LITMIR.BIZ

Скачать книгу

запярэчыў калега. – Сапегі верх бяруць. Льва верх.

      – Каб так было, то не апынулася б Княства ў сённяшнім становішчы, – запярэчыў таварыш. – Усё ж найперш паны рэгалісты з Кароны запраўляюць. Не так розумам моцныя, як пасадамі. Большасць прыбытковых і важных іхнія.

      – І паспрабуй крані іх! За імі ж кароль, іх шмат і ўсе зацятыя як нямаведама хто!

      – Хто б што ні казаў, лепш, калі вакол веры бойкі не чыняцца. А з Вазамі, падобна, нашай талеранцыі канец. Айцам—езуітам і хто там за імі, нашы звычкі ў веры, што шабляй па жываце. Як гэта мне адзін кальвін казаў? Ага! Контррэфармацыя! А навошта мне яна, калі не мець сваіх спрадвечных вольнасцяў?

      – Згодзен з табою. Вось прыціснуць кальвінаў, то чаму не зацугляць і астатніх. Айцам езуітам “absolutum dominium” – найпершая мара. Вунь і нашага гетмана забрыталі, а быў жа кальвін.

      Ян Караль Хадкевіч*, вялікі гетман Княства, хмурна выслухаў паведамленні ад'ютанта. Быў моцна незадаволены рашэннем так званай «каморнай рады», цеснага атачэння караля, пры гарачай падтрымцы каралевы Канстанцыі,* заняцца Масковіяй. Амаль увесь сэнат на таемным паседжанні паслухмяна ўхваліў каралеўскую авантуру.

      – Яе міласць каралева больш дбае пра інтарэсы Святога Рымскага Цэсарства, сваёй роднай Аўстрыі, чым пра нашу шляхецкую дзяржаву.

      Ад'ютант моўчкі даў зразумець, што падзяляе думку вайсковага міністра Вялікага Княства. – Затое архікнягіня стырыйская, цешча Найяснейшага пана, справамі Рэчы Паспалітай цікавіцца аж занадта, хоць яе не просяць, – выкідваў сваю горыч гетман. – Бач, не спяшаліся прасіць згоды Сойму, абавязковай на кожную ваенную выправу, што ўжо казаць пра маскоўскую!

      – Не спадзяваліся атрымаць, яснепане, – прамовіў ротмістр Дуброва, – таму і не выходзілі з прапановай.

      Спраўджаны не ў адной бітве паплечнік меў права на такое выказванне. Падзяляў меркаванне ці не самага набожнага з гетманаў наконт ваяўнічай каталіцкасці Яе Каралеўскай мосьці. – На Сойме ж і цвярозыя людзі послух маюць, – працягваў ротмістр. – Як жа лезці ў новую вайну, не скончыўшы папярэдняй. А тут яшчэ Сапегі спакушаюць Смаленшчынай і маскоўскай каронай на дадатак.

      – Спачатку шапкай Манамаха, – хмурна ацаніў гетман учынкі сваіх непрыяцеляў.– Найяснейшаму пану найперш у галаве кароны ды паслугі Святому Прастолу.

      Абодва гаравалі над стратай дасягнутага іхнімі стараннямі. У 1609 годзе вялікі гетман адбіў у шведаў Парнаву і Дыямент, нават на моры, дайце веры, нанёс ім нечаканую паразу. Шведы ўцягнуліся ў маскоўскую «смуту» і на думку гетмана быў шанец адабраць у іх Рэвель. Віленскі ваявода Радзівіл Сіротка*, як і гетман, аспрэчваў меркаванне, што можна запанаваць на Балтыцы, авалодаўшы Масковіяй.

      – Управіцца найперш трэба з Інфлянтамі, тады толькі пра Маскву думаць, – пераконваў уплывовы ўрадовец. – Дрэнна вакол нас, расце небяспека ад навакольных, а дома горшая нязгода. Нібы ў тым Карфагене пры абмеркаванні, ваяваць ці не ваяваць, як звычайна большая частка ўзяла верх над лепшай. Пайшлі ваяваць.

      Слухачы

Скачать книгу