ТОП просматриваемых книг сайта:
Bloedbande. Wilhelm Verwoerd
Читать онлайн.Название Bloedbande
Год выпуска 0
isbn 9780624085188
Автор произведения Wilhelm Verwoerd
Жанр Биографии и Мемуары
Издательство Ingram
Mauritsstraat 76
18 September 1986, 13:15
Dit is so ’n skokkende gevoel dat in die land waarvan ons nog altyd omtrent net die mooiste ervaar het, daar soveel mense is wat doelbewus of a.g.v. omstandighede – heel verklaarbaar en begryplik, maar nie daarom reg nie – ontneem is van die voorregte wat hulle net so graag soos ons wou gehad het. Wanneer hulle dan jare lank probeer het om verandering aan te bring, is hulle met geweld en onbegrip en blanke kapitalistiese selfsug/selfbeskerming gekonfronteer.
Dit is seker een van die ervarings wat my die meeste geskok en ontnugter het die laaste tyd, dat die wêreld waarin die meeste inwoners van ons land veral die afgelope eeu moes leef so anders is as ons wêreld, so vol pyn en woede en frustrasie. Ek is so dankbaar vir hierdie skokkende ontnugtering.
Ek het gisteraand (miskien nadat ek gistermiddag se besluit geneem het) uiteindelik die moed bymekaargeskraap om die boek oor die gebeure rondom die polisie se moord op Steve Biko klaar te lees. Woods oortuig my dat Biko ’n ongelooflike leier en pragtige mens was, iemand van wie ons nie eens weet nie, terwyl dit alles in ons eie land afgespeel het en in die harte van soveel mense leef. Vir die eerste keer maak die ANC se beleid en ook hul geweld vir my sin. Ek kan dit nie goedkeur nie, maar ek het met ’n skok besef dat as ek hulle was, sou ek tien teen een dieselfde gedoen het. Wat is die implikasies hiervan vir diensplig?
Ek gaan vir jou Mandela se toespraak voor die regters tydens sy verhoor stuur. (Hoop nie dit word onderskep nie!) Vanuit ons wêreldjie kan ’n mens kritiek inbring daarteen, maar ek probeer my in sy skoene plaas – soos Jörg Zink ’n Indiaanse gebed aanhaal: “Groot Gees, help my dat ek niemand oordeel voordat ek nie ’n maand lank in sy mokassins geloop het nie.” Dit is nogal ’n ontnugtering. En dit maak seer.
Daar lê so ongelooflik baie versoeningswerk en gesondmaakwerk voor. Maar dit is dan ook ’n wonderlike uitdaging – dit is seker een van die wonderlikste dinge wat ek die afgelope paar maande geleer het (deur baie worsteling en onsekerheid).
Gisteraand toe ek die gelykenis van die barmhartige Samaritaan lees, tref dit my soos ’n skok: Ek tree dikwels a.g.v. my morele skematjies op, vanuit my Christelike raamwerk van reg en verkeerd, net soos die Fariseër en die Leviet. Dit is nie maklik om dit aan myself te erken nie, maar in werklikheid is dit wat gebeur. Dit is hoe ander mense (hulle wat buite mý “reg” val) dit ervaar. Dit is nié wat Christus gedoen het nie. Hy het gesê ek mag nie oordeel nie. Natuurlik beteken dit nie ’n laat-maar-gaan houding en ’n goedkeuring van dit wat verkeerd is nie. Maar dit vra van my die vermoë om in die vrate en wynsuipers en hoere en homoseksuele en in die Fariseërs (admissante!)17 broeders en susters raak te sien.
Die misterie (hart) van die Christelike godsdiens lyk my is dat Christus Hom só met die sondige mensdom kom vereenselwig het (medelye) dat Hy kon sê: “Vir sover julle dit aan die geringste gedoen het, het julle dit aan mý gedoen.” Die kern is tog “so lief het God die wêreld gehad” en dít is wat ek moet uitdra. Nou, ek weet dat hierdie liefde gepaard gaan met heiligheid, straf vir sonde, ens., en dat God absolute eerlikheid, reinheid, liefde, ens., vra. Die probleem is dat ek so beginselvas is, dat ek dit so geniet om ’n uitverkorene en moreel superieur/opgevoed/beskaafd te wees, dat ek nie meer barmhartig is nie. Dít kom neer op skynheiligheid. Miskien sal Christus eendag sê: “Ek was ’n prostituut, Ek het saamgewoon, Ek was ’n homoseksueel en jý het My nie besoek nie.”
Sjoe!
Wilhelm
Hierdie ontnugterende, “wonderlike” gewaarwordinge het uit die aard van die saak donker wolke bo my en my bloedfamilie laat saamtrek. Die druk het opgebou tussen my Nederlandse blootstelling en ’n sekere voorvader vir wie Pa en Ma baie lief is. Teen die einde van Mauritsstraat se drukgang was dit hoog tyd vir ’n openhartige politieke brief aan my ouers, een waarin ’n Stellenbosse Verwoerd-Boertjie duidelik steeds aan die woord is, deels om die dreigende storm te probeer vermy.
Mauritsstraat 76
22 September 1986, 12:30
Hallo liewe Ouers!
Ek het vanoggend weer op ’n paar baie goeie politieke/kerklike gedagtes afgekom – vanuit my perspektief. Toe is ek sommer lus om die beloofde “politieke” brief te skryf.
Nou ja, politiek en die kerk is seker die terreine waarop ons al die meeste misverstande gehad het. Aan die een kant is ons wêrelde hier baie naby aan mekaar omdat ek myself ook as ’n Afrikaner beskou en trots is daarop – ek dink dit is ’n belangrike deel van die gebod om jou naaste lief te hê soos jouself.
My liefde vir myself as Afrikaner bring my egter ook by die ander kant van die saak. Hier dink ek ons wêrelde is baie ver uitmekaar, gegewe ons verskillende ervarings in Suid-Afrika, maar veral weens my ervarings die afgelope twee maande saam met Amor-hulle en ook in Switserland.
Caux het seker die grootste indruk gemaak a.g.v. die oop, liefdevolle manier waarop ek insig in veral die lewe van mede-Suid-Afrikaners gekry het. Swart mense en Kleurlinge wat ook mense net soos ek is. Mense wat ook lief vir hul taal, kultuur en hul land is. Mense wat ook verlief raak en gesinne het. Mense wat gevoelens soos ons blankes het, máár wat al die jare nog aan die ontvangkant van apartheid gestaan het: Apartheid met sy paswette, groepsgebiede, gedwonge hervestigings, beperkte geriewe, teaters, strande – al is jy ook ’n hoogs opgevoede, beskaafde swart man. Die tuislandbeleid met al die tuislande wat 13% van die land uitmaak, met geen eiendomsreg buite die tuislande nie – al woon jou familie al ’n paar geslagte daar en beskou jy bv. Soweto as jou eie land. Geen stemreg nie – geen sê in die politieke beleid wat jou lewe beheer nie.
Hierdie mense aan die ontvangkant van apartheid het ook ’n ander geskiedenisbeskouing, bv. blanke uitbuiting van goedkoop swart arbeid sedert die koloniale tydperk – en nog steeds in die myne. En dan is daar oral die bordjies vir blankes en nieblankes. Met nieblank wat impliseer ek is nie ’n swart mens in eie reg nie, maar ’n NIE-blanke – blank is die maatstaf van menswees.
Dit is net ’n paar van die gedagtes wat by die mense wat ek ontmoet het heers. Ek wens julle kan ook kontak, rêrige kontak op ’n vriendskaplike vlak, nie op ’n baas-en-kneg vlak nie, met ’n swart man of vrou hê!
’n Mens kan natuurlik op baie van hierdie gedagtes met allerhande argumente antwoord: “Maar dit is nie wat ons bedoel het nie.” “Kyk hoe lyk dit in die res van Afrika.” “Kyk hoe baie het ons al deur die jare vir die swart mense gedoen (en dan brand hulle die skole weer af!”). “Die land is opgebou met blanke geld en vakkundigheid.” “Ons moet stry teen die onrusstokers en die kommunistiese agitators.”
Natuurlik is baie van die argumente waar, in elk geval vanuit ons ervaringswêreld. Daar is verstaanbare redes vir blankes – veral ons Afrikaners – se klem op selfhandhawing en behoud van selfregering, asook vir ons vrees vir swart oorheersing en die kommunistiese “totale aanslag”. Kritiek op apartheid raak nog meer problematies as dit kom by wat die alternatiewe vir afsonderlike ontwikkeling was of watter tipe politieke bestel ons unieke volkeresamestelling en ons ekonomie kan hanteer.
Nou ja, veral wat laasgenoemde kwessies betref, het ek nie ’n goeie antwoord nie. Wat egter vir my al duideliker word, is dat apartheid, of enige politieke bestel wat nét deur blanke politici uitgewerk word, nooit sal werk nie. Selfs al is afsonderlike ontwikkeling volgens hul mening en vanuit Christelike oorwegings en meerdere ervaring (paternalisme?) die beste oplossing. So ’n bestel is in elk geval ook verkeerd en mensonterend vir die meerderheid van mede-Suid-Afrikaners.
Dit word vir my al duideliker dat ons moet wegbeweeg van ’n politieke beleid (en denke) wat gebaseer is op mense se velkleur. Ek erken dat velkleur ongelukkig in Suid-Afrika in ’n groot – hoewel kleiner wordende – mate saamval met opvoedingspeil, en sosiale en ekonomiese standaarde. Dat blankes in dié wegbeweegproses miskien minder voordele en strande gaan hê. Maar ek glo dat ons terselfdertyd veel meer gaan wen: aan menseverhoudings, aan kulturele interaksie en