээт, миигин ыкка холообут, ытынан үөхпүт буола-буола! – Огдооччуйа оргуйа хаалар.

      Сүөдэр, Дьаакыбылаптаах олбуордарын ааныттан ыраатан баран, Маайаны сэмэлиирдии этэр:

      – Маайа, саҥарыа суох этиҥ… Тоҕо кинилэри кыыһырдаҕыный?

      – Сүөдэр, уу намыһах сиргэ мунньустар, киһи атаҕастыыр киһитин саҥарар. Мин киниэхэ атаҕастатыам суоҕа!

* * *

      Дьаакыбылап кулуба ойоҕо, икки хараҕын үүтэ көстүбэт буола богдоччу кыыһыран, суолугар түбэспити барытын түҥнэритэ көтөн дьиэтигэр киирэр. Дьаакыбылап кулуба улуус суруксутунуун «ыраахтааҕы суолун төлөбүрүн» нэһилиэк кинээстэрэ хайдах толорбуттарын суоттуу олороллор. Огдооччуйа, бабыгырыы-бабыгырыы, кинилэр үлэлии олорор хосторун аанын тэлэччи аһар уонна абарбыт-сатарбыт хараҕынан чолбоодуччу көрөн туран хаһыытаан бөтүөхтүүр:

      – Сылгыһыт Сүөдэриҥ биир дьахтары сүгүннэрэн аҕалла! Таҕыс, тэһииннэрин тут!

      Дьаакыбылап кулуба кэргэнин диэки: «Бу дьахтар иирдэ дуу?» – диэбиттии көрүтэлиир. Суох, Огдооччуйа

Скачать книгу