ТОП просматриваемых книг сайта:
Ийэм кэпсиир… (3 чааһа). Семен Маисов
Читать онлайн.Название Ийэм кэпсиир… (3 чааһа)
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-3601-1
Автор произведения Семен Маисов
Издательство Айар
– «Уйатыгар уу киирбит» диэн ол аата, тоом, – куттаммыт диэн, өйдөөтүҥ? – эбэтэ уолга быһааран биэрэр.
– Бурдукчай эмээхсин оҕолордоох дуо? – диэн Баһыычаан салгыы токкоолоһор.
– Дьэ билбэтим тоом, остуоруйаҕа Бурдукчай эмээхсин туһунан эрэ кэпсэнэр, оҕолордоох эрэ, оҕото суох эрэ, туох да билбэт, – эбэм кыра уол ыйытыытыгар лоп бааччы хоруйдуур.
Ииһин иистэнэ олорор Огдооччуйа:
– Баһыычаан, эн эбэҕин быһа түһүмэриий, кэпсиирин саҥата суох иһит, кэлин кэпсээн бүттэҕинэ биирдэ ыйытаар, – диир.
Биһиги остуоруйаны салгыы истээри иһийэн олоробут.
Эмээхсин салгыы кэпсиир:
– Татым өйдөөх табысхаан эрэйдээх, уҥуох-уҥуоҕа халыр-босхо баран илибирии-салыбырыы туран, быыһанар-өрүһүнэр быыһым-ардым маннык эрэ диэтэҕэ, алаа харахтарынан алаарыччы көрө-көрө отойдуун да таһы-быһа мэлдьэһэн кэбиспит: «Бурдукчай эмээхсин бурдуккун мин сиэбэтэҕим…» – диэн киһилии саҥалаах буолбут. «Дьэ ону тугунан мэктиэлиигин?..» – диэбит Бурдукчай эмээхсин. Татым өйдөөх табысхаан эрэйдээх, эмээхсин тылбын итэҕэйдэ дии санаан үөрэн сэгэс гына түһээт, иһин эриэнин көрдөрөн, дугдуруй да оҕус диэбиттии: «Кырдьык, кырдьык… андаҕайабын даҕаны…» – диэн эбии үөһүгэр киирбит. Бурдукчай эмээхсин куобах тылын истэн: «Дьэ оччотугар андаҕай да эрэ!..» – диэбит. Табысхаан өлүө дуу, быстыа дуу эппит тылын толороругар эрэ тиийбит уонна кылап-халап көрө-көрө, муннун-уоһун сотто-сотто маннык диэн саҥалаах буолбут: «…Бурдукчай эмээхсин бурдуккун уоран сиэбит эбит буоллахпына – эт уоһум силиннин (былыыр-былыр табысхаан уоһа билиҥҥитин курдук сирэҕэһэ суоҕа эбитэ үһү), Бурдукчай эмээхсин бурдуккун уоран сиэбит эбит буоллахпына – кэнэҕэһин, иннибиттэн оҕуурдьут оҕуурдаатын, үрдүбүттэн мас липпэ баттаатын, ойоҕоспуттан ытар өлүү буллун, күндүркэтэр күндү кутуругум быстан түстүн (былыыр-былыр табысхаан саһыл кутуругун курдук уһун, көп кутуруктааҕа эбитэ үһү)…»
Бурдукчай эмээхсин табысхаан элэ-была тылын этэн андаҕайбытын иһин көҥүл ыытан кэбиспит. Куобах албыннаабыта алыһыттан, сымыйалаабыта сатаҕайыттан кыбыстан, кэннин да хайыһан көрбөккө, хара тыатын диэки умса-төннө түһэн сүүрэн онньоҥхолуу турбут. Урут киһиттэн, дьонтон дьаархаммакка, куттаммакка бэйдиэ сүүрэ сылдьыбыт бэйэтэ, кэлин, икки атахтааҕы харахтаатар эрэ, көстүбэтэрбин ханнык диэбиттии ойуур өтөн хаалар үгэстэммит…
Табысхааны былыр дьон «сылгы эмэгэтэ» диэн, билигин ити мэкчиргэни, кыталыгы бултаабаттарын курдук тыыппаттара эбитэ үһү. Онтон куобах ол сымыйа андаҕарын кэнниттэн, аньыыта-харата ситэн-туолан, бултуур үгэстэммиттэр. Инниттэн тутар оҕуурдьутунан – туһах, үрдүттэн баттыыр мас липпэтинэн – сохсо, ойоҕоһуттан ытар өлөр өлүүтүнэн – айа буолбут, онно эбии, били, кылааннаах уһун кутуруга туллан түһэн төрдө эрэ мултуйан хаалбыт, эбиитин уоһа силлибит. Урут табысхаан хайдахтаах да бытарҕан тымныыга тоҥмокко