Төлкө - Николай Якутский

Скачать книгу

хайдах эрэ уоскуйан, утуйан хаалар.

      Харатаайап кулубалаах сарсыарда халлаан айа кылыыта көстөр буола сырдыыта тураллар. Дьиэлээх оҕонньор таһырдьаттан киирэн:

      – Оҕолорум дьоллоох дьон буолсулар, халлаан тыына итийбит! – диэн айдааран дьиэ дьонун уһугуннартыыр.

      Кырдьык, бэҕэһээ киэһэ киһи тыына сыыгыныыр түптэлэс тымныытынан хабыалана турбут халлаан бу сарсыарда былытырбыт, сылыйбыт.

      Сотору сарсыардааҥҥы астарын аһыыллар. Маайа үөрбүтэ-көппүтэ өтө көстө сылдьар. Кини ийэтинээн мааны таҥастарын таҥналлар, киэргэллэрин, симэхтэрин кэтэллэр. Хамначчыт уолаттар аттары көлүйэллэр, уруу иһэрин дьон ыраахтан иһиттин диэн, дугаларга чуорааннары баайталыыллар.

      Хампа таҥаратын дьиэтигэр киирээри Сүөдэрдээх дьиэттэн тахсалларын саҕана кып-кыһыл күн, халлаан илиҥҥи иитэ сэгэйбитинэн быган, мастар төбөлөрүн көмүһүнэн дуйдаан турара.

      Маайа ийэтинээн биир сыарҕаҕа олороллор. Сэмэн Уйбаанабыс бэйэтэ куруутун көлүнэр көҕөччөр атын сыарҕатыгар соҕотоҕун тыылыы тэбэн, тиэрэ түһэн кэбиһэр. Сылгыһыт Сүөдэр бэйэтин атынан айанныыр.

      Суолларын ортолоон эрдэхтэринэ, халлаан былыта хаҥыыр, күнү хаххалаан кэбиһэр, хаар түһэн ыһыллар.

      Халлаан төһө да былытыран будугурдар, Маайа санаатыгар, сырдыкка, ырааска, ичигэскэ дылы. Таптыыр киһитинээн бэргэһэлэнэ киирэн иһэриттэн үөрбүт санаатыгар, оннооҕор, суолларын икки өттүгэр чоҥкуйа кырыаран турар мастар үрүҥ көмүс мөһүүрэ симэҕи кэтэн турар курдук көстөллөр. Хаарынан бүрүллүбүт харыйалар байбаралаах мааны ырбаахылаах кыргыттар арыаллаан туралларыгар маарынныыллар.

      Сүөдэр сыарҕатыгар олорон иһэн били хайдах да арахсыбатах санаатын кытта мөккүһэр, охсуһар. Кини көрдөҕүнэ, хас мас лабаата барыта: «Албынньыт бу иһэр!» – диэн ыйарга дылылар. Сүөдэр арыт-арыт таҥара дьиэтин ааһа ойутан, кэлбит суолунан төттөрү сүүрдэн, төрөөбүт Намын сиригэр күрээн хаалыан санаталыыр.

      Харатаайаптаах Сиилин аҕабыыттаахха кэлэн тохтууллар. Аҕабыыт дьиэтигэр киирии-тахсыы, кэлии-барыы элбиир. Сылабаар оргуталлар, сыалаах эт буһараллар, арыгы туруораллар.

      Сиилин аҕабыыт арыгыны аһыырҕатан уу-хаар аллыбыт хараҕынан Маайа диэки, ымсыырбыт курдук, көрө-көрө:

      – Улааппыт!.. Барышня буолбут!.. Тупсубут! – диэмэхтиир, кирдээх баҕайы кыһыл былааты подряснигын сиэбиттэн орооон таһааран уоһун соттор.

      Таҥара дьиэтин оһохторун отуннаран, уоллаах кыыһы бэргэһэлииргэ бэлэмнэнэллэр. Киэһэлик соҕус, лаппа холуочуйбут Сиилин аҕабыыт Сүөдэрдээх Маайаны бэргэһэлиир. Бу киэһэ Сиилин аҕабыыты, ийэбитин илдьэ Харатаайап кулубалаах дьиэлэригэр төннөллөр.

      Төннөллөрүгэр Сүөдэрдээх Маайаны биир сыарҕаҕа олордоллор. Халлаан хараҥарар. Былыт быыһынан сулустар чаҕылыҥнаһаллар. Лаппа тымныйар. Оттон Маайа санаатыгар, самаан сайын сатыылаабытын курдуга, аттар дугаларыгар чуорааннар чугдаарар тыастара күөрэгэй чыычаах ырыата буолан иһиллэр.

      Сылгыһыт Сүөдэр буоллаҕына

Скачать книгу