ТОП просматриваемых книг сайта:
Dunyoning ishlari. O‘tkir Hoshimov
Читать онлайн.Название Dunyoning ishlari
Год выпуска 0
isbn 978-9943-26-780-0
Автор произведения O‘tkir Hoshimov
Издательство SHARQ
Kechqurun otam hujraga kirishi bilan xunob bo‘lib qichqirdi:
– Soatga kim tegdi?
– Hech kim kirgani yo‘q-ku! – dedi onam hayron bo‘lib.
– Hammasini sochib tashlabdi-ku! – otam jahl bilan chiqib keldi. Qo‘lida biz «tuzatgan» soat. – Mili yo‘q. Egasiga nima deyman!
Ukam ikkalamiz churq etmay mo‘ltirab o‘tiribmiz. Yaxshi hamki akalarimiz ko‘chada, bo‘lmasa, hamma ayb o‘shalarga tushishi aniq.
Ko‘p o‘tmay ovqat keldi. Ukamga yog‘och qoshiq, menga temir qoshiq tegdi. Ikkalamiz qoshiq talashib qoldik. Ukam u yoqqa tortadi, men bu yoqqa. Ikki orada kosa dumalab, dasturxonga sho‘rva to‘kildi. Boyagi xunobgarchilik ustiga bunisi ham qo‘shildi-yu, biz bir yoqda qolib otam onamni tushirib qoldi. Aka-uka pildirpis bo‘lib, in-inimizga kirib ketdik. Onam sho‘rlikning qovog‘i ko‘karib chiqdi. Achindik. Ammo nachora?..
Ertalab tursam, otam ishga ketgan, hovli tomondan ayol kishining shang‘illagani eshitilyapti. Ovozidan tanidim: qo‘shnimiz Mo‘min akaning xotini. Mo‘min aka– ketmonchi. O‘zi ham mo‘mingina odam. Xotini boshqacharoq. Katta-yu kichik hamma uni Kelinoyi deb chaqiradi. Kelinoyining qiziq odati bor. Ichida gap yotmaydi. Uyida qaysi sholchaga xokandozdan cho‘g‘ tushib, qancha joyi kuygani, qaysi o‘g‘li sholg‘omni yomon ko‘rishi, qaysi qizining sochiga sirka oralagani – hammasini birpasda mahallaga yoyib chiqadi.
– Ketaman! – dedi u ovozini baralla qo‘yib. – U qo‘ymasa, mana man qo‘ydim! Ketaman! Ketgandayam uyini vayron qilib ketaman!
Tushundim. Bundan chiqdi, Kelinoyi eri bilan urishgan. Uyida sal janjal chiqsa, albatta oyisinikiga «ketadigan» bo‘lib qoladi. Tomosha ko‘rish uchun asta mo‘raladim.
– Nima bo‘ldi o‘zi, ovsinjon? – dedi onam sekingina.
– Kecha mani shundoq so‘kdi, shundoq so‘kdi, yigitgina o‘lgur! – Kelinoyi ikki qo‘li bilan sharaqlatib soniga shapatiladi. – Onamni so‘kdi-ya, bo‘yginang go‘rda chirigur.
– Qo‘ying, xafa bo‘lmang, – deb onam uni yupatishga urindi.
– Nimaga xafa bo‘lmas ekanman? – Kelinoyi yana ham qattiqroq shang‘illay boshladi. – Kechqurun o‘sma ezib qo‘yuvdim. Shu savil qurib qolmasin, deb qoshimga qo‘ya qoluvdim. Ha, moshkichiri jindak tagiga olib, qotib ketibdi. Shungayam ota go‘ri qozixonami? «Pardoz-andoz qilgandan ko‘ra ovqatingga qarasang o‘lasanmi!» deydi-ya, go‘rso‘xta! Ha, pardoz qilsam, o‘ynashimga qipmanmi, qirchiningdan qiyilgur! Qirmochmi, balomi, zahringga yeyavermaysanmi, yergina yutgur! Xah, onamni so‘kkan tillaring tanglayingga yopishgur! Tag‘in nima deydi, deng? Aybni menga to‘nkaydi: tiling bir qarich, deydi. Voy, tilimni gapirgan tillaring jodida qiyma-qiyma bo‘lsin-a. Yeldek kelib, seldek olmasa aslo rozimasman!
– Qo‘ying, ovsinjon, – onam ma’yus jilmaydi. – Oshsiz uy bor, urishsiz uy yo‘q… Qarg‘amang bechorani.
– Voy nega qarg‘amas ekanman? Og‘zi-burningdan laxta-laxta qoning kelgurni, nega qarg‘amas ekanman? Ketaman!
– Olti bola bilan qayoqqa borasiz, ovsinjon? – dedi onam kulimsirab. – Jo‘jabirdek jonsiz. Shularning shukurini qilsangiz-chi.
– E, oltita bolamni oydinda oyog‘im bilan boqib olaman. Oyiginamning tor qorniga siqqan keng uyiga sig‘maymanmi? Birov mani ko‘kragimdan itarmas. Mana shu ajalning tig‘i parroniga uchragur bilan turgandan ko‘ra…– Kelinoyi birdan jimib qoldi. Kipriklarini og‘ir-og‘ir pirpiratib onamga uzoq tikildi-yu, ovozi pasaydi. – Voy, yuzingizga nima qildi?
– O‘tin tegib ketdi, – dedi onam sekingina. – Qarasam, o‘tin o‘lgur qolmabdi. Bolalar o‘qishda, adasi ishdalar. Ko‘zliroq sarjin ekan, tesha bilan urganimni bilaman…– Onam qovog‘ini silab qo‘ydi. – Adasi ishdan kelib juda xafa bo‘ldilar. «Birpas sabr qilmaysanmi, o‘zim yorib bermaymanmi», dedilar.
Men turgan joyimda qotib qoldim. Onam yolg‘on gapirardi. Yolg‘on gapirardi-yu, negadir bu menga juda yoqar edi…
–Ana! – Kelinoyi tag‘in shang‘illadi. – Sizning eringiz o‘tiningizgacha yorib beradi. Maniki bo‘lsa, bir paqir suv olib kelmaydi, qo‘lginang sinib akashak bo‘lgur. Uyim-joyim deb bo‘ynini egmaydi, bo‘yniginang kesilgur, eshshak! Xudoyo bo‘yniginang hazrati Alining qilichida kesilmasa, u dunyo-bu dunyo rozimasman-a!
Ortiq qarab turolmadim. Negadir yig‘lagim keldi.
…Hozir ham eri sal qovog‘ini solsa, «melisa» bilan qo‘rqitib, «o‘n besh sutkani» pesh qiladigan ba’zi xotinlarni ko‘rsam, onamning qanoatini, Kelinoyining qarg‘ishlarini eslayman.
SOVCHILAR
Ishdan charchab qaytdim. Bilamanki, bunaqa paytda televizor ro‘parasiga o‘tirsangiz, tamom! Bahona o‘zidan o‘zi topilaveradi. Bosh qurg‘ur toliqqani, yangi film boshlangani…
Yaxshisi, kabinetga kirib ishlash kerak. Hech bo‘lmasa kitob o‘qish… Jurnalning yangi sonini varaqlab o‘tirsam, eshik taqillab, qassob qo‘shnimizning qizi – Guli kirib keldi.
– Kel, Guli, – dedim jurnaldan bosh ko‘tarmay. – Yaxshimisan?
Guli eshik oldida turib qoldi.
– Ensiklopediya kerak edi, – dedi negadir qovog‘ini solib.
– Ana, xohlagan tomingni olaver.
Shunday dedim-u yana jurnalni o‘qishga tushdim.
Ko‘p o‘tmay Guli ishini bitirdi shekilli, eshik oldiga bordi. Ammo chiqib ketmadi.
– Menga qarang, – dedi eshik tutqichini ushlab. – Siz hayotiy problemalargayam aralashasizmi yo nuqul kitob yozaverasizmi?
Rostini aytsam, esankirab qoldim.
Bu qizning falsafa fakultetida o‘qiyotganini eshitgandim, mahalladagi eng «modniy» qizlardan ekanini, jinsi shim kiyib yurishini bilardim-u kechagina ko‘chada cherta o‘ynab yurgan qizaloqdan bunchalik ilmoqli savol kutmagan edim. Beixtiyor jurnalni bir chekkaga surib qo‘yib unga tikilib qoldim. Avvalgidek sansirashni ham, sizlashni ham bilmasdim.
– Nima bo‘ldi? – dedim dovdirabroq.
Guli kresloga o‘tirarkan, qoshini chimirdi.
– Mana, sizlar eskilik sarqitini yo‘qotish kerak, u-bu deb yozasiz, to‘g‘rimi?
Indamay bosh silkidim.
– Unaqa bo‘lsa nimaga ko‘zingizning oldida bo‘p turgan sarqitga qarshi kurashmaysiz?
Ko‘rdimki, ro‘paramda cherta o‘ynab yurgan qizaloq emas, jiddiy odam o‘tiribdi.
– Kechirasiz, – dedim sizsirab. – Nima bo‘ldi o‘zi?
– Sovchi degan gap qayoqdan chiqqan? – Guli jahl bilan qo‘l siltadi. – Hali unisi keladi qiyshayib, hali bunisi keladi, tugunini osiltirib!
«E, bo‘ldi, gap bu yoqda ekan-da!»
Kulib yubormaslik uchun labimni tishlab, uni yupatgan bo‘ldim.
– Qizlik uy bozor! keladi-da, xaridorlar! Yaxshi qiz ekansizki, sovchilar keladi.
– Nima, bozor bo‘lib men echkimanmi! – jahli chiqqanidan Gulining yuzi qizarib, chiroyli kipriklari pirpirab ketdi.
– Hech kim sizni sotib yuborayotgani yo‘q-ku, – dedim kulib. – Shunaqa bo‘ladi-da taomili!
– Kitobda boshqa gaplarni yozasiz-ku! – Guli jahl bilan qo‘l siltadi. –