СОҲИБҚИРОН МАЪНАВИЯТИ 2 - ЧОРИЕВ АҲМАДЖОН

Скачать книгу

мамлакатлардаги олиму фузало.15 Доно кишиларга нисбатан ҳам кўрсатга! “Қайси мамлакатни забт этган бўлсам, деб таъкидлайди бу ҳақда Ами Темур, -ўша ернинг обрў-эътиборлик кишиларини азиз тутдш саййидлари, уламолари, фузало ва mashoй и х л ар ига таъзим 6 аж келтирдим ва ҳурматладим, уларга суюрғол, вазифалар бери( маошларини белгиладим”.

      Темур даврида илм-фаннинг қайтадан ривож топишига таьси кўрсатган омиллардан я на бири қўшни мамлакатлар, айниқса Хито! 16Ҳиндистон билан иқтисодий ва маданий алоқаларнинг кучайиши бўлд Турли мамлакатлардаги илмий марказлар, олимлар ўртасидаг алоқаларнинг ўрнатилиши, халқларнинг бир-бирининг тарихиш маданиятини ўрганиши, илм-фан соҳасидаги эришган натижалари била танишиши илмий билимлар тараққиёти учун қулай шароит туғдирган.

      Темур саптанатида илм-фаннинг тараққий этишида ўтмиш мадани; бойликларини ўрганишга эътибор берилиши ҳам муҳим аҳамиятга эг бўлди. Бу давр олимлари Қадимги Юнонистон мутафаккирларинин илмий мерослари, хусусан Арасту асарларининг Ал-Киндий томонидаз амалга оширилган гаржимаси, Евклиднинг математикага оид 13 китобиш ўз ичига олган “Асослар" асарининг, Птоломейнинг “Алмагест китобининг Беруний томонидан санскрит тилига таржималари ва ш; кабилар билан таниш эдилар. Уларда Хитой ва Ҳинд олимлариннш риёзиёт, фалакиёт, тиббиёт, кимё, адабиёт, тарих каби илм сохаларидагн тадқиқотларига, чунончи ҳиндларнинг “Калила ва Димна” асарига бўлган қизиқиши кучли эди.Ъ Шунингдек, ХИВ-ХВасрларда илм-фаннинг

      кжсалиши учун 1Х-ХИИ асрларда Урта Осиёда яратилган маданиятнинг, усусан Хоразмий, Форобий, Ибн Сино, Беруний, Умар Хайём,

      11асриддин Тусий каби жаҳонга машҳур бўлган алломаларнинг илмий меросининг ғоявий манба бўлиб хизмат қилганлигини алоҳида таъкидлаб ўтиш зарур. Юқорида қайд этиб ўтилган омиллар ва бошқа шунга ўхшаш одисалар Ўрта Осиёда илм-фаннинг истильолар, сиёсий вазиятларининг ўзгариш таъсирида таракқиётдан тўхтаб қолишга йўл қўймаган ва илмий пилимлар ривожидаги ворисликнинг сақланишига ёрдам берган. Бундай морисликни Темур ва темурийлар давридаги илму фан тарақкиётининг парча йўналишларида, хусусан риёзиёт соҳасида кузатиш мумкин. Ганиқли голландиялик математик ва фан тарихи билимдони Д.Я.Стройкнигнг фикрича, “ислом дунёсида бўлган кўп урушлар, сиёсий ва этнологик ўзгаришлар математика ва астрономия ривожида юксалиш на қулашларга сабаб бўлсада, илмий марказлардан бирининг йўқолиши ва пошқаларининг пайдо бўлишига олиб келган бўлсада, бу фанларнинг умумий характери, тарақкиётининг асосий йўналишига таъсир эта олмаган”.

      Хдқикатан ҳам ал-Хоразмийнинг асарларидаги ҳиндларнинг ўнлик саноқ системасининг талқини ва ривожлантирилиши, “Китоб ал-жабр нал-муқобала"Ъ да таклиф қилинган тенгламаларни ечишнинг икки хил усули ва шу каби муҳим кашфиётлар ап-Кошийнинг ўнлик касрларни ихтиро қилишида, учинчи даражали тенгламаларни ечиш усулини юпишида ва, умуман, юқори даражали алгебраик тенламаларни ечиш методини кўрсатишда

Скачать книгу