Эн онно хайаан да тиий - Николай Босиков

Скачать книгу

дабдакалдьыйбыт уол баара. Кини аата Агит. Ол киһи «кыыс аайы эрэйдэнимэ, бырах» диэн сүбэлиирэ, күлэрэ-салара. Кини кыргыттары барыларын биир халыыпка симэр, ытыктаабат, таптаабат курдук туттар тоҥ сүрэхтээх киһи буола оонньуура. Кыыс оҕо аналын, кини чычырбаһын туһунан бүппэт сэһэннээҕэ. Мин киниттэн хомойорум. «Кини мин Тамарабын билбэт, көрдөҕүнэ өлөн түһүө» дии саныырым. Мин саҥа доҕорум төһө да дабдакалдьыйдар, барыны бары астымматах, кыһамматах курдук тутуннар, наһаа ымсыы, түөкэй санаа кулута быһыылааҕа. Албыннастаҕына арыы буолан ууллар кыахтаах этэ. Мин итини биир студеҥҥа эргэ сонун саҥаҕа эргиппитигэр көрбүтүм.

      Үөрэх аһыллыбытын кэннэ нэдиэлэ курдук буолан баран Тома кэлбитэ.

      Мин кинини кэллэҕин киэһэ түгэн булан кыайан көрбөтөҕүм. Ол эрээри, ыкса киэһэ ааннарыгар кэлэ-кэлэ, утуйбуттара буолуо диэн төннүбүтүм. Сүрэҕим тыаһа тип-тигинэс этэ. Кырдьыга, тугу кистиэмий, ол түүн утуйбатаҕым. Кинилэр түннүктэрин уотун кэтээн, таһырдьа төһө да тыаллааҕын, тымныытын иһин, өргө дылы хаама тахсыбытым.

      Сарсыныгар, лекцияттан төннөн иһэн, Агиттыын уун-утары көрсүбүппүт. Доҕорбун кинини кытта билиһиннэрбитим. Тома күн уота харааччы сиэн, үүккэ, сүөгэйгэ сайылаан, олус сибиэһэй көрүҥнээҕэ. Хап-хара тыыннаах тырымнас харахтарынан «эн хайдах эбиккин» диэххэ айылаах, бастаан чинчилиирдии, онтон сылаастык, сымнаҕастык көрүтэлээн кэбиспитэ. Кини харатыҥы кыһыл өҥнөөх халтан соннооҕо, илиитигэр кинигэ тутуурдааҕа. Мин өрүкүйбүт сүрэҕим кини саҥатын истээт, кини хараҕын көрөөт, сымныы, сылаанньыйа түспүтэ. Киэһэ Саха театрыгар барбыппыт.

      Театрга үчүгэй нарын ырыа эмиэ бу бүгүҥҥү курдук үрдүк хайалар кэтэхтэриттэн, күн түһэн сөтүөлүүр Лена үөһүттэн улуу Туймаадаҕа тохто турбута. Ол ырыа Тамара биһиги оҕолуу ыраас, өссө үгүһү билэ илик эдэр сүрэхпитигэр түһэрэ. Дьоллоох этибит. Үөрсэрбит. Ырыаһыкка үтүө ырыатын иһин сүрэхпит эдэр кыымын сабан таһаарар махталын ытыспыт тыаһынан тиэрдэрбит.

      Үтүө да ырыа. Ити Тува кыыһа Таспанчик Ош-кусаар ыллыыр. Иннигэр ханнык да ырыатааҕар үрдүк, кэрэ, нарын – мин Тамарам ытыһын таһына турар.

      ЭДЭР ЫЙ

      Саҥа тахсыбыт эдэр ыйы көрөр кэрэ буоллаҕа. Биһиги кинини кыыс хааһыгар, айа көмүс сиһигэр, көмүс кылдьыыга эҥин тэҥнии сатыыбыт. Оо, эдэр ый кырдьык кэрэ. Кини миэхэ биир түгэни үчүгэйдик өйдөтөр.

      Күһүөрү кыһын, бырааһынньык эрэ иннинэ, мин Тамараны бэйэтин хоһугар киллэрэн кэбиһэн баран аппа үрдүгэр киирбитим. Мин бу сири (билиҥҥи университет иннинээҕи аппа үрдүн) олус таптыыр этим. Үөрдэхпинэ даҕаны, мунчаардахпына даҕаны суос-соҕотоҕун халлаан сулуһун ааҕа, бэйэм бэйэбин кытта кэпсэтэ онно киирэрим. Боруор буолан баарта. Хаар куба нуолах түүтүн курдук сымнаҕаһа. Аппа уҥуоргу олбуордар ааннарыгар тэллэх ыта кэлбити-барбыты, хас тыаһы барытын эҕэрдэлээн субу-субу ньалыгырыы түһэрэ. Ыраах ханна эрэ холуочук киһи тугу түбэһиэх ыллаан сатарытара уонна бары-барыта орун-оннугар этэ. Мин бүгүн Тамаралыын мөккүстүм. Туой ону саныыбын. Кини этэр:

      – Киһи

Скачать книгу