ТОП просматриваемых книг сайта:
Terapia schematów w zaburzeniu osobowości typu borderline. Arnoud Arntz
Читать онлайн.Название Terapia schematów w zaburzeniu osobowości typu borderline
Год выпуска 0
isbn 9788374896566
Автор произведения Arnoud Arntz
Жанр Общая психология
Издательство PDW
Bez moich nauczycieli, wśród których znajduje się także współautorka niniejszej książki, nigdy nie zaszedłbym tak daleko, by podjąć się leczenia osób z zaburzeniem osobowości typu borderline. Jestem im za to niezmiernie wdzięczny. Szczególne podziękowania kieruję do Tima Becka, Christine Padesky, Kathleen Mooney, Cory’ego Newmana, a zwłaszcza do Jeffreya Younga – za wszystko, czego nauczyli nasz zespół w trakcie swoich warsztatów. Jeffrey Young zasługuje na szczególną wdzięczność, ponieważ opracował model terapii, który jest zgodny z moimi początkowymi poglądami na zaburzenie osobowości typu borderline, a do tego stworzył kompleksową metodę terapii, przedmiot niniejszej książki. Pragnę podziękować moim kolegom terapeutom i badaczom, wśród nich doktorantkom: Laurze Dreessen, Anoek Weertman, Simkje Sieswerda, Josephine Giesen-Bloo, Thei van Asselt i Jill Lobbestael – wszyscy pomagali mi w pracy nad rozwijaniem metod terapii i prowadzeniem badań nad zaburzeniem osobowości typu borderline. Dziękuję także asystentom i stażystom, którzy przeprowadzili wiele badań, a zwłaszcza pacjentom biorącym udział w terapii i badaniach. Bez nich nie udałoby się nam zyskać wglądu w tę złożoną problematykę i w proces terapeutyczny.
Wreszcie, ta książka nigdy by nie powstała, gdyby nie możliwości stworzone przez Ośrodek Zdrowia Psychicznego w Maastricht dla realizacji projektu badawczego opracowanego w Instytucie Badawczym Psychopatologii Eksperymentalnej na Uniwersytecie w Maastricht. Pomocą były również dotacje otrzymane od Holenderskiego Narodowego Funduszu Zdrowia Psychicznego i Funduszu Medycyny Rozwojowej z College for Care Insurances. Dzięki tym grantom mogliśmy przeszkolić terapeutów biorących udział w wieloośrodkowym badaniu nad terapią zaburzenia osobowości typu borderline i przeprowadzić to badanie, w którym empirycznie sprawdziliśmy skuteczność i opłacalność terapii opisanej w tej książce.
Podziękowania należą się także Kyrze Sendt i Jolijn Drost za pomoc w przetłumaczeniu holenderskiego oryginału na język angielski.
Wprowadzenie
Do niedawna pacjentów cierpiących na zaburzenie osobowości typu borderline uważano za szczególnie trudnych. Sądzono, że terapia w ogóle im nie pomaga lub że w najlepszym wypadku poziom skuteczności leczenia będzie niski. Równocześnie potrzeby tej grupy pacjentów w zakresie opieki psychiatrycznej i ogólnej opieki medycznej są ogromne, przy czym duża liczba tych osób porzuca terapię.
W tej książce opisujemy metodę leczenia pacjentów z zaburzeniem osobowości typu borderline, która w większości przypadków prowadzi do wyleczenia lub do znaczącej poprawy klinicznej. Terapia schematów umożliwia nie tylko redukcję objawów zaburzenia borderline, ale i prowadzi do trwałych zmian w osobowości pacjenta.
W rozdziale 1 wyjaśniamy, na czym polega zaburzenie osobowości typu borderline, i omawiamy rozwój tej choroby.
W rozdziale 2 czytelnik zapozna się z terapią schematów opracowaną przez Jeffreya E. Younga, stosowaną w leczeniu zaburzenia osobowości typu borderline. Jest to tak zwany model trybów schematów. Zamieściliśmy tu opisy różnych trybów schematów występujących u pacjentów z zaburzeniem borderline.
W rozdziale 3 objaśniamy cele terapii i jej kolejne fazy. W rozdziałach od 4 do 8 opisaliśmy różnorodne metody i techniki terapeutyczne. W rozdziale 4 przyglądamy się relacji terapeutycznej traktowanej jako narzędzie zmiany. Wyjaśniamy też obszernie ideę ograniczonego powtórnego rodzicielstwa, która odgrywa kluczową rolę w terapii schematów.
W rozdziale 5 przedstawiamy doświadczeniowe techniki terapeutyczne nastawione na zmianę percepcji pacjenta. Należą do nich: wyobrażeniowa zmiana skryptów, odgrywanie scenek, technika dwóch krzeseł i wielu krzeseł oraz doświadczanie uczuć i ich wyrażanie.
Z technikami poznawczymi można się zapoznać w rozdziale 6. Przedstawiamy je w skrócie, ponieważ dotychczas poświęcono im już dużo miejsca w literaturze. Podobnie jest z technikami behawioralnymi opisanymi w rozdziale 7.
Rozdział 8 obejmuje kilka szczególnych metod i technik terapeutycznych. Nie można ich stosować u wszystkich pacjentów z zaburzeniem osobowości typu borderline, ale mogą okazać się ważne i użyteczne w konkretnych warunkach terapii.
W rozdziale 9 połączyliśmy opisane wcześniej metody i techniki z trybami schematów. Pokazujemy w nim, które techniki terapeutyczne są najbardziej odpowiednie dla danego trybu schematów. Omawiamy również sztukę odmiennego odnoszenia się do różnych trybów w trakcie jednej sesji.
Rozdział 10 został poświęcony końcowej fazie terapii, kiedy pacjent już nie cierpi na zaburzenie osobowości typu borderline, ale wciąż może wykazywać pewne cechy osobowości i/lub stosować pewne strategie radzenia sobie, które będą blokować dalsze pozytywne zmiany.
Z uwagi na fakt, że dużą część populacji pacjentów z zaburzeniem osobowości typu borderline stanowią kobiety, w opisach terapii używamy głównie formy żeńskiej, pisząc o pacjentce. I chociaż kobiety stanowią także sporą część populacji terapeutów, to jednak w celu zachowania przejrzystości tekstu w naszej książce terapeuta będzie rodzaju męskiego.
Rozdział 1
Zaburzenie osobowości typu borderline
Na czym polega zaburzenie osobowości typu borderline?
Pacjenci z zaburzeniem osobowości typu borderline (z pogranicza) mają problemy niemal w każdej dziedzinie życia. Zmagają się z ciągłymi wahaniami nastroju, impulsywnymi zachowaniami, mają trudności w relacjach z innymi, nie są pewni własnej tożsamości. Wybuchy gniewu i kryzysy są u nich na porządku dziennym. Wielu pacjentów to osoby inteligentne i twórcze, a mimo to rzadko udaje im się rozwinąć swoje talenty. Często nie kończą szkoły i z niepełnym wykształceniem pozostają bezrobotni. Jeśli już znajdują zatrudnienie, to nierzadko jest to praca znacznie poniżej ich możliwości. W tej grupie pacjentów występuje wysokie ryzyko zachowań autodestrukcyjnych, takich jak samookaleczanie i/lub nadużywanie środków odurzających. Wysokie jest również zagrożenie samobójstwem, a około 10% osób chorych umiera w następstwie próby samobójczej (Paris, 1993).
Do przeprowadzenia standardowej diagnozy zaburzenia osobowości typu borderline używa się kryteriów diagnostycznych zawartych w klasyfikacji DSM-IV, nie zaś psychoanalitycznej definicji organizacji osobowości typu borderline (Kernberg, 1976, 1996; Kernberg, Selzer, Koenigsberg, Carr i Appelbaum, 2007). Ta ostatnia definicja obejmuje bowiem pewną liczbę objawów zaburzeń osobowości i symptomów zaburzeń z osi I, co czyni ją kategorią o wiele za szeroką w stosunku do opisywanego tutaj konkretnego modelu terapii dla konkretnego zaburzenia. Według klasyfikacji DSM-IV, aby otrzymać diagnozę zaburzenia osobowości typu borderline, dana osoba musi spełniać co najmniej pięć z dziewięciu kryteriów podanych w tabeli 1.1. Zasadniczą, ogólną cechą tego zaburzenia według DSM jest niestabilność i jej wpływ na różne obszary funkcjonowania, takie jak relacje interpersonalne, obraz Ja, uczucia i radzenie sobie z własną impulsywnością.
Tabela 1.1. Kryteria diagnostyczne zaburzenia osobowości typu borderline według klasyfikacji DSM-IV
Wzorzec niestabilności w zakresie relacji interpersonalnych, obrazu własnej osoby, afektu i kontroli zachowań impulsywnych pojawia się na progu dorosłości i przejawia w różnych kontekstach. Rozpoznaje się go na podstawie występowania przynajmniej pięciu spośród następujących kryteriów:
1. Gorączkowe wysiłki w celu uniknięcia rzeczywistego lub wyobrażonego odrzucenia.
Uwaga: to kryterium nie obejmuje zachowań samobójczych ani samookaleczających opisanych w punkcie 5.
2. Niestabilne