Номох буолбут кэпсээннэр - Евсей Лугинов

Скачать книгу

туйгун атыыр буоллун, атын сиргэ баран ааттаах ат буоллун! – диэн ботуччу да соҕус сыанаҕа атыылаабытын бэркэ астынан туран алҕаата.

      Уоһук күҥҥэ уоннуу көһү түһэн нөҥүө күнүгэр киэһэ хонугар өтөҕүн булла. Тымныы күн-дьыл ыган иһэр буолан, өр таалалыы сыппакка, суол-иис көрө таарыйа өтөҕүн таһынааҕы үрүйэлэри сыыйда, харыстыы соҕус дулҕалаах маардаах хочолору устатынан-туоратынан оймоото. Ол тухары ат улаханнык илистибитэ көстүбэтэ, сымнаҕас систээҕэ, дул-ҕаһыт-дьаппаһыт дьоҕурдааҕа билиннэ. Онтон дьэ ыырын кэҥэтэн ааттаах Ааллаах өрүс үрэхтэринэн, Аллан эбэ хаҥас кытылларын от үрүйэлэринэн тайааталаата. Ол аайы атыырын бииртэн биир дьоҕурун таһааран, майгытын билэн истэ. Сөхпүтэ диэн баар: биирдэ саһылы эккирэтэн ситэн тайаҕынан охсон бултуоҕуттан, сылгыта бэйэтэ иччитигэр оҕустарар түгэн биэрбэккэ илин туйаҕынан табыйан эбэтэр таптарбатаҕына тииһинэн түһэн моонньун булгу хадьырыйан бултаан биэрэр буолла. Хайа да бэйэлээх тайаҕы атахтаах оҥорбокко ситэн тиийэн, тойонугар тайыынан өтөрү түһэртэрэн бултатан абыраата. Онон, атыырын эллээн баран, Хардааччы диэн соргулаах ааты иҥэрдэ. Ол да буоллар тыа да талыы кыылларыгар уҥмат тыҥалаах, быстыбат бырталаах лөкөйдөр баар буолар эбиттэр.

      Биирдэ Уоһук Эбэ мууһа турбутун кэннэ Кээлбик диэн от үрэххэ тайахтыы таҕыста. Ол күн бу соторутааҕыта кэлэн ааспыт лөкөй суолун көрөн үөрдэ, хайаан да эккирэтэн ситэн бултуурга сананан атын суолу батыһыннаран тиҥилэхтээтэ. Улгум бэйэлээх Дьөһөгөй оҕото ону эрэ кэтэспиттии, бугуһуйбут курдук иннин диэки түһүнэн кэбистэ. Арай кыыллара, бөрө курдук, барбыт тосхолун уларыппакка арҕаа диэки айанныы турбут. Уоһук ыраатаары гынныбыт ээ диэн ытырыктата санаан баран атыырыгар эрэнэн – эккирэппиччэ эккирэтиэххэ диэн атын айанын быспакка, тула өттүн көрө-истэ истэ. Күн аҥаарыттан ордук айаннаатылар да, лөкөй сынньаныах, тохтуох быһыыта биллибэтэ. «Төннүбэккэ сыыстым дуу», – диэн хаста да төннөөрү гынан баран тохтоон, атын сиһин сынньатан, тас саҕынньаҕын хонноҕун анныгар укта сылдьар уулларыллыбыт эһэ сыатыттан ойо ыстаан, буспут тайах этиттэн сыыйа тардан сиэн сэниэ ылан, ирэн-хорон, эрчимирэн баран атыырыгар хатаастан тахсан салгыы эккирэттилэр. Сотору соҕус кыһыҥҥы кылгас күн бүтэн, хараҥаран барда. Ону кытта Хардааччы кыыллара чугас баарын биллэрэн, уһуктаах кулгааҕын чөрөтөн сотору-сотору уҥа-хаҥас хамсатан иһиллиир курдук туттан иччитин сэрэппэхтээтэ. Субу киэһэ сиппэттэрин билэн уонна хараҥаҕа кыылын кытта бодьуустаһарын сылаарҕаан, Уоһук миҥэтин, титирик иэйэ аттыгар тохтотон, сойута таарыйа кураанах титириктэри тоҕута тардыталаан, мутуктарын тоһуталаан, тосторута үктэтэлээн сотору бэрт улахан кутааны отунна. Сылгытын илиҥҥи уҥа атаҕыттан көнтөһүнэн өртөөн хойуу өлөҥҥө ыытта. Маарыҥҥы аһыттан үссэнээт, тас саҕынньаҕын халтаама курдук тиирэн көхсүн хаххаланан, уотун көннөрөн биэрэ-биэрэ, нухарыйталаан ылла.

      Сарсыарда сулустар хайысхаларынан быһааран эрдэ ту-ран, атыырын тутан, салгыы лөкөйүн сонордоон барда. Лөкөй да бөлүүҥҥү

Скачать книгу