Төлкө - Николай Якутский

Скачать книгу

суох үөхсэн барар:

      – Аанньа дьахтар, ийэлээх аҕатын быраҕан, ыал хамначчытын батыһан барыаҥ дуо?

      – Хамначчыт эһигиннээҕэр ыраас санаалаах, киһилии сүрэхтээх эбит, – Маайа эбии тууһаан биэрэр.

      Дьаакыбылап кулуба, ыксаан, таһырдьа ойон тахсар уонна балаҕан аанын күүскэ быраҕан «лап» гыннарар.

* * *

      Балаҕан иһигэр өр соҕус ким да саҥарбат. Сөдүөччүйэ эмээхсин иһиллээн эрэрдии төбөтүн кыҥнаҥнатан ылыталыыр. Маайа оһох аттыгар хайдах турарай да, ол курдук хамсаабакка турар. Сүөдэр, тойоно кыыһыран тахсыбытыттан соһуйан, аан аттыгар саҥата суох туран баран, кэмниэ-кэнэҕэс дьэ саҥа таһааран ыйытар:

      – Ити кини тоҕо «биэксэл» кумааҕыларыгар наадыйдаҕай?

      – Мин үҥсүөм диэн куттаабытым. Кини да буоллар куттанар эбит ээ, – диир Маайа.

      – Баҕар, кырдьык мин дьонум малын, дьиэлэрин биһиэхэ биэрээри гыммытын, эн кыыһырдан таһаарбытыҥ буолаарай? – Сүөдэр мунаарар санаатын ыйытар.

      – Дьиэ-уот биэрэр киһи ити курдук сылдьыбат, – Маайа киэр хайыһар.

      Сөдүөччүйэ эмээхсин кинилэр кэпсэтэллэрин саҥата суох истэн олорор. Кини хапсыччы хатан хаалбыт иэдэһинэн хараҕын уута сүүрэн мөлбөрүйэн түһэр.

      – Сарсын, үрээнньик тойону аҕалан, күүһүнэн былдьатан ылыах буолар буолбат дуо? – Сөдүөччүйэ эмээхсин санаатын этэр. Сүөдэр үөһэ тыынар: «Мин сордооҕу хаайаллара буолуо», – диэн санаа киниттэн арахпат.

      – Сүөдээр, биһиги манна хааларбыт сатаммат… Ол үрээнньиги аҕалан күүстэринэн ылыахтарын иннинэ куоттахпытына сатанар, – диир Маайа эригэр.

      – Оҕом бэрт сөпкө этээхтиир, – диир Сөдүөччүйэ эмээхсин. Бу Дьаакыбылап баайдаахха кини бэрт өр үлэлээбитэ. Кинилэр утары көрөн мөккүһээри гыммыт киһини киһи гымматтарын эмээхсин бэркэ диэн билэрэ. Манна Сордоҥ Уйбаан диэн хамначчыт киһи баара. Ол киһиэхэ үлэлээбитигэр буут сиэмэ бурдугун биэриэх буолан баран, Дьаакыбылап кулуба саас үлүйбүт бурдук сиэмэтин биэрбит. Ол сордоох, ону ыһан баран, ый кэриҥэ кэтэһэн көрбүт да, туох да бытыгыраабатах. Ол эрэ кэнниттэн кини үлүйбүт сиэмэни ыспытын өйдөөбүт. Абаккатыгар тойонун бааһынатыгар хотуурдаах киирэн, саҥа сүһүөх анньан эрэр бурдук отун охсон килэтэн кэбиспит. Дьаакыбылап кулуба дьыала оҥорторон Уйбааны хаайыыга ыыппыта. Ол охсуллубут бурдук сотору, уруккутунааҕар ордук хойдон, торолуйан, үүнэн тахсыбыта. Сордоҥ Уйбаан сордоох хаайыыттан төннүбэтэҕэ. Ханна тиийэн өлөөхтөөбүтүн ким билиэ баарай? Сөдүөччүйэ эмээхсин Сүөдэри, эмиэ ол сордоох курдук, хаайыыга ыытан сытытыахтара диэн олус куттанан олорор.

      – Ханна баран куотуохпутуй? Кини биһиги эрэйдээхтэри, ханна да баран куоппуппут иһин, булуо, туттаран ылыа, – диир Сүөдэр.

      Маайа эмиэ санаарҕаан олорор. Дьаакыбылап кулуба кинилэри, ханна да барбыттарын иһин, булара биллэн турар. Ол эрээри кини атын сиргэ, туора дьон көрөн турдахтарына, кинилэртэн биэксэл кумааҕыларын былдьаан ылар кыаҕа суох буолуо.

      – Ама биһиги буолбуппут иһин, хайдах барар сирбит баҕана үүтэ, кэлэр сирбит кэлии үүтэ буолан бүппүт үһүнүй? – диир Маайа абаккаран.

      – Тукаларыам!

Скачать книгу