ТОП просматриваемых книг сайта:
Ийэм кэпсиир… (3 чааһа). Семен Маисов
Читать онлайн.Название Ийэм кэпсиир… (3 чааһа)
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-3601-1
Автор произведения Семен Маисов
Издательство Айар
– Хата бу тоҥуу барахсан куруук «кэһиилэнэр» ээ, үнүр мантан эрдэҕэс ылбытым, ити айахтан, – Баһылай көтөр кынатыгар эрийбит кыл туһаҕын араара-араара ыйан көрдөрөр. – Туһаҕын тоҥуу лабаатыгар эрийэн элбэрээги төлөрүппэтэх этэ.
Кырдьык да, үнүргү кэннэ хаар түспэтэх буолан, көтөр иҥнэн мөхсүбүт сирэ көстөр: тоҥуу айаҕар эрдэҕэс эриэн түүлэрэ ыһыллыбыттар, көннөһүллэн хат иитиллибит туһах ала бэлиэ.
Бочугурастары ылан эр-биир сирийэн көрдүм, көтөрдөр иҥнибиттэрэ ырааппыт, бөһүйэн хаалбыттар. Муннубун бочугурас түөһүн түүтүгэр уган сыллаан көрөбүн. Мас көтөрө атын көтөрдөртөн туох эрэ, тылынан сатаан этиллибэт дьикти минньигэс бэйэтэ ураты туспа сыта сүрэҕи-быары минньигэстик угуттуур. Үгүстүк бултанар күндү түүлээхтэртэн тииҥ кутуруга – уруккуну-хойуккуну санатар биир туспа дьикти кэрэ сыттаах буолар…
– Атыырын, тыһытын сатаан араараҕын дуо? – диэн Улахан Баһылай ыйытар.
– Һуох… Хайдах…
Баһылай мин тутан турар бочугурастарбын биир-биир ылан көрдөрөр:
– Бу, көр, атыыр бочугурас моонньо тумсун аннынан харалаах буолар… Бу доҕоро эмиэ атыыр бочугурас эбит… Тыһытын киэнэ моонньо харата суох, биир кэм эриэн…
Баһылай эппитигэр өйдөөн көртүм атыыр бочугурастар «мантыбытынан арааран дөбөҥнүк биллиннэр» диэбиттии моонньулара, хара тордоҕунан бэчээт уурбукка дылы, харалаах эбиттэр. Айылҕа араастаан, эгэлгэлээн айарын киһи сөҕөр эрэ.
Туһахтарбытын иитэн баран күөлбүтүн эргийэ салгыы саппай уопсан батыаккаластыбыт. Өссө хас да тоҥууну көрдүбүт да туох да иҥнибэтэх. Улардар түһэ сылдьыбыт эргэ да суоллара суох, арай, хойуу сэппэрээктээх, ычыкыннаах, эмиэ да талах булкаастаах сиртэн, бэрт ыраахтан, биир үөр хабдьы көтөн тилигирэһэн тахсан толоон үрдүнэн сапсына-сапсына тэлээрэн кылбайа турдулар.
– Тоҕо бэрдэй тэһиилэрэ… – Баһылай көхсүн этитэ-этитэ тохтоон ол-бу диэки олоотоомохтуур. Ыалыкылар чугаһатан, олорон да биэртэрэ буоллар тугунан бултаһыай, саата суох.
Кырдалбыт бүтэн, «куобах уостаах», эмиэ да дэхси сирдээх сиикитиҥи сиринэн хаамабыт. Күөл бу эҥээрэ хойуу лабыкталаах киэҥ ырааһыйалардаах, төһө да хаар түстэр, онно-манна, ойдом-сойдом боллоруттан тахсыбыт үрдүк томторҕонолору тыал хастаабытыгар биир кэлимсэ хойуу лабыкта будьугуруу үүммүтэ көстөр.
Сылбах бүтэйгэ дылы тиит мас бөҕөтө үрүт-үрдүгэр иҥнэри-таҥнары түспүт сыбардаах, лааҥкы куруҥахтардаах сиринэн бэйэ-бэйэбитин батыаккалаһан хаамса түспүппүт кэннэ, табысхаан орох тэппит ычыкына кэлбитигэр Баһылай икки туһаҕы ииттэ.
Бу сылдьан суолбут устатын тухары хас да тииҥи көрдүбүт. Бэлиэлээх, солоҥдо да олуга онон-манан син мэнээк көстөр.
Эбэбитин бэрт түргэнник, кудуччу эргийэ охсон, баарыын хаалларбыт табысхааннарбытын ылан баран, сыгынах сытарыгар олорон сынньанныбыт.
Баһылай манааҕатын таҥнары тутан сүөкээбит куобахтарын сирийэн көрөбүт…
Халлаан киэһэнэн кыра сиккиэр тыалланан,